អាហ្វហ្គានីស្ថាន៖ ជ័យជម្នះរបស់តាលីបង់ផ្លាស់ប្ដូររបត់នយោបាយក្នុងតំបន់
ខណៈដែលវត្តមានរបស់កងទ័ពបរទេសដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវបានដកថយ តាលីបង់បានបង្កើនការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួនយ៉ាងរហ័សលើទឹកដីអាហ្វហ្គានីស្ថានរហូតវាយបានក្រុងទីកាប៊ុលកាលពីចុងសប្ដាហ៍មុន បើទោះបីជាក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធនេះ មានកងកម្លាំងត្រឹមតែប្រមាណជាង ៨០ ០០០ ប៉ុណ្ណេះ ដែលជាចំនួនខុសគ្នាដាច់ឆ្ងាយធៀបទៅនឹងកងកម្លាំងរបស់អតីតរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកប្រធានាធិបតីនិរទេសខ្លួនលោក Ashraf Ghani ។
ការដណ្ដើមយកបានយ៉ាងរហ័សរបស់ក្រុមនេះ បានធ្វើឱ្យអ្នកជំនាញផ្នែកសន្តិសុខ និងការទូតនៅទូទាំងពិភពលោកភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង។ ប៉ុន្មានថ្ងៃបន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃទីក្រុងកាប៊ុល ប្រទេសនានាបានប្រញាប់ប្រញាល់ជម្លៀសអ្នកការទូត និងពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន ដោយរត់ចោលការងារ និងការវិនិយោគរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍មកនេះ។
ចលនារបស់តាលីបង់ ទំនងជាបណ្តាលឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរភូមិសាស្ត្រនយោបាយអាស៊ីខាងត្បូងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ហើយវាក៏អាចជាការសាកល្បងពិសេសសម្រាប់ឥណ្ឌា ដោយសារទំនាក់ទំនងតានតឹងជាប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ប្រទេសនេះ។ បញ្ហាដែលសំខាន់នោះគឺ ជម្លោះព្រំដែនរវាងឥណ្ឌា និងប៉ាគីស្ថាន-ចិន ខណៈដែលប្រទេសជិតខាងឥណ្ឌាទាំងពីរត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាននាពេលអនាគត។
ប៉ាគីស្ថានដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់អាហ្វហ្គានីស្ថាន ជាអ្នកធ្វើសកម្មភាពយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចការផ្សេងៗនៅភាគខាងជើងរបស់ប្រទេសជិតខាងខ្លួនមួយនេះ។ ទន្ទឹមគ្នានោះ បច្ចុប្បន្នចិនក៏កំពុងបង្ហាញការចាប់អារម្មណ៍ ក្នុងការដើរតួនាទីធំជាងគេនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន។ កិច្ចប្រជុំរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនលោក Wang Yi ជាមួយមេដឹកនាំតាលីបង់ជាន់ខ្ពស់កាលពីខែមុន និងការផ្ញើសារចុងក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលចិនក្រោយជ័យជម្នះរបស់តាលីបង បង្ហាញថាក្រុងប៉េកាំងមិនចង់ធ្វើជាអ្នកលេងស្ងាត់ៗទៀតនោះទេ។
លោក Gautam Mukhopadhaya អតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតឥណ្ឌាប្រចាំអាហ្វហ្គានីស្ថាន និងស៊ីរី និយាយប្រាប់សារព័ត៌មាន BBC ថា៖ «ការរៀបចំផែនការភូមិសាស្ត្រនយោបាយដែលមានសក្តានុពលនេះ អាចផ្លាស់ប្តូរអ្វីៗឱ្យទៅជាក្រឡាប់ចាក់បាន»។
