ឆ្នាំ២០២២ គឺជាឆ្នាំកំណត់នូវចំណងមិត្តភាពដ៏យូរអង្វែងរបស់កម្ពុជា និងអូស្រ្តាលីក្នុងរយៈពេល ៧០ឆ្នាំ ដែលទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីមួយនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៥២ មួយឆ្នាំមុនពេលដែលកម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យពីប្រទេសបារាំង។ ក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍ ឯកឧត្ដមឯកអគ្គរាជទូត PABLO Kang បានពន្យល់ពីសារៈសំខាន់នៃទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរ និងសមិទ្ធិផលដែលបានសម្រេចកន្លងមក ជាពិសេសនោះគឺការរៀបចំនូវកម្មវិធីមួយចំនួនដើម្បីជាការរំលឹកដល់ខួបលើកទី៧០ នៃចំណងការទូតកម្ពុជា-អូស្រ្តាលី។

[កិច្ចសម្ភាសន៍នេះត្រូវបានមកប្រែជាខេមរភាសានៅក្នុងប្រតិចារិក (Transcription)]

សំណួរទី១៖ ឆ្នាំ២០២២នេះ គឺជាខួបលើកទី៧០ នៃទំនាក់ទំនងការទូតកម្ពុជា-អូស្ត្រាលី ដែលចំណងនេះបានបង្កើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ ១៩៥២។ ជាដំបូង តាមការសង្កេតរបស់ឯកឧត្តម តើរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរបានរៀបចំអ្វីខ្លះ ដើម្បីអបអរសាទរនូវខួបលើកទី ៧០ នៃទំនាក់ទំនងការទូតនេះ?

អរគុណ​ចំពោះ​សំណួរនេះ ហើយលោកបាន​និយាយត្រឹម​ត្រូវហើយ ​ឆ្នាំ​នេះគឺ​ជា​ខួប​លើក​ទី ៧0។ ដោយទំនាក់ទំនងការទូតនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅខែមករា ឆ្នាំ ១៩៥២ ដែលដូចដែលអ្នកបានដឹងហើយគឺវាប្រហែលមួយឆ្នាំមុនពេលប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យជាផ្លូវការពីប្រទេសបារាំង។ ដូច្នេះ វាជាទំនាក់ទំនងដ៏យូរអង្វែងមួយ ហើយជាការពិតណាស់ វាបានចាប់ផ្តើមពីការផ្លាស់ប្តូរតំណាងការទូត ប៉ុន្តែវាត្រូវបានរីកចម្រើនតាមពេលវេលាទៅជាទំនាក់ទំនងដែលត្រូវបានពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងនៅលើទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជននិងប្រជាជន។​ ថ្វីត្បិតយើងបាននិយាយអំពីរដ្ឋាភិបាល និងទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋាភិបាលទាំងពីរក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីជាច្រើន គឺតាមទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរ ដែលជាតថភាពពិតនៃទំនាក់ទំនងអូស្ត្រាលី-កម្ពុជា។ នៅស្ថានទូតអូស្ត្រាលីនៅទីក្រុងភ្នំពេញនេះ យើងបានដឹងភ្លាមៗថា នេះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលគួរតែប្រារព្ធអបអរ ដោយយើងបានទទួលស្គាល់ និងប្រើប្រាស់វេទិកានេះសម្រាប់ការពង្រឹងទំនាក់ទំនងបន្ថែមទៀតទៅថ្ងៃអនាគត។ ដូច្នេះ យើង​បាន​រៀបចំ​ពិធី​មួយ​ចំនួន។ ជាដំបូង គឺយើងគ្រាន់តែដាក់ជាការប្រកាស នៅកាលពីខែមករា ឆ្នាំនេះ នៅចំថ្ងៃនៃខួបគម្រប់៧០ឆ្នាំរបស់ពួកយើង ដោយខ្ញុំបានរៀបចំជាពិធីជប់លៀងអាហារពេលល្ងាចជាមួយ ឯកឧត្តមឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស ប្រាក់ សុខុន និងបុគ្គលិកជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនរបស់ក្រសួងការបរទេស។ យើងបាននិយាយអំពីទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ ការរីកចម្រើនរបស់ទំនាក់ទំនងនេះ ការអភិវឌ្ឍន៍ដែលកើតមានកន្លងមក និងការរំពឹងទុកដែលយើងមានសម្រាប់ពេលអនាគត។ បន្តិចក្រោយមក វាជាថ្ងៃជាតិរបស់យើង។ ដូច្នេះ «ថ្ងៃជាតិរបស់អូស្ត្រាលី» នៅថ្ងៃទី ២៦ ខែមករា ខ្ញុំបានរៀបចំពិធីទទួលស្វាគមន៍ដ៏ធំមួយ ដើម្បីប្រារព្ធ «ថ្ងៃជាតិរបស់អូស្ត្រាលី» ហើយនៅពេលនោះ យើងបានសម្ពោធឡូហ្គោអបអរទំនាក់ទំនងការទូតរបស់យើងនេះជាផ្លូវការ។ ខ្ញុំមិនដឹងថា តើអ្នកមើលរបស់អ្នកដឹង ឬបានឃើញឡូហ្គោនោះទេ។ ឥឡូវខ្ញុំពាក់ម្ជុលនៃឡូហ្គោនោះ បើពណ៌នានោះគឺ វាជាឡូហ្គោភីកសែល ដែលប្រហែលជាពិបាកមើលណាស់។ វាមានសត្វតំណាងជាតិរបស់ប្រទេសអូស្ត្រាលី «កង់ហ្គូរូ» និង «the Southern Cross» ដែលជាក្រុមតារានិករ នៅលើទង់ជាតិរបស់យើង និងនៅខាងកម្ពុជា មានតំណាង «អង្គរវត្ត» និង «គោព្រៃ» ដែលជាសត្វជាតិរបស់កម្ពុជា។ យើង​បាន​បើក​ដំណើរការ​ឡូហ្គោ​នោះ ហើយ​យើង​បាន​ធ្វើ​ព្រឹត្តិការណ៍​មួយ​ចំនួន​តាំង​ពី​ពេល​នោះ​មក។ អ្វីដែលពិសេសបំផុតនោះ គឺព្រឹត្តិការណ៍មួយ ដែលមានរយៈពេល១០ថ្ងៃ រួមមានដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ឧត្តមសេនីយ៍ឯក John Sanderson អតីតមេបញ្ជាការកងកម្លាំងនៃអាជ្ញាធរអន្តរកាលសហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជា (អ៊ុនតាក់) និង លោកស្រី Lorraine Sandersonដែលជាភរិយា។ អ្នកទាំងពីរគឺជាជនជាតិអូស្ត្រាលីដ៏ឆ្នើម និងមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសកម្ពុជា ក្រោមការធ្វើការជាមួយអ៊ុនតាក់នៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ ។ លោកទាំងពីរស្ថិតនៅទីនេះប្រហែល១ ថ្ងៃ។ យើងបានរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ជាច្រើន រួមទាំងការតាំងពិព័រណ៍រូបថត ដែលមានរយៈពេលមួយខែនៅសណ្ឋាគារ ឡឺ រ៉ូយ៉ាល់ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីប្រារព្ធខួបលើកទី 30 នៃអ៊ុនតាក់ និងជាពិសេសការរួមចំណែករបស់អូស្ត្រាលីចំពោះអ៊ុនតាក់។ ដូច្នេះ នេះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយ។ យើងក៏បានធ្វើទស្សនៈកិច្ចជាមួយលោកទាំងពីរ ទៅបាត់ដំបង សៀមរាប និងអន្លង់វែង ដើម្បីមើលការអភិវឌ្ឍន៍នៅតំបន់នោះនៃប្រទេសកម្ពុជា។ លោកទាំងពីរក៏បានជួបជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងទទួលទានអាហារថ្ងៃត្រង់ ជួបជាមួយឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងរដ្ឋមន្ត្រីមួយចំនួន ជួបជាមួយសង្គមស៊ីវិល បានចូលរួមកិច្ចប្រជុំ និងកិច្ចសម្ភាសន៍ជាច្រើន ហើយនាយឧត្តមសេនីយ៍ Sanderson បានទទួលសញ្ញាបត្របណ្ឌិតកិត្តិយសពី សាកលវិទ្យាល័យកម្ពុជា។ ដូច្នេះ វាពិតជាសំខាន់ណាស់ក្នុងដំណើរទស្សនៈកិច្ចនេះ និងជាការចងភ្ជាប់គ្នាយ៉ាងខ្លាំង មិនត្រឹមតែខួប៣០ ឆ្នាំនៃអ៊ុនតាក់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែខួបលើកទី ៧០ នៃទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី គឺទំនាក់ទំនងការទូតរបស់យើង។ យើងក៏​មាន​ព្រឹត្តិការណ៍​មួយ​ចំនួន​ទៀត​ដែល​យើង​គ្រោង​សម្រាប់​ឆ្នាំ​ដែរ​។ នេះរួមបញ្ចូលទាំងការចាប់ផ្តើម «កម្មវិធីបង្កើនភាពធន់របស់សេដ្ឋកិច្ចថ្មីដ៏សំខាន់» ដែលជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍របស់យើងជាមួយប្រទេសកម្ពុជា ដែលវាត្រូវបានគេហៅថា «CAP-RED» ដែលជាកម្មវិធីដែលមានទឹកប្រាក់ចំនួន ៨៧ពាន់លានដុល្លារ ដែលយើងមានបំណងដាក់ឱ្យដំណើរការនៅប៉ុន្មានខែខាងមុខនេះ។ វាជាគោលបំណងចម្បងមួយក្នុងការជួយកម្ពុជាក្នុងការកសាងភាពធន់នឹងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនលើពាណិជ្ជកម្ម ការវិនិយោគ កសិកម្ម ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ វិសមភាពយេនឌ័រ និងសង្គមប្រកបដោយបរិយាប័ន្នទៅអនាគត។ វាជាកម្មវិធីរយៈពេលប្រាំឆ្នាំ។ យើងក៏សង្ឃឹមថានឹងអាចបើកដំណើរការផ្សារទំនើបអូស្ត្រាលីថ្មីនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនេះ។ ម្តងទៀតក្នុងប៉ុន្មានខែខាងមុខនេះ ដោយមានការរៀបចំជាព្រឹត្តិការណ៍អាហារ និងភេសជ្ជៈអូស្ត្រាលី ដើម្បីបង្ហាញនូវអាហារ និងភេសជ្ជៈល្អៗរបស់អូស្រ្តាលីដែលយើងមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយនៅចុងខែនេះនៅថ្ងៃទី ២៨ ខែមិថុនា រហូតដល់ថ្ងៃទី ០៣ ខែកក្កដា។ យើងក៏បានជាអ្នកឧបត្ថម្ភដ៏ធំមួយទៅលើ «មហោស្រពភាពយន្តអន្តរជាតិកម្ពុជា (លើកទី១៣)» នៅទីនេះក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយនឹងមានភាពយន្តអូស្ត្រាលីរហូតដល់១៥រឿង ចាក់បញ្ចាំងក្នុងមហោស្រពនេះ ក៏ដូចជាមានការចូលរួមពី ផលិតករភាពយន្តអូស្ត្រាលីផង ហើយអ្នករិះគន់ភាពយន្តអូស្ត្រាលីផងដែរ។ នោះក៏ជាផ្នែកនៃខួបលើកទី៧០ផងដែរ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំរីករាយនឹងទន្ទឹងរង់ចាំព្រឹត្តិការណ៍ទាំងអស់នេះក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែខាងមុខនេះ។

