ចម្លាក់​ គឺរូបឬក្បាច់ដែលគេឆ្លាក់ រចនាឡើងជារូបរាងអោយមើលទៅមានភាពទាក់ទាញ ភាពប្រណិត ល្អឥតខ្ចោះ ព្រោះ​គេ​ប្រើ​ពេលវេលា​​ កំលាំងពលកម្មមនុស្ស ទម្រាំ​អាច​ផលិត​បាន​វត្ថុ​សិល្បៈ​មួយៗ​។ តួយ៉ាងដូចទៅនឹងចម្លាក់ នៅតាមប្រាង្គប្រាសាទបុរាណខ្មែរយើង ដែលដូនតាខ្មែរ បានបន្សល់ទុកស្នាដៃជាច្រើនរាប់មិនអស់ នៅលើតួប្រាសាទ ជញ្ជាំងប្រាសាទ ខ្លោងទ្វារនៃច្រកចេញចូលមានរចនាបទត្រឹមត្រូវ និងការកត់ត្រាចងជាក្បួនខ្នាតច្បាស់លាស់ សម្រាប់កូនចៅតជំនាន់ក្រោយៗ។

បច្ចុប្បន្ន រោង​សិប្បកម្ម​ចម្លាក់​ស្ពាន់ មិនសូវមាន​ច្រើន​ប៉ុន្មាន​ទេ​  ព្រោះត្រូវមានភាព​ប៉ិនប្រសប់​នៃ​ការច្នៃប្រឌិត​ខ្ពស់ អាចធ្វើបានគ្រប់រូបភាព ប្រើពលកម្មយូរថ្ងៃ ឬអាចរាប់ខែ តែកំរៃទាប មិនគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បី​បំពេញតម្រូវការ​លើ​ទីផ្សារ​។ យ៉ាងណា មាន​រោង​សិប្បកម្ម​មួយកន្លែងឋិតនៅភូមិសាលាកាត់សក់ ឃុំវិហារលួង ស្រុកពញាព្ញ ខេត្តកណ្តាល កំពុង​បន្ដដំណើរ​ការផលិត​សិប្បកម្មចម្លាក់ស្ពាន់ដោយដៃ ដើម្បី​រក្សា​អត្តសញ្ញាណ​វប្បធម៌​ខ្មែរ​តទៅ​មុខ។​

អ៊ុំប្រុស យុទ្ធា បានអោយដឹងថា ការធ្វើចម្លាក់ស្ពាន់នេះគឺមិនងាយស្រួលទេ ចំណាយវេលា អត់ធ្មត់ និងមានចិត្តស្រលាញ់ទើបធ្វើបាន។ អ៊ុំប្រុស យុទ្ធា បានបង្រៀនដល់កូន ចៅ ក្មួយៗដែលចង់ចេះនៅចម្លាក់ស្ពាន់ នេះថែមទៀតផង។

អ៊ុំប្រុស យុទ្ធា ក៏បានសំណូមពរដល់បងប្អូនដែលស្រលាញ់ចម្លាក់វប្បធម៌ខ្មែរ ស្នាដៃខ្មែរពិតៗ សូមចូលរួមអភិរក្សនៅអ្វីដែលជាអត្តសញ្ញាណខ្មែរ យកទៅបង្ហាញដល់កូនចៅជំនាន់ក្រោយៗអោយស្គាល់ ចង់ចេះធ្វើតៗគ្នានឹងបង្ហាញស្នាដៃទាំងអស់លើឆាកអន្តរជាតិ ស្គាល់សម្បត្តិវប្បធម៌ថាខ្មែរធ្វើបាន។

ចម្លាក់បុរាណខ្មែរមាន៣ប្រភេទគឺ ចំលាក់លឹប (រាក់) ៖ ជាក្បាច់ដែលគេឆ្លាក់នៅលើផ្ទាំងថ្ម លូកចូលទៅខាងក្នុងថ្ម មើលទៅមិនសូវឃើញខ្ពស់ ឬផុសចេញខ្លាំងពីផ្ទៃមុខថ្មទេ ។ ចម្លាក់លៀន (ជ្រៅ) ៖ ក្បាច់ដែលឆ្លាក់លៀនចេញខ្ពស់ផ្ទៃគឺដាប់សាច់អោយជ្រៅ មើលទៅរូបចម្លាក់ហាក់ដូចផុសចេញពីផ្ទៃ ។ ក្បាច់នេះគេតែងជួបប្រទះឃើញនៅលើផ្តែរ លើសសរពេជ្ញ លើជញ្ជាំង។និងចំលាក់លោត (ជារូបទំាំងមូល) គឺគេឆ្លាក់ចេញជារូបផ្សេងៗ​ជាសត្វ ជាមនុស្ស។ លោកអ្នកអាចធ្វើការកម្មង់ចម្លាក់ស្ពាន់ផ្សេងៗតាមលេខទូរសព្ទ័ 017311119 ។ (អត្ថបទ៖ កញ្ញាខាន់ទិត្យ វីរីយ៉ា)