លោកថា អាហ្វហ្គានីស្ថាន គឺជាសម្ព័ន្ធភាពយ៉ាងធូររលុងរវាងរដ្ឋាភិបាលប្រជាធិបតេយ្យនៅកាប៊ុល លោកខាងលិច និងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យដទៃទៀតដូចជាឥណ្ឌា។ ប៉ុន្តែពិភពលោកទំនងជាឃើញប្រទេសប៉ាគីស្ថាន រុស្ស៊ី អ៊ីរ៉ង់ និងចិនរួមគ្នាដើម្បីលេងវគ្គបន្ទាប់នៃល្បែងដ៏អស្ចារ្យ។
អ្នកខ្លះនៅឥណ្ឌាមើលឃើញថា នេះជាការបាត់បង់មួយសម្រាប់ក្រុងញូវដែលី និងជាជ័យជម្នះដ៏ធំមួយសម្រាប់ក្រុងអ៊ីស្លាម៉ាបាដ។ យ៉ាងណាមិញ អតីតអ្នកការទូតឥណ្ឌាលោក Jitendra Nath Misra និយាយថា វាគឺជាទិដ្ឋភាពសាមញ្ញពេក ពីព្រោះថាការមិនដែលទទួលស្គាល់ព្រំដែនរវាងអាហ្វហ្គានីស្ថាន និងប៉ាគីស្ថានរបស់តាលីបង់ អាចបង្កជាភាពមិនស្រួលសម្រាប់ក្រុងអ៊ីស្លាម៉ាបាដ។ លោកថា ប៉ាគីស្ថានចង់ឲ្យតាលីបង់ទទួលស្គាល់ព្រំដែន ហើយវានឹងក្លាយជាអាទិភាពកំពូលរបស់ខ្លួន។
ទោះយ៉ាងនេះក្ដី វាក៏ជាការពិតដែលថា ការគ្រប់គ្រងរបស់តាលីបង់នៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន ផ្តល់យុទ្ធសាស្ត្រស៊ីជម្រៅឱ្យប៉ាគីស្ថានក្នុងការប្រឆាំងជាមួយឥណ្ឌា។ លោក Michael Kugelman អនុប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវ និងផ្ដល់ប្រឹក្សាគោលនយោបាយ Wilson នៅវ៉ាស៊ីនតោន និយាយថា៖ «អ៊ីស្លាម៉ាបាដទទួលបានអ្វីដែលខ្លួនតែងតែចង់បាន គឺរដ្ឋាភិបាលមួយនៅអាហ្វហ្គានីស្ថានដែលខ្លួនអាចមានឥទ្ធិពលលើយ៉ាងងាយស្រួល»។
ជាមួយគ្នានេះ ក្រុមអ្នកជំនាញនិយាយថា ប៉ាគីស្ថានមិនសប្បាយចិត្តជាមួយនឹងទំនាក់ទំនងដែលកំពុងកើនឡើងរវាងអាមេរិក និងឥណ្ឌា ឬទំនាក់ទំនងមិនជិតស្និតរបស់អតីតប្រធានាធិបតីអាហ្វហ្កានីស្ថានលោក Ashraf Ghani ជាមួយក្រុងអ៊ីស្លាម៉ាបាដនោះទេ។ បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេស ក៏ធ្វើឱ្យប៉ាគីស្ថានមានអារម្មណ៍ថាងាយរងគ្រោះដែរ។
ខណៈនេះ ក្រុងអ៊ីស្លាម៉ាបាដមានហេតុផលដើម្បីជឿជាក់ថា ខ្លួនជាអ្នកឈ្នះ ពីព្រោះទំនាក់ទំនងមិនចេះផ្លាស់ប្រែរបស់ខ្លួនជាមួយចិន នឹងមានប្រយោជន៍នៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន។ ជាងនេះទៅទៀត ក្រុងប៉េកាំងក៏មិនមានការខ្មាស់អៀនក្នុងការបង្ហាញពីកម្លាំងរបស់ខ្លួនតទៅទៀតដែរ។ លោក Misra និយាយថា៖ «ឥឡូវនេះ ប្រទេសចិនអាច និងលេងល្បែងតាមវិធីរបស់ខ្លួនហើយ»។
លោក Kugelman និយាយថាប្រទេសចិននឹងមានជំហររឹងមាំក្នុងការស្វែងរកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយតាលីបង់ដើម្បីផលប្រយោជន៍សំខាន់ពីររបស់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន រួមមានផលចំណេញលើគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវមួយខ្សែរក្រវ៉ាត់មួយ រួមទាំងការដាក់សម្ពាធដល់ពួកតាលីបង់ក្នុងការហាមឃាត់ចលនាអ៊ីស្លាមទួគីស្តាន់ខាងកើត (ETIM) ជាចលនាដែលខ្លួនស្តីបន្ទោសចំពោះភាពចលាចលនៅក្នុងខេត្តស៊ីនជៀន មិនឱ្យធ្វើប្រតិបត្តិការលើទឹកដីអាហ្វហ្គានីស្ថាន។
