ភ្នំពេញ៖ អ្នកជំនាញអារ្យធម៌ខ្មែរ ឯកឧត្តម  រ័ត្ន សណ្ដាប់ បានថ្លែងថានៅក្នុងដែនកម្ពុជាទេសយើងនេះ បើនិយាយអំពីការគ្រប់គ្រងនិងដឹកនាំប្រទេស ក្រោយពីការធ្លាក់ចុះនៃចក្រភពអង្គរពីស.វ.ទី១៤ រហូតមកដល់សម័យបច្ចេកវិជ្ជាទំនើបនេះ បើយើងនឹកគិតទៅដល់ការគ្រប់គ្រងនិងដឹកនាំប្រទេសនៅក្នុងដំណាក់កាលប្រវត្ដិសាស្រ្ដនៃមេដឹកនាំកម្ពុជាអស់កាល៥០០ឆ្នាំដ៏យូរលង់មកនេះ នៅក្នុងទស្សនខ្មែរយល់ថា មេដឹកនាំខ្មែរគឺជាការលើកបន្ដុប ឬជាអាយ៉ង របស់មហាអំណាចបរទេសទាំងតូចទាំងធំ ជាអ្នករៀបចំ ។

បើពោលឲ្យចំ ចំពោះទស្សនខ្មែរដែលគិតថាជាការលើកបន្ដុប ឬជាអាយ៉ង របស់មហាអំណាចបរទេសទាំងតូចទាំងធំជាអ្នករៀបចំឡើងនោះគឺ៖

ទី១៖ ចាប់ពីសតវត្សទី១៤ រហូតដល់សតវត្សទី១៩ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៨៦៣ ជាការលើកបន្ដុប ឬជាអាយ៉ងរបស់មហាអំណាចតូច មានប្រទេសនៅក្បែរខាងខ្មែរគឺ សៀមនិងយួន ជាអ្នករៀបចំ។
ទី២៖ ចាប់ពីឆ្នាំ ១៨៦៣ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧០ ជាការលើកបន្ដុប ឬជាអាយ៉ងរបស់មហាអំណាចធំ គឺបារាំង និងអាមេរិកាំង ជាអ្នករៀបចំឡើងរហូតមានរបបប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុលពតកើតឡើងពីឆ្នំា១៩៧០-១៩៧៩ ដែលជាប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សែនខ្លោចផ្សាបំផុត។

ឯកឧត្តម រ័ត្ន សណ្តាប់ បន្ដថា ស្ថិតក្នុងរបត់សករាជថ្មីនៃសម័យតេជោសន្ដិភាពនេះ ចំពោះទស្សនវិជ្ជាសម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ដែលបានលះបង់អំណាចយ៉ាងធំធេងនៅក្នុងស្មារតីឯករាជ្យជាតិ និងសន្ដិភាពក្នុងការផ្ទេរអំំណាចដល់ឯកឧត្ដមកិត្ដិទេសាភិបាលបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត ជានាយករដ្ឋមន្រ្ដីនៅនីតិកាលទី៧នៃរដ្ឋសភា ដ៏ឧត្ដុង្គឧត្ដមដែលនឹងប្រព្រឹត្ដិទៅនៅថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ ប្រកបដោយភាពរលូន ស្របតាមប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដូចបណ្ដាអារ្យប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យជឿលឿននានាលើពិភពលោកនេះ គឺជាការបិទបញ្ចប់ទាំងស្រុងទៅលើទស្សនខ្មែរ នៅក្នុងដំណាក់កាលប្រវត្ដិសាស្រ្ដនៃមេដឹកនាំកម្ពុជាអស់កាលដ៏យូរលង់មកនេះជាស្ថាពរ។
ដូច្នេះចាប់ពី របត់ប្រវត្ដិសាស្រ្ដទំនើបថ្មី សម័យតេជោ សន្ដិភាព ការផ្ទេរអំណាចដល់ឯកឧត្ដមកិត្ដិទេសាភិបាលបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត នេះរៀងតទៅទស្សនខ្មែរ ក្នុងចំណោមមេដឹកនាំខ្មែរ គឺប្រជាជាតិខ្មែរខ្លួនឯងជាអ្នកសម្រេចសម្រាប់ជោគវាសនាប្រទេសខ្លួនឯង៕