មរតកក្បាច់គុនបុរាណខ្មែរ ល្បុក្កតោ
គុនល្បុក្កតោ គឺជាក្បាច់គុនដ៏ចំណាស់មួយរបស់ខ្មែរ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើង តាំងពីមុនការមកដល់នៃអរិយធម៌ឥណ្ឌា កាលពីជាង ២ពាន់ឆ្នាំកន្លងមកហើយ។
«ល្បុក្កតោ» គឺជាបន្សំនៃពាក្យ«ល្បុក្ក»បូកនឹង«តោ»មានន័យថាសត្វតោមហាកម្លាំង ឬមហាថាមពល។ យោងតាមវចនានុក្រមរបស់សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ល្បុក្កតោជាអាវុធដំបងខ្លីមួយប្រភេទ អបភ្ជាប់នឹងកំផួនដៃសម្រាប់រងនឹងដំបងវែង ឬបុកបុះការពារខ្លួន។ ដូច្នេះគុនល្បុក្កតោ គឺជាក្បាច់គុនមហាកម្លាំងប្រើប្រាស់ នៅក្នុងចម្បាំងប្រឆាំងសត្រូវឈ្លានពាន ដើម្បីការពារប្រទេស ប្រាសាទ គ្រួសារ ស្រុកភូមិ ព្រមទាំងការពារសុវត្តិភាពផ្ទាល់ខ្លួន និងទ្រព្យសម្បត្តិ ទប់ទល់នឹងសត្វសាហាវ។ល។ លើសពីនេះទៅទៀត ភស្តុតាងជាក់ស្តែងនៃប្រវត្តិក្បាច់គុននេះ ត្រូវបានប្រវត្តិវិទូរកឃើញថា មានឆ្លាក់នៅតាមជញ្ជាំងប្រាសាទតាំងពីសតវត្សរ៍ទី៩ ដូចជាប្រាសាទព្រះគោ បន្ទាយស្រី អង្គរវត្ត និងបាពួន។ ក្បាច់គុននេះបានចាក់គ្រឹះយ៉ាងរឹងមាំ នៅក្នុងប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ វប្បធម៌ និងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ហើយបានក្លាយទៅជានិមិត្តរូប នៃអារិយធម៌ខ្មែររហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
កុមារាសុភក្រ្ត័ត្រា អាយុ១១ឆ្នាំ បានអោយដឹងថា គាត់ពិតជាមានចិត្តស្រលាញ់ និងចង់ហាត់ក្បាច់គុនខ្មែរល្បុក្កតោ។ ចង់ចូលរួមអភិរក្ស លើកស្ទួយ និងសិក្សាស្វែងយល់បន្ថែម អំពីអ្វីដែលជាមរតកដូនតាជំនាន់មុន បានបន្សល់ទុក កុំអោយបាត់បង់។ បន្ទាប់ពីទំនេរពីការសិក្សានៅសាលាខ្មែរ ជារៀងរាល់ពេលល្ងាចប្អូនតែងតែទៅហាត់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោ នៅវត្តថាន់។
កុមារាសុភក្រ្ត័ត្រា បានបន្តទៀតថា ការហាត់ក្បាច់គុន ដូចទៅនឹងការហាត់ប្រាណដែរ ដើម្បីអោយសុខភាពល្អ រាងកាយរឹងមាំចៀសផុតពីជំងឺផ្សេងៗ អាចការពារខ្លួនបាន និងចូលរួមថែរក្សាក្បាច់គុនខ្មែរកុំអោយបាត់បង់។ បើទោះបី ពេលហាត់មានការលំបាកខ្លះ ដូចជាឈឺដៃឈឺជើង ឈឺសាច់ដុំខ្លះ ហត់ ប៉ុន្តែប្អូននឹងព្យាយាមហាត់ ដើម្បីបង្ហាញអោយពុកម៉ែបងប្អូនបានឃើញ បានដឹង តាមកម្មវិធីបង្ហាញក្បាច់គុននានា។
កុមារាសុភក្រ្ត័ត្រា សូមនូមពរអោយពុកម៉ែបងប្អូន កុមារ ទាំងអស់ បន្តគាំទ្រក្បាច់គុនបុរាណខ្មែរ ទាំងកំលាំងកាយ កំលាំងចិត្ត ស្មារតី ក៏ដូចជាថវិការ ដើម្បីកុំអោយបាត់បង់។
សូមបញ្ជាក់ថា ចម្លាក់ក្បាច់គុនល្បុក្កតោផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន ត្រូវបានគេឃើញនៅតាមសសរក្លោងទ្វារនៃប្រាសាទបាយ័នដែលជាស្នាដៃរបស់ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧។ ក្បាច់ គុនវប្បធម៌របស់កម្ពុជាមួយនេះបានធ្វើឲ្យស្ដេចនាសម័យអង្គរទទួល បានជ័យជម្នះក្នុងចម្បាំងដើម្បីគ្រប់គ្រងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាង ៦០០ឆ្នាំដោយចាប់ផ្ដើមពីឆ្នាំ៨០០នៃគ្រឹះសករាជ។ ល្បុក្កតោក្នុងរបបប៉ុល ពត នៅក្នុងសម័យ ប៉ុល ពតពីឆ្នាំ១៩៧៥-១៩៧៩ អ្នកដែលចេះក្បាច់គុនគឺត្រូវបានសម្លាប់ដោយរបបខ្មែរក្រហម ត្រូវជម្លៀស ឬ ឈប់រៀនក្បាច់គុនតទៅទៀតនិងលាក់មិនឲ្យគេដឹង។ បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមបានបញ្ចប់ លោក សាន គឹម ស៊ាន ជាអ្នកនាំយកល្បុក្កតោឲ្យរស់ឡើងវិញ។
ឆ្នាំ ២០០១ លោក សាន គឺមស៊ាន បានត្រឡប់ទៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងបានបង្ហាត់ល្បុក្កតោដល់យុវជនមួយចំនួន។ ជាមួយគ្នានោះដែរ លោកបានធ្វើដំណើរទៅតាមខេត្តដើម្បីស្វែងរកលោកគ្រូល្បុក្កតោ ចាស់ៗដែលនៅមានជីវិតពីរបបសង្គ្រាម។ នៅថ្ងៃទី២៤ខែមេសាឆ្នាំ២០០៤ សហព័ន្ធកីឡាល្បុក្កតោកម្ពុជាត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមានលោកគ្រូ សាន គឹមស៊ាន ជាប្រធាន។ ការប្រកួតជ្រើសរើសជើងឯកល្បុក្កតោមិនធ្លាប់មានគឺត្រូវធ្វើឡើង នៅចាប់ពីថ្ងៃទី២៦-២៩ ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០០៦ នៅពហុកីឡដ្ឋានជាតិអូឡាំពិក។ ការប្រកួតគឺមានការដឹកនាំពីសំណាក់លោកគ្រូចាស់ៗចំនួន២០នាក់មក ពី៩ខេត្ត៕