សំណួរទី២៖ យើងបានឃើញហើយថា ចំណងការទូតរវាងកម្ពុជា និងអូស្ត្រាលី គឺជាទំនាក់ទំនងដ៏យូរអង្វែង រហូតទៅដល់៧ ទសវត្សរ៍មកហើយ។ ដូច្នេះ នៅក្រោមកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងចំណងការទូតដ៏យូរអង្វែងនេះ។ តើព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗអ្វីខ្លះដែលបានកើតឡើងក្នុងអំឡុងពេល៧០ ឆ្នាំកន្លងមក ហើយនៅពេលអនាគត តើមានផ្នែកណាខ្លះដែលប្រទេសទាំងពីរបានសម្លឹងមើលឃើញដើម្បីពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់ប្រទេសទាំងពីរបន្ថែមទៀត?

ខ្ញុំ​គិត​ថាជា​ដំបូង​ឡើយ ទំនាក់ទំនងនេះ​បាន​ចាប់​ផ្ដើម​ពី​និស្សិត​ខ្មែរ​ដំបូង​គេ​ដែល​បាន​ទៅ​សិក្សា​នៅ​សាកលវិទ្យាល័យ​អូស្ត្រាលី។ សិស្សទីមួយនេះគឺនៅឆ្នាំ ១៩៥៤ ហើយវាពិតជាមានប្រវត្តិដ៏យូរលង់ហើយតាំងពីពេលនោះមក សម្រាប់និស្សិតដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សាពីសាកលវិទ្យាល័យអូស្ត្រាលី។ ដំបូងឡើយ វាស្ថិតនៅក្រោមកម្មវិធីមួយឈ្មោះថា «The Colombo Plan» ដែលរដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលីបានបង្កើតឡើងក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ ដើម្បីផ្តល់ឱកាសដល់និស្សិតមកពីអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលនៅពេលនោះនៅតែទើបនឹងងើបឡើងវិញពីសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ​ឱ្យបានទៅឃើញការសិក្សានៅប្រទេស​អូស្ត្រាលី។ ជា​ការ​ពិត​ណាស់​ បើមើលទៅ​ដល់​ទសវត្ស​រីទី៦០ យើង​មាន​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​កសិកម្ម​ ​និង​ប្រព័ន្ធ​ធារាសាស្ត្រជាច្រើន ​ជាមួយ​នឹង​រដ្ឋាភិបាល​​នៅ​ទីនេះនា​ពេល​នោះ​។ ដោយឡែកជាមួយនឹងសម័យខ្មែរក្រហម ទំនាក់ទំនងរបស់យើងបានជាប់គាំងដូចដែលអ្នករំពឹងទុក ប៉ុន្តែអូស្ត្រាលីបានធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធ និងមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការជួយនាំមកនូវការលេចចេញជាថ្មីនៃអនាគតនៃសន្តិភាពនៅកម្ពុជា។ ជាថ្មីម្តងទៀត ដូចដែលខ្ញុំបាននិយាយ អូស្ត្រាលីមានតួនាទីដ៏សំខាន់មួយក្នុងការបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ការចរចា និងការធ្វើកំណែចុងក្រោយនៃ «កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស» ដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខាក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៩១ ហើយដូចដែលខ្ញុំបានលើកឡើងពីមុនទាក់ទងនឹងឧត្តមសេនីយ៍ Sanderson នោះ ។ ការរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់របស់អាជ្ញាធរអន្តរកាលអង្គការសហប្រជាជាតិ (អ៊ុនតាក់) ដែលកើតចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។ យើងមានជនជាតិអូស្ត្រាលីជាង ១ ២០០ នាក់ ដែលបានបម្រើការជាមួយអ៊ុនតាក់ និងជាមួយ UNAMICមុនអ៊ុនតាក់ដែលអ្នកស្គាល់ពីឆ្នាំ ១៩៩១ រហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៩៣។ ម្យ៉ាងទៀត ក្នុងអំឡុងពេលនៃអ៊ុនតាក់ «មជ្ឈមណ្ឌលអូស្ត្រាលីសម្រាប់ការអប់រំ» (ACE) ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅទីនេះក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាមធ្យោបាយនៃការផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលភាសាអង់គ្លេសដល់ប្រជាជនកម្ពុជា និងបន្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ គេក៏កំពុងប្រារព្ធខួបលើកទី ៣០ របស់ខ្លួននៅឆ្នាំនេះផងដែរ។ មជ្ឈមណ្ឌលនេះត្រូវបានបន្តកើនឡើង ដោយពង្រីកចំនួនសាខា និងសិស្សនិស្សិតរាប់ម៉ឺននាក់ដែលឥឡូវនេះសិក្សានៅមជ្ឈមណ្ឌលអូស្ត្រាលីសម្រាប់ការអប់រំ (ACE)។ ដូច្នេះ នោះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយទៀត គឺការបង្កើត និងការរីកចម្រើននៃស្ថាប័ននោះ។ បើនិយាយអំពីស្ថាប័នវិញ យើងបានជួយបង្កើត «CARDI៖ វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មកម្ពុជា» នៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៩០ ដែលជាផលិតផលនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការកសិកម្មជាច្រើនឆ្នាំរវាងប្រទេសអូស្ត្រាលី និងកម្ពុជា ហើយយើងបន្តគាំទ្រ CARDI រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះជាមួយនឹង កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងជាច្រើនលើសមត្ថភាពស្រាវជ្រាវរបស់ខ្លួន ជាពិសេសទាក់ទងនឹងប្រភេទស្រូវផ្សេងៗ ទាក់ទងនឹងបច្ចេកទេសផ្សេងៗក្នុងដំណាក់កាលដាំ និងការអភិវឌ្ឍន៍ការនាំចេញអង្ករ និងដំណាំមានតម្លៃខ្ពស់ផ្សេងៗទៀតពីកម្ពុជា។ មួយទៀត ខ្ញុំគិតថាព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់គឺការបង្កើតបណ្តាញភ្ជាប់ផ្កាយរណបអន្តរជាតិដំបូងគេនៅកម្ពុជាក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៩០ ហើយនោះគឺតាមរយៈក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍អូស្ត្រាលី ដែលឥឡូវនេះត្រូវបានគេហៅថា «TELSTRA» ដែលជាក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍ដ៏ធំមួយរបស់យើង។ នៅ​ក្រោយ​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម អូស្ត្រាលី​បាន​គាំទ្រ​សាលាក្តី​ខ្មែរ​ក្រហម​យ៉ាង​ខ្លាំង។ តាមពិតទៅ អូស្ត្រាលី និងជប៉ុន គឺជាម្ចាស់ជំនួយធំទី៣ ដល់ដំណើរការសាលាក្តីរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ សម្រាប់ការកាត់ក្តីមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃអតីតខ្មែរក្រហម ហើយយើងក៏បានផ្តល់ជំនួយជាង ១០០ លានដុល្លារផងដែរ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៤ ដើម្បីគាំទ្រដល់ការដោះមីននៅកម្ពុជា សម្រាប់កម្ចាត់មីន និងសំណល់ជាតិផ្ទុះផ្សេងទៀតដែលបានបន្សល់ពីសង្គ្រាម ជាពិសេសនៅភាគខាងពាយ័ព្យ និងខាងលិច ដូចជាខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តប៉ៃលិន និងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ហើយយើងបន្តគាំទ្រគោលដៅរបស់កម្ពុជា ដើម្បីក្លាយជាប្រទេសដែលគ្មានមីននៅឆ្នាំ ២០២៥។ ដូច្នេះ ទាំងនេះគ្រាន់តែជាព្រឹត្តិការណ៍ កម្មវិធី និងការអភិវឌ្ឍន៍ដែលបានកើតឡើងក្នុងរយៈពេល៧០ ឆ្នាំមុន។ នៅពេលអនាគត ខ្ញុំគិតថា ទាក់ទងនឹងការពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ យើងពិតជាចង់ពង្រីកផ្លូវវិនិយោគពាណិជ្ជកម្មរបស់យើង ខ្ញុំមិនដឹងថាអ្នកអាចសួរខ្ញុំបន្ថែមទៀតអំពីរឿងនោះនៅពេលក្រោយបានទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា ដោយសារកម្ពុជាដូចប្រទេសជាច្រើនទៀតដែលបានធូរស្បើយពីជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩ ក៏កំពុងគិតផងដែរអំពីសេដ្ឋកិច្ចប្រភេទណាដែលខ្លួននឹងសម្របយកទៅនាពេលអនាគត ដើម្បីបំពេញគោលបំណងរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីក្លាយជាប្រទេសដែលមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០ ដោយសារតែខ្ញុំគិតថាអ្វីដែលជំងឺរាតត្បាតបានបង្ហាញគឺថាវិធីប្រពៃណីនៃការរីកលូតលាស់សេដ្ឋកិច្ច ដែលធ្លាប់តែទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងពិតប្រាកដរហូតដល់ជំងឺរាតត្បាតនេះ ប្រហែលជាមិនមែនជាមធ្យោបាយដែលនាំឱ្យសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើននៅក្នុងអនាគតនោះទេ ហើយ​និយាយថាតើ​ជា​ចំបង​អំពី​របៀប​ដែល​កម្ពុជា​សម្រាប់ចាប់យកសេដ្ឋកិច្ច​ឌីជីថលរបស់​ខ្លួន និង​សម្រប​ខ្លួន​ទៅ​នឹង​បដិវត្តន៍​ឧស្សាហកម្ម​ពិភពលោក ៤.០នោះគឺដូចម្តេច? ខ្ញុំដឹងថារដ្ឋាភិបាលនៅទីនេះគិតយ៉ាងម៉ត់ចត់អំពីបញ្ហាទាំងនេះ ហើយខ្ញុំគិតថាទំនាក់ទំនងវិនិយោគពាណិជ្ជកម្មនឹងត្រូវសម្របខ្លួន និងត្រូវយកទៅពិចារណា ទាំងការផ្លាស់ប្តូរនៃរលកនៃសេដ្ឋកិច្ចមិនត្រឹមតែនៅទីនេះប៉ុណ្ណោះទេ គឺនៅជុំវិញពិភពលោក ប៉ុន្តែនោះជាអ្វីដែលយើងចង់ឃើញនៅទីនេះ នៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាផ្លាស់ប្តូរទៅជាប្រទេសដែលមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់ និងសេដ្ឋកិច្ចដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់ ហើយច្បាស់ណាស់ទំនាក់ទំនងរបស់យើងនឹងផ្លាស់ប្តូរ យើងនឹងមិនមានកម្មវិធីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍សំខាន់ៗដូចដែលយើងធ្វើនៅពេលនេះទេ ព្រោះកម្ពុជានឹងមិនត្រូវការពីជំនួយជាច្រើនដូចពេលនេះទេ ដូចនេះនឹងមានការផ្តោតអារម្មណ៍ទៅនឹងផ្លាស់ប្តូរទៅជាផ្នែកពាណិជ្ជកម្មបន្ថែមទៀតនៃទំនាក់ទំនងនេះ។ ដូច្នេះ នោះហើយជាកន្លែងដែលខ្ញុំឃើញពីកន្លែងដែលកិច្ចសហប្រតិបត្តិនឹងការពង្រីកទៅ។ 

