ទំនាក់ទំនងអាមេរិក និងចិនមានលក្ខណៈឡើង-ចុះ ៥០ឆ្នាំក្រោយពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក និចសុន
សហរដ្ឋអាមេរិក និងចិនមានទំនោរនៃទំនាក់ទំនងការទូតឡើង-ចុះនៅរយៈពេលប្រមាណកន្លះសតវត្សមកនេះ។ ប្រទេសមហាអំណាចទាំងពីរបានចាប់ដៃគ្នាជាលើកដំបូងនៅទសវត្សឆ្នាំ១៩៧០។
ជាមួយគ្នានេះដែរ ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក រីឆាដ និចសុន (Richard Nixon) ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧២បានបើកផ្លូវឱ្យមានទំនាក់ទំនងការទូតជាផ្លូវការរវាងអាមេរិក និងចិន ដែលបណ្ដាលឱ្យអាមេរិកទទួលស្គាល់ចិនប្រជាមានិត និងផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយតៃវ៉ាន់។
សម្រាប់ឆ្នាំ២០២២នេះដែរ ខាងចិនក៏គិតគូររៀបចំពិធីរំលឹកខួបនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក និចសុន មកកាន់ស្រុកចិនទៀតផង។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់ក្រសួងការបរទេសចិននៅក្នុងខែកុម្ភៈនេះ។
ស្ថានភាពនយោបាយអន្តរជាតិនៅពេលនោះស្ថិតនៅក្រោមសង្គ្រាមត្រជាក់រវាងប្លុកលោកសេរី មានសហរដ្ឋអាមេរិកជាអ្នកនាំមុខ ចំណែកឯប្លុកកុម្មុយនិស្តវិញ មានសហភាពសូវៀតជាប្រមុខ។
យ៉ាងណាមិញ ក្រោយមកចិន និងសូវៀតហាក់មានទំនាក់ទំនងរាងរង្គាស់រង្គើរផ្នែកនយោបាយជាមួយគ្នានៅទសវត្សឆ្នាំ១៩៦០ ដែលបណ្ដាលឱ្យអាមេរិកឆ្លៀតឱកាសទៅទាក់ទងជាមួយចិន ដើម្បីរួមដៃគ្នាប្រឆាំងនឹងសូវៀត។ ទំនាក់ទំនងនេះហើយបានបង្កើតជាពាក្យស្លោកនៅក្នុងចំណោមអ្នកសិក្សាទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិមួយឃ្លាថា៖ «សត្រូវរបស់សត្រូវរបស់យើង ជាមិត្តរបស់យើង»។
អំឡុងទស្សនកិច្ចនៅចិន ប្រធានាធិបតីអាមេរិកដែលបានពាក់ព័ន្ធនឹងសង្គ្រាមនៅឥណ្ឌូចិនរូបនេះបានជួបជាមួយលោក ម៉ៅ សេទុង ដែលជាមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់របស់ចិន និងមានសន្ទនារាប់ម៉ោងជាមួយនឹងលោក ជូ អេនឡាយ ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចិននៅពេលនោះ។
ក្នុងគោលបំណងប្រឆាំងដាច់ខាតនឹងសូវៀត អាមេរិកនៅពេលនោះសុខចិត្តបោះបង់ចោលតៃវ៉ាន់ ដើម្បីចាប់ដៃជាមួយចិន។ គោលជំហរបែបនេះត្រូវបានព្រមព្រៀងចុងក្រោយនៅថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧២ ដែលជាថ្ងៃចុងក្រោយ ដែលលោកនិចសុនមកទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសចិន។ ឯកសារនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនោះមានឈ្មោះថា សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ទីក្រុងសៀងហៃ។ ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះដែរ គេបានកត់សម្គាល់ថា អាមេរិកបានធ្វើការគាំទ្រដល់ «គោលនយោបាយចិនតែមួយ» ហើយព្រមព្រៀងក្នុងការកាត់បន្ថយវត្តមានយោធារបស់ខ្លួននៅកោះតៃវ៉ាន់។
យ៉ាងណាក៏ដោយ គេត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ទៅ ៧ឆ្នាំ ពោលគឺនៅឆ្នាំ១៩៧៩ ទើបអាមេរិកទទួលស្គាល់ចិនជាផ្លូវការ។ ការចំណាយពេលដ៏យូរនេះបណ្ដាលមកពីនយោបាយក្នុងស្រុកអាមេរិក នៅមិនទាន់មានកុងសង់ស៊ីសស្រួលបួលទេនៅក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងអាមេរិក និងចិន។
កុងសង់ស៊ីសដែលមានចុងក្រោយនោះគឺធ្វើឡើងដោយមានការអនុម័តច្បាប់មួយស្ដីពីទំនាក់ទំនងជាមួយតៃវ៉ាន់ ដែលចូលជាធរមាននៅឆ្នាំ១៩៧៩។ តាមរយៈច្បាប់នេះដែរ អាមេរិកមិនមានចំណងការទូតជាផ្លូវការជាមួយតៃវ៉ាន់ទេ តែអាមេរិកមានភារកិច្ចក្នុងការជួយគាំពារសន្តិសុខរបស់ដែនដីកោះនេះតាមរយៈទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច និងការលក់គ្រឿងសព្វាវុធ។