រុស្ស៊ី និងអ៊ីរ៉ង់ ក៏ហាក់ដូចជាស្ថិតនៅលើគន្លងតែមួយដែរ ពោលគឺមិនបានដកស្ថានទូតរបស់ខ្លួនចេញទេ ដោយអ្នកការទូតរបស់ប្រទេសទាំងពីរនៅតែបន្តធ្វើការក្នុងទីក្រុងកាប៊ុល។
ងាកមកក្រុងញូវដែលីវិញ រដ្ឋាភិបាលក្រុងនេះតែងតែចូលរួមក្នុងការជំរុញទំនាក់ទំនងសន្តិសុខ និងវប្បធម៌ ខណៈដែលជនជាតិអាហ្វហ្គានីស្ថានរាប់ពាន់នាក់កំពុងសិក្សា ធ្វើការ និងព្យាបាលជំងឺនៅប្រទេសឥណ្ឌា។ អ្នកជំនាញថា បញ្ហាប្រឈមធំបំផុតដែលឥណ្ឌានឹងត្រូវជួបគឺ ថាតើត្រូវខ្លួនទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ឬអត់។ ការសម្រេចចិត្តនេះ នឹងមានភាពតានតឹងជាពិសេសប្រសិនបើទីក្រុងម៉ូស្គូ និងទីក្រុងប៉េកាំង សម្រេចចិត្តទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ក្នុងទម្រង់ណាមួយ។ ក្រុមអ្នកជំនាញបន្តថា ទីក្រុងអ៊ីស្លាម៉ាបាដទំនងជានឹងទទួលយករដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ជាផ្លូវការដូចកាលពីឆ្នាំ ១៩៩៩ ដែរ។
លោក Kugelman និយាយថា ឥណ្ឌាមានទំនាក់ទំនងស្ថិរភាពជាមួយរដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្គានីស្ថានក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍មកហើយតាមរយៈការផ្តល់ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ជាដើម ហើយការផ្លាស់ប្តូរអំណាចចុងក្រោយនេះ ធ្វើឱ្យទីក្រុងញូវដែលីស្ថិតក្នុងស្ថានភាពយុទ្ធសាស្ត្រដ៏ស្វិតស្វាញ។
ចំណែកឯលោក Amalendu Misra សាស្រ្តាចារ្យនយោបាយនៅសាកលវិទ្យាល័យ Lancaster និងជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅស្តីពីអាហ្វហ្គានីស្ថាន និយាយថា វាជាការរឹតបន្តឹងផ្នែកការទូតដែលឥណ្ឌានឹងត្រូវតែដើរ។ លោកថា វាប្រហែលជាត្រូវការយុទ្ធសាស្ត្រ ដើម្បីធានាថាតំបន់ដែលមានការប្រកួតប្រជែងគ្នានៅកាស្មៀ នឹងមិនក្លាយជាចំណុចប្រមូលផ្តុំបន្ទាប់សម្រាប់ក្រុមមូចាហ៊ីដិន (Mujahideen) ទៀតនោះទេ។
ខណៈអ្នកជំនាញនិយាយថាឥណ្ឌាត្រូវការបន្តកិច្ចសន្ទនាជាមួយតាលីបង់ ប្រទេសនេះក៏នឹងត្រូវសម្រេចចិត្តថាតើខ្លួនចង់ចូលរួមក្នុងក្រុមប្រឆាំងតាលីបង់កម្រិតណា។ លោកខាងលិច ទំនងជាបង្កើតរណសិរ្សរួបរួមដើម្បីរក្សាសម្ពាធលើពួកតាលីបង់។ នាយករដ្ឋមន្រ្តីអង់គ្លេសលោក បូរីស ចនសុន (Boris Johnson) បានអំពាវនាវរួចហើយសម្រាប់ការឆ្លើយតបរួមគ្នាចំពោះរដ្ឋាភិបាលតាលីបង់។
ការណ៍នេះបង្កអោយមានលទ្ធភាពផ្សេងទៀតដូចជាសម្ព័ន្ធខាងជើងប្រមូលផ្តុំគ្នា ឬអាហ្វហ្គានីស្ថានក្លាយជាកន្លែងមួយសម្រាប់ការប្រយុទ្ធដណ្តើមអំណាចរវាងប្រទេសលោកខាងលិចដែលដឹកនាំដោយអាមេរិក និងក្រុមរួមគ្នាមានចិន រុស្ស៊ី និងប៉ាគីស្ថាន។