សំណួរទី៣៖ និយាយអំពីជំងឺរាតត្បាតជំងឺកូវីដ-១៩ តើឯកឧត្តមគិតយ៉ាងណាចំពោះទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងអូស្ត្រាលី ក្នុងបរិបទនៃការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ-១៩? តើឯកឧត្តម​គិត​ថា​វា​ជា​ឱកាស​សម្រាប់​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ ហើយ​តើ​វា​បាន​នាំ​មក​នូវ​ផល​អវិជ្ជមាន​បែប​ណា​សម្រាប់​ទំនាក់ទំនង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ?

ប្រសិនបើអ្នកក្រឡេកមើលជំងឺរាតត្បាត ជាទូទៅអ្នកនឹងនិយាយថា តើយើងចង់មានវាទេ? បាទ។ ដូច្នេះ ក្នុងន័យនោះ ជំងឺរាតត្បាតគឺជារឿងអវិជ្ជមានសម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នា ប៉ុន្តែប្រសិនបើអ្នកក្រឡេកមើលអ្វីដែលវិជ្ជមាន យើងអាចដកជាបទពិសោធន៍នោះវិញ។ ខ្ញុំគិតថា ប្រាកដណាស់ តាមទស្សនៈរបស់យើង តាមទស្សនៈរបស់ប្រទេសអូស្ត្រាលី យើងបានគិតថា អូស្ត្រាលីគឺរស់នៅជាផ្នែកមួយនៃតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។ យើងមិនមែនជាអ្នកសង្កេតការណ៍ខាងក្រៅទេ។ យើងជាផ្នែកមួយនៃតំបន់នេះ ដូច្នេះហើយ សេដ្ឋកិច្ច និងសុខុមាលភាព សុខភាពរបស់ប្រទេសនានាក្នុងតំបន់របស់យើងគឺប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ដល់សុខុមាលភាពសេដ្ឋកិច្ច និងសុខភាពរបស់យើង។ ដូច្នេះដូចដែលយើងតែនិយាយថា «យើងមិនមានសុវត្ថិភាពទេ អូស្ត្រាលីមិនមានសុវត្ថិភាពពីកូវីដ-១៩ ទាល់តែអ្នកគ្រប់គ្នានៅក្នុងតំបន់របស់យើងមានសុវត្ថិភាព» ។ ដូច្នេះ នោះជាវិធីសាស្រ្តដែលយើងបានយក។ នោះហើយជាមូលហេតុដែលរដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលីបានបង្កើតនូវអ្វីដែលយើងហៅថា «យុទ្ធសាស្រ្តស្តារភាពជាដៃគូ» ហើយការផ្តោតសំខាន់នៃនោះគឺការធានាថាអ្វីដែលយើងធ្វើនៅក្នុង លំហកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍ជាមួយប្រទេសជិតខាងគឺសមរម្យ និងជាគោលដៅដើម្បីជួយប្រទេសនានាក្នុងការគ្រប់គ្រងជំងឺរាតត្បាត ហើយបន្ទាប់មកគឺការងើបឡើងវិញ និង លូតលាស់ទៅខាងក្រៅ។ នៅក្នុងករណីរបស់ប្រទេសកម្ពុជា យើងបានបង្កើត “ផែនការឆ្លើយតបសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍របស់កម្ពុជា” ហើយនោះត្រូវបានព្រមព្រៀងគ្នារវាងរដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលី និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ហើយជាមូលដ្ឋាន យើងបាននិយាយថា យើងបានយល់ព្រមថានៅទីនេះ វិស័យអាទិភាពដែលយើងនឹងផ្តោតលើទូទាំងការអភិវឌ្ឍន៍។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនេះមាន​ចំនួន​បី។ ទីមួយ៖ សន្តិសុខសុខភាព។ ទី​២៖ កម្មវិធី​ដែល​ជួយ​ដល់​ស្ថិរភាព​សង្គម និង​ទី​៣៖ កម្មវិធី​ដែល​ជួយ​ដល់​ការ​ស្ទុះ​ងើបឡើងវិញនៃ​សេដ្ឋកិច្ច។ បើស្តីពីសន្តិសុខសុខភាព យើងមានសំណាងដូចខ្ញុំនិយាយ នៅពេលដែលខ្ញុំនិយាយថាអញ្ចឹង ខ្ញុំមានន័យថា អូស្ត្រាលីមានសំណាងដែលយើងបានធ្វើការជាមួយវិស័យសុខាភិបាលកម្ពុជាជាងពីរទសវត្សរ៍មកហើយ ហើយយើងជាអ្នកគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងនៃកម្មវិធីដែលមានគោលបំណងដើម្បីពង្រឹងប្រព័ន្ធសុខាភិបាលរបស់ប្រទេសកម្ពុជាជាទូទៅ និងផ្តល់ការលើកទឹកចិត្តដល់មន្ទីរពេទ្យ និងមណ្ឌលសុខភាព ដើម្បីកែលម្អការអនុវត្តរបស់ពួកគេ ដើម្បីទាញយកមតិកែលម្អកាន់តែប្រសើរឡើងពីអ្នកជំងឺ និងបន្ទាប់មកគឺដើម្បីអាចទទួលបានមូលនិធិបន្ថែមពីរដ្ឋាភិបាល។ វាជាកម្មវិធីមួយសម្រាប់ «គម្រោងលើកកម្ពស់គុណភាព សមធម៌សុខាភិបាល ឬ H-EQIP» ដែលគ្រប់គ្រងដោយធនាគារពិភពលោក (WTO) ជាមួយនឹងម្ចាស់ជំនួយមួយចំនួន រួមទាំងប្រទេសអូស្ត្រាលី ហើយជាការពិតណាស់ យើងនៅតែបន្តធ្វើវា