ត្រង់ចំណុចតៃវ៉ាន់នេះហើយនៅតែជាចំណុចរសើបរវាងចិន និងអាមេរិករហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ មតិខ្លះយល់ថា អាមេរិកលេបសម្ដីនៃការសន្យារបស់លោកនិចសុន តាមរយៈការចេញច្បាប់តៃវ៉ាន់នៅឆ្នាំ១៩៧៩។
ក្រៅពីរឿងតៃវ៉ាន់ ចិន និងអាមេរិកក៏មានរឿងរកាំរកូសជាមួយនឹងឧបទ្ទវហេតុមួយចំនួនដូចជា អង្គការសម្ព័ន្ធមិត្តណាតូទម្លាក់គ្រាប់បែកលើស្ថានទូតចិនប្រចាំនៅប្រទេសស៊ែប ស្របពេលដែលក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តចូលជ្រៀតជ្រែកបែបមនុស្សធម៌ទៅកាន់ប្រទេសអឺរ៉ុបមួយនេះនៅចុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០។
ទោះជាមានភាពខុសគ្នាត្រង់ចំណុចទាំងនេះក្ដី ក៏មហាអំណាចទាំងពីរមានទំនាក់ទំនងល្អូកល្អិនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចអំឡុង ៥០ឆ្នាំនេះ។ អាមេរិកបាននាំចិនចូលជាសមាជិកអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក (WTO) នៅឆ្នាំ២០០១ ហើយអាមេរិកក៏បានធ្វើពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគនៅស្រុកចិនក្រាស់ក្រែលណាស់ដែរក្នុងរយៈពេល ៥ទសវត្សមកនេះ។ រហូតមកដល់ទសវត្សឆ្នាំ២០១០ គ្រប់យ៉ាងចាប់ផ្ដើមកើនភាពតានតឹងដាក់គ្នា។
ចាប់តាំងពីលោក ស៊ី ជីនភីង ឡើងកាន់តំណែងនៅឆ្នាំ២០១២-២០១៣មក ចិនចាប់ផ្ដើមកើនឡើងឥទ្ធិពលក្នុងពិភពលោកយ៉ាងខ្លាំង ដោយមហាអំណាចអាស៊ីមួយនេះបានប្រកាន់យកគោលនយោបាយការបរទេសមួយ ដែលពង្រីកឥទ្ធិពលនៅលើពិភពលោក។ ការពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ចិនធ្វើឡើងតាមរយៈមធ្យោបាយនានាដូចជា គំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ (BRI) ដែលចិនជួយសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធស្ពាន ថ្នល់ កំពង់ផែ ព្រលានយន្តហោះ តភ្ជាប់ចិន ជាមួយនឹងពិភពលោក។
សហរដ្ឋអាមេរិកអំឡុងពេលដែលចិនកំពុងតែរះហាក់បីដូចជាមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចយឺត ហើយផ្ដោតតែនយោបាយក្នុងស្រុកជាជាងខ្វាយខ្វល់នឹងពិភពលោកដូចកាលពីជំនាន់មុន។
លុះនៅឆ្នាំ២០១៦លោក ដូណាល់ ត្រាំបានឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយប្រកាន់យកគោលនយោបាយអាមេរិកចម្បង ដែលជាគោលនយោបាយផ្ដោតអាទិភាពលើផលប្រយោជន៍អាមេរិកជាជាងផលប្រយោជន៍ប្រទេសដទៃ។
នៅពេលលោកត្រាំ ឡើងកាន់តំណែង រដ្ឋការរបស់លោកបានធ្វើការចោទចិនថាធ្វើពាណិជ្ជកម្មស៊ីក្រឡាអាមេរិក ដែលបណ្ដាលឱ្យមានទំនាស់ពាណិជ្ជកម្មរវាងគ្នាទៅវិញ។ សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មនេះក៏បណ្ដាលឱ្យមានការប្រកួតប្រជែងគ្នាលើផ្នែកផ្សេងៗនៅលើពិភពលោក ជាពិសេសនៅតំបន់ឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក។
អាមេរិកចាត់ទុកថា ការកើនឡើងអំណាចរបស់ចិនជាការគំរាមកំហែងដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោក ចំណែកឯចិនវិញចាត់ទុកអាមេរិកថាជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន។
ស្ថានភាពនៃការប្រកួតប្រជែងនេះនៅបន្តរហូតមកដល់ជំនាន់របស់លោក ចូ បៃឌិន ដែលឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីតាមរយៈការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២០នេះ។
ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរនៅអំឡុងពេលនេះហាក់ដូចជាស្ថិតក្នុងសភាពតានតឹងជាមួយគ្នា ហើយមានអ្នកអត្ថាធិប្បាយខ្លះចាត់ទុកថា សណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោកនៅពេលនេះកំពុងតែស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលសង្គ្រាមត្រជាក់ជំនាន់ទី២៕