ពីព្រោះទោះជាមិនមានកូវីដ-១៩ក៏ដោយ អ្នកទូទៅគឺនៅតែឈឺ ហើយត្រូវទៅមន្ទីរពេទ្យ ឬទៅមណ្ឌលសុខភាពសម្រាប់ហេតុផលផ្សេងៗ ដែលមិនពាក់ព័ន្ធទាំងស្រុងទៅនឹងកូវីដ-១៩។ ដូច្នេះ យើងចង់ធ្វើឱ្យប្រាកដថាប្រព័ន្ធសុខាភិបាលគឺ យើងធ្វើអ្វីដែលយើងអាចធ្វើបាន ដើម្បីធានាថាប្រព័ន្ធសុខាភិបាលអាចទប់ទល់មិនត្រឹមតែជាមួយកូវីដ-១៩ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាមួយនឹងធាតុផ្សេងៗទៀត ដូចជាជំងឺផ្សេងៗ ជាមួយប្រតិបត្តិការ និងបញ្ហាសម្រាប់ការពារខ្លួនពីជំងឺបាន ដូចដែលវាកើតឡើងជាធម្មតានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុន្តែជាពិសេសចំពោះកូវីដ-១៩។ យើងបានដឹងពីវិធីសំខាន់នោះសម្រាប់ជំហានបន្ទាប់នៃជំងឺរាតត្បាតគឺ មានវិធីជាច្រើន ប៉ុន្តែជាដំបូង គឺការអប់រំនិងការយល់ដឹងជាសាធារណៈ។ មនុស្ស​ត្រូវ​ដឹង​ពី​របៀបរក្សាគម្លាត ថា​គេ​គួរ​ពាក់​ម៉ាស់ ត្រូវ​ដឹងពី​លំហូនៃ​ខ្យល់ គឺដូចអ្នកដឹងជាពិសេសគឺ ៣ការពារ និង​៣​កុំ។ វិធីមូលដ្ឋានសម្រាប់កាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការឆ្លងកូវីដ-១៩ ប៉ុន្តែបន្ទាប់មកក៏ជាវិធីផ្សេងទៀតដែលមនុស្សនឹងកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការឆ្លងកូវីដ-១៩ ឬកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់នៃរោគសញ្ញា គឺតាមរយៈការចាក់វ៉ាក់សាំង។ ដូច្នេះ យើង​បាន​ធ្វើ​ការ​ប្ដេជ្ញា​ចិត្ត​តាំងពីដើម។ ខ្ញុំគិតថាវាប្រហែលខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ ដែលយើងនឹងរកមើលដើម្បីផ្គត់ផ្គង់កម្ពុជាជាមួយនឹងវ៉ាក់សាំងកូវីដ-១៩។ ប៉ុន្តែពេលនោះគឺមានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនទាក់ទងនឹងខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់សកលសម្រាប់ការទទួលបានវ៉ាក់សាំង ជាពិសេសប្រភេទ «វ៉ាក់សាំង mRNA» ដូចជាវ៉ាក់សាំង Pfizer ប៉ុន្តែយើងធ្វើបាននៅខែធ្នូឆ្នាំមុន ដើម្បីផ្តល់ឱ្យកម្ពុជានូវថ្នាំ Pfizer ចំនួន២.៣៥ លានដូស។ វ៉ាក់សាំង​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បាន​ដាក់​ឱ្យ​ប្រើ​ភ្លាមៗ​ជាប្រភេទប៉ូស្ទីរដូស​សម្រាប់​អ្នក​ដែល​បាន​ចាក់​ថ្នាំ​បង្ការ​ជា​បឋម​រួច​ហើយ​។ វាគឺជាការចាក់លើកទី៤ តាមរយៈវ៉ាក់សាំង Pfizer ហើយយើងជាប្រទេស ឬអង្គការអន្តរជាតិដំបូងគេដែលនាំយកវ៉ាក់សាំង Pfizer មកកម្ពុជា។ វ៉ាក់សាំង Pfizer គឺជាវ៉ាក់សាំងតែមួយគដែលមានលក្ខណតម្រូវខុសគេ ដោយតម្រូវឱ្យមានការដាក់ស្តុកទុកប្លែក និងដែលរួមបញ្ចូលការរក្សាទុកក្នុងទូរបង្កកតម្រូវឱ្យសីតុណ្ហភាពគឺប្រហែលដក80 ដឺក្រេ។ ដូច្នេះ យើង​ក៏បាន​ផ្តល់នូវ​ទូរ​ទឹកកក​បាន​ចំនួន១៣៣ គ្រឿង​ផងដែរ។ ដោយមួយចំនួនគឺត្រជាក់ខ្លាំងដល់ដក80 ដឺក្រេ។ ខ្លះត្រជាក់ដល់ដក20 ដឺក្រេ ហើយដែលអាចឱ្យក្រសួងសុខាភិបាលនៅទីនេះយកវ៉ាក់សាំង Pfizer ចេញពីភ្នំពេញ ហើយចែកចាយតាមខេត្ត ហើយប្រជាពលរដ្ឋអាចចាក់វ៉ាក់សាំងតាមខេត្តបានដោយមិនចាំបាច់ឡើងមកភ្នំពេញនោះឡើយ ដែលខ្ញុំបានឃើញដោយផ្ទាល់។ ខ្ញុំ​ឃើញ​ប្រជាពលរដ្ឋ​នៅ​រតនគិរី​ចាក់​វ៉ាក់សាំង​បែប​ហ្នឹង។ ទោះបីជាគ្មាននរណាម្នាក់ចង់មានកូវីដ-១៩ គ្មាននរណាម្នាក់ចង់បានជំងឺរាតត្បាតនោះក៏ដោយ ខ្ញុំគិតថាវាបានជួយពង្រឹងបន្ថែមទៀត ក្នុងករណីរបស់យើង គឺទំនាក់ទំនងរបស់យើងជាមួយប្រទេសកម្ពុជា ពីព្រោះទាំងពីទស្សនៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍ដ៏ទូលំទូលាយ ប៉ុន្តែក៏មានពីវ៉ាក់សាំងកូវីដ-១៩ជាក់លាក់មួយផងដែរ ការយល់ដឹង និងការផ្តល់ទស្សនៈ។ យើងពិតជាអាចជួយដល់ការគ្រប់គ្រងកូវីដ-១៩របស់ប្រទេសកម្ពុជា និងការឆ្លើយតបរបស់កម្ពុជាចំពោះកូវីដ-១៩ ហើយខ្ញុំគិតថាវាជួយទំនាក់ទំនងរបស់យើងកាន់តែទូលំទូលាយ។

សំណួរទី៤៖ ឆ្នាំ២០២២ ក៏ជាឆ្នាំដែលកម្ពុជាក្លាយជាប្រធានប្តូរវេនរបស់អាស៊ាន។ ដូច្នេះហើយ ពេលនេះ សំណួរសួរថា តើអូស្ត្រាលីបានរួមចំណែកអ្វីខ្លះដល់កម្ពុជា ក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ាន ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមក្នុងតំបន់ ក្នុងការជំរុញឱ្យកម្ពុជាធ្វើម្ចាស់ផ្ទះកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន និងកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធឱ្យបានជោគជ័យនាពេលខាងមុខ?

ដូច​អ្នក​បាន​លើក​ឡើង​ឆ្នាំ​២០២២ ជា​ឆ្នាំ​ដ៏​សំខាន់​សម្រាប់​កម្ពុជា ហើយ​ក៏​ដូច​ជា​ខួប​លើក​ទី​៧០​នៃ​ទំនាក់ទំនង​ទ្វេភាគី​របស់​យើង​ដែរ ហើយកម្ពុជា​ក៏​ជា​ប្រធាន​អាស៊ាន​ដែរ។ យើង​កំពុង​ព្យាយាម​ជួយ​កម្ពុជា​ក្នុង​តួនាទី​នោះ​តាម​លទ្ធភាព​ដែល​យើង​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​គិត​ថា​វា​សំខាន់ក្នុងការ​បង្ហាញ​ពី​អ្វី​ដែល​កម្ពុជា​បាន​ធ្វើ​សម្រាប់​អូស្ត្រាលី។ ក្នុង​បរិបទ​អាស៊ាន កម្ពុជា​ជា​អ្នក​គាំទ្រដ៏ខ្លាំងខ្លាដល់អូស្ត្រាលី។ ឧទាហរណ៍៖ កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អូស្ត្រាលី ដែលកើតមានជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ដូច្នេះ កិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំរបស់មេដឹកនាំអាស៊ាន-អូស្ត្រាលី និងកិច្ចប្រជុំជាផ្ទាល់លើកដំបូង នឹងកើតមាននៅប្រទេសកម្ពុជានៅក្នុងខែវិច្ឆិកា ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីរបស់យើងនឹងចូលរួម។ ជាមួយគ្នានេះ អូស្ត្រាលី និងអាស៊ាន និងបានយល់ព្រមលើ «ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ» ការសម្រេចចិត្តនេះត្រូវបានធ្វើឡើងដោយអាស៊ានកាលពីឆ្នាំមុន ជាថ្មីម្តងទៀតដោយមានការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងពីកម្ពុជា។ ដូច្នេះ យើង​ឱ្យ​តម្លៃ​ខ្លាំង​ណាស់ទៅលើទំនាក់ទំនង​របស់​យើង​ជាមួយ​អាស៊ាន។ តាមពិតយើងជាដៃគូសន្ទនាយូរអង្វែងបំផុតរបស់អាស៊ាន យើងបានក្លាយជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ានកាលពីឆ្នាំ ១៩៧៤ ដែលគឺរយៈពេល ២៥ ឆ្នាំមុនពេលកម្ពុជាចូលជាសមាជិកអាស៊ាន។ ដូច្នេះ យើងតែងតែវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះទំនាក់ទំនងជាមួយអាស៊ាន ព្រោះជាការពិតណាស់ អាស៊ីអាគ្នេយ៍គឺជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់នៃតំបន់ដែលអូស្ត្រាលីកំពុងស្ថិតនៅ។ ខ្ញុំគិតថា ក្នុងការប្រកាស ឬធានាកិច្ចព្រមព្រៀងរបស់អាស៊ានទៅជាភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ យើងក៏បានប្រកាសពីគំនិតផ្តួចផ្តើមពាក់ព័ន្ធមួយចំនួន រួមទាំង «គំនិតផ្តួចផ្តើមអូស្ត្រាលីសម្រាប់អាស៊ាន» វាជាគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្មីចំនួន១៥៤លានដុល្លារអូស្ត្រាលី ដែលត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីបង្កើនទំនាក់ទំនងរបស់យើងជាមួយអាស៊ាន ដែលរួមមានដូចជា ការផ្តល់អាហាររូបករណ៍ដល់អ្នកដឹកនាំថ្មីដែលកំពុងលេចធ្លោចំនួន១០០រូប មកពីទូទាំងប្រទេសនៅអាស៊ានទៅសិក្សានៅប្រទេសអូស្ត្រាលី លើប្រធានបទដែលទាក់ទងដោយផ្ទាល់ទៅ «ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក»។ យើងក៏បានអនុញ្ញាតឱ្យមានការផ្តល់អាហារូបករណ៍អប់រំ និងបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេស និងវិជ្ជាជីវៈចំនួន៣៥០ ដល់ប្រជាជនមកពីបណ្តាប្រទេសអាស៊ានផងដែរ។ យើងក៏យល់ព្រមរួមគ្នាតាមរយៈ «គំនិតផ្តួចផ្តើមអូស្ត្រាលីសម្រាប់អាស៊ាន» ដើម្បីធ្វើការរួមគ្នាលើគម្រោងនានាដែលត្រូវបានព្រមព្រៀងគ្នារវាងប្រទេសអូស្ត្រាលី និងអាស៊ាន។ ដូច្នេះ នោះហើយជាអ្វីដែលខ្ញុំចង់បានឯកភាពគ្នាក្នុងវិស័យដូចជា ការបន្ធូរបន្ថយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងការសម្របខ្លួន សន្តិសុខសុខភាព ការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមដែលកំពុងបន្តនៃឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន ធានាថាមហាសមុទ្ររបស់យើងមានសុខភាពល្អ ធានាថាយើងមានទីតាំងល្អដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការផ្លាស់ប្តូរថាមពល ដំណើរការឆ្ពោះទៅរកអនាគតកកើតឡើងវិញ និងគាំទ្រគោលគំនិតនៃសេដ្ឋកិច្ចវិលជុំ។ ទាំងនេះគឺជារឿងទាំងអស់ដែលយើងបាននិងកំពុងព្យាយាមជួយដល់អាស៊ាន តាមការផ្តល់មតិយោបល់ សមត្ថភាពហិរញ្ញវត្ថុ និងបច្ចេកទេស។ ជា​ការ​ពិត​ណាស់ ក្នុង​នាម​ជា​ប្រធាន​ឆ្នាំ​នេះ កម្ពុជា​នឹង​មាន​បញ្ហា​លំបាក​មួយ​ចំនួន​ក្នុង​ការ​គ្រប់​គ្រង។ ជាការពិតណាស់ វិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី (AVI) បាននិយាយអំពីរឿងនោះជាច្រើន ហើយនឹងបន្តធ្វើដូនេះ ដែលរួមមានបញ្ហារសើបបែបប្រពៃណី ដូចជាស្ថានភាពនុយក្លេអ៊ែររបស់កូរ៉េខាងជើង ការទាមទារប្រកួតប្រជែងនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ប៉ុន្តែជាការពិតណាស់ ថ្មីៗនេះ ដែលមានរឿងអកុសលដូចជា ការវិវឌ្ឍន៍ដូចជារឿងរដ្ឋប្រហារនៅមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីឆ្នាំមុន និងការលុកលុយរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែននៅឆ្នាំនេះ។ នៅឆ្នាំនេះ ទាំងនេះគឺជាបញ្ហាដែលអាស៊ានជៀសមិនរួចហើយនឹងត្រូវដោះស្រាយ ហើយយើងនឹងផ្តល់ការគាំទ្រច្រើនតាមតែអាចធ្វើទៅបានសម្រាប់ដំណើរការនោះ។ យើងក៏ចង់ទទួលស្គាល់ថា ទាំងនេះគឺជាបញ្ហាដែលកើតឡើង ហើយនឹកស្មានមិនដល់សម្រាប់កម្ពុជាជាប្រធាននៅឆ្នាំនេះ រួមជាមួយប្រធានបទទូលំទូលាយមួយចំនួន ដែលកម្ពុជាចង់ដើរតួដែលមិនមែនជាប្រតិកម្មប៉ុន្តែសកម្ម លើប្រធានបទដែលខ្លួនចង់ផ្តោតលើដូចជា «ការស្តារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញក្រោយពីកូវីដ-១៩» ដូចជាស្ត្រីក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំ ហើយយើងក៏គាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងចំពោះរឿងនោះ។ កម្ពុជានឹងធ្វើជាប្រធាន «កិច្ចប្រជុំស្ត្រីជាអ្នកដឹកនាំអាស៊ាន» នៅខែតុលាឆ្នាំនេះ ហើយអូស្ត្រាលីកំពុងផ្តល់ជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងបច្ចេកទេសសម្រាប់កិច្ចប្រជុំកំពូលនោះឱ្យដំណើរការទៅដោយជោគជ័យ ហើយវាស័ក្តិសមជាខ្លាំងជាមួយនឹងគោលដៅទូលំទូលាយ និងរួមគ្នានៃវិសមភាពយេនឌ័រដែលយើងមានផងដែរ។ «កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីរវាងប្រទេសអូស្ត្រាលី នូវែលហ្សេឡង់ និងអាស៊ាន» ហើយគោលបំណងនៃឆ្នាំនេះក្រោមការដឹកនាំរបស់កម្ពុជាម្តងទៀតគឺដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីនោះ។ វាត្រូវបានចុះហត្ថលេខាជាង១០ ឆ្នាំមុន ហើយដើម្បីធ្វើឱ្យវាកាន់តែពាក់ព័ន្ធ ដូចដែលខ្ញុំបាននិយាយអំពីមុនពេលការផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ប្រទេសជាច្រើន។ ជាពិសេស​គឺការងើបឡើងវិញរបស់សេដ្ឋកិច្ច​ពី​ជំងឺ​កូវីដ-១៩។ ដូច្នេះ មានរឿងជាច្រើនដែលយើងកំពុងធ្វើជាមួយអាស៊ាន និងជាមួយកម្ពុជាជាប្រធាន ដើម្បីសង្ឃឹមថា ឆ្នាំនេះឆ្នាំប្រធានទទួលបានជោគជ័យ និងលទ្ធផលល្អតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។

សំណួរទី៥៖ ការឆ្ពោះទៅមុខក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្ម ដូចដែលយើងដឹងស្រាប់ហើយថា កម្ពុជា និងអូស្ត្រាលី គឺជាសមាជិកនៃភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយក្នុងតំបន់ (RCEP) ដែលជាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតនៅក្នុងតំបន់ ក៏ដូចជាពិភពលោក។ ក្នុង​ន័យ​នេះ តើមាន​ឱកាស​សេដ្ឋកិច្ច និង​ពាណិជ្ជកម្ម​អ្វី​ខ្លះ​ដែលវាអាច​ផ្តល់​ដល់​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​ក្នុង​ក្របខណ្ឌRCEP និង​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​កម្ពុជា-អូស្ត្រាលី?

បាទ​អ្នក​ត្រូវ​ហើយ។ តាមពិតទៅ កម្ពុជា និងអូស្ត្រាលីបានផ្តល់សច្ចាប័នលើ RCEP នៅថ្ងៃតែមួយ ហើយ បាទ វាគឺជាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីដ៏ធំបំផុតរបស់ពិភពលោកនៅពេលនេះ។ វាពិតជានាំមកនូវឱកាសជាច្រើនសម្រាប់សមាជិកទាំងអស់ និងរួមទាំងប្រទេសអូស្ត្រាលី និងកម្ពុជា។ ខ្ញុំចង់និយាយថា ទាំងអូស្ត្រាលី និងកម្ពុជានឹងមានជំហរខ្ពស់ដើម្បីទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍យ៉ាងសំខាន់ពី RCEP ពីព្រោះធម្មជាតិនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើងទាំងពីរគឺយើងបើកចំហរ និងមានរបបពាណិជ្ជកម្មសេរីរួចហើយ។ យើងមានទស្សនវិស័យបើកចំហខ្លាំង យើងមិនមែនជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសផ្សេងៗ ឬប្លុកពាណិជ្ជកម្មដែលមានពន្ធគយ កូតា និងរបាំងមិនមែនពន្ធច្រើន។ យើងមានវិធីសាស្រ្តសេរីភាវូបនីយកម្មចំពោះសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើង យើងគិតថាការធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរីភាវូបនីយកម្មគឺជាមធ្យោបាយដ៏ល្អបំផុតក្នុងការធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើងរីកចម្រើន និងវិបុលភាពសកលកាន់តែទូលំទូលាយ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថា RCEP នឹងល្អសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ខ្លួននេះ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ខ្ញុំគិតថា ពាណិជ្ជកម្មជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសអូស្ត្រាលី ត្រូវបានជំរុញដោយសេវាកម្ម ដោយមិនមែនការជួញដូរទំនិញទាំងស្រុង ឬការធ្វើពាណិជ្ជកម្មផលិតផលតែមួយមុខនោះទេ ប៉ុន្តែជាសេវាកម្មពាណិជ្ជកម្ម។ ដូចជាវិស័យទេសចរណ៍ មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ សម្រាប់វិបុលភាពសេដ្ឋកិច្ចរយៈពេលវែងរបស់កម្ពុជា ហើយដូចដែលខ្ញុំបានលើកឡើងពីមុនមក «ការអប់រំ»ដែលជាសេវាកម្មដ៏ធំបំផុតមួយរបស់ប្រទេសអូស្ត្រាលី និងការនាំចេញ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថា RCEP នឹងផ្តោតសំខាន់លើសេវាកម្ម សេរីភាវូបនីយកម្ម ក៏ដូចជាសេរីភាវូបនីយកម្មប្រពៃណី គោលបំណងទាក់ទងនឹងការជួញដូរទំនិញ និងផលិតផលពាណិជ្ជកម្ម។ ខ្ញុំគិតថា ផែនការសម្រាប់ RCEP គឺដើម្បីសម្រួលដំណើរការគយជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសសមាជិកផ្សេងៗគ្នា ហើយថែមទាំងកាត់បន្ថយប្រភេទនៃរបាំងពាណិជ្ជកម្មបែបប្រពៃណីទាំងនោះ ជំរុញឱ្យមានការព្យាករណ៍ ភាពស៊ីសង្វាក់គ្នា និងតម្លាភាពកាន់តែច្រើន ដែលយើងសង្ឃឹមថានឹងមាន ផលប៉ះពាល់នៃការជំរុញទំនុកចិត្តអាជីវកម្មជាក់ស្តែងតាមរយៈការស្តារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញពីកូវីដ-១៩ ។ ខ្ញុំគិតថា RCEP ក៏នឹងគាំទ្រដល់ខ្សែសង្វាក់តម្លៃក្នុងតំបន់ មិនត្រឹមតែខ្សែសង្វាក់តម្លៃក្នុងប្រទេសមួយប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែនៅទូទាំងតំបន់ ហើយខ្ញុំគិតថាវាអាចធ្វើបាននូវការផ្តល់នូវ សំណុំនៃច្បាប់ និងនីតិវិធី នៅក្នុងការទទួលបាននូវការអនុគ្រោះនៃអត្រាការជួញដូរ ហើយកម្ពុជាដែលជាអ្នកផលិតគួរតែទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីRCEP ក្នុងន័យពង្រឹងមុខមាត់និងតំណែងរបស់កម្ពុជាលើខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ក្នុងតំបន់ ដែលធ្វើឱ្យចលនាទំនិញមានភាពងាយស្រួលឆ្លងកាត់ព្រំដែន។ ដូចគ្នានេះផងដែរ ដោយការបង្កើនការវិនិយោគនៅពេលពាណិជ្ជករសម្លឹងមើលអ្វីដែលជាប្រភពដែលមានប្រសិទ្ធភាពបំផុតនិងចំណាយមានប្រសិទ្ធិភាពបំផុតសម្រាប់ធាតុចូលរបស់ពួកគេ។ ដូច្នេះ ប្រាកដណាស់ វាមានសក្ដានុពលច្រើន ហើយខ្ញុំគិតថា ទាំងអូស្ត្រាលី និងកម្ពុជា ស្វែងរកទុនលើ RCEP ក៏ដូចជាអ្វីដែលខ្ញុំបានលើកឡើងពីមុន ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងដល់កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីអូស្ត្រាលី-នូវែលហ្សេឡង់-អាស៊ាន ដែលគួរតែមានលំហូរ ដល់ផលប្រយោជន៍សម្រាប់ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរបស់យើងផងដែរ ហើយនៅពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាផ្លាស់ប្តូរសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនឆ្ពោះទៅរកស្ថានភាពចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នោះ ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម និងទំនាក់ទំនងវិនិយោគទាំងនោះនឹងកាន់តែមានសារៈសំខាន់។

ជាចុងក្រោយ តើឯកឧុត្តមមានជាប្រសាសន៍អ្វីខ្លះទៅកាន់ទស្សនិកជន ក្នុងឱកាសរំលឹកខួបលើកទី៧០ នៃទំនាក់ទំនងការទូតកម្ពុជា-អូស្ត្រាលី?

អរគុណសម្រាប់ឱកាសនិយាយជាមួយ AVI និងទស្សនិកជនរបស់អ្នក។ ខ្ញុំ​គិត​ថា​ចំណុច​សំខាន់​របស់​ខ្ញុំ​បានចេញ​មក​តាម​រយៈ​ការ​ដែល​យើង​ប្រារព្ធ​ខួប​៧០​ឆ្នាំ​នៅ​ឆ្នាំ​នេះ។ ដូច្នេះ​អូស្ត្រាលី​ជា​មិត្ត​និង​ដៃគូ​ដ៏​យូរ​អង្វែង​របស់​កម្ពុជា។ កម្ពុជាមានសំណាងមួយ ដោយកម្ពុជាមានមិត្ត និងដៃគូអន្តរជាតិ ខ្លះថ្មីខ្លះចាស់ ហើយអូស្ត្រាលីគឺជាប្រទេសមួយដែលបាននៅទីនេះ មុនពេលឯករាជ្យទៅទៀត ដូច្នេះដំណើររបស់យើងទាំងពីរគឺវែងឆ្ងាយតាំងពីពេលមុនមក។ ខ្ញុំគិតថានៅពេលដែលប្រជាជនកម្ពុជាគិតអំពីទំនាក់ទំនងដែលពួកគេមានជាមួយប្រទេសផ្សេងទៀត ខ្ញុំគិតថាវានឹងជាការល្អក្នុងការចងចាំថា អូស្ត្រាលី និងកម្ពុជាជាផ្នែកមួយនៃតំបន់ដូចគ្នា ជាផ្នែកមួយនៃតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។ យើងមានស្ពានដ៏រឹងមាំ កេរ្តិ៍ដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រ និងកេរ្តិ៍ដំណែលប្រជាជន។ យើង​មាន​ជនជាតិ​អូស្ត្រាលី​ជាង​៦៦​ពាន់​នាក់​ដែល​មាន​ខ្សែស្រឡែយពីជនជាតិ​ខ្មែរ​នៅ​អូស្ត្រាលី។ យើងទាំងពីរមានសក្តានុពលជាច្រើនក្នុងការដើរទៅអនាគត នៅពេលដែលប្រទេសរបស់យើងទាំងពីរបន្តវិវឌ្ឍន៍ និងពង្រីក។ ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថាវាមានភាពវិជ្ជមានខ្លាំង ហើយសង្ឃឹមថាការជាសះស្បើយពីកូវីដ-១៩ ដែលជាអាទិភាពរបស់យើង ដែលនឹងធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងរបស់ប្រទេសរបស់យើងទាំងពីរកាន់តែប្រសើរឡើង សម្រាប់រយៈពេល៧០ឆ្នាំខាងមុខ និងលើសពីនេះ៕

************

វាគ្មិនកិត្តិយស៖ ឯកឧត្ដម PABLO Kang ឯកអគ្គរាជទូតអូស្ត្រាលី ប្រចាំនៅកម្ពុជា

អ្នកសម្របសម្រួល៖ លោក ទន់ លីណាសុផាឬទ្ធិ

អ្នកបកប្រែអត្ថបទ៖ កញ្ញា អ៊ុច សម្ផស្ស