១. “ប្រសិនបើ” ជាប្រយោគលក្ខខណ្ឌ ដែលមានន័យប្រហាក់ប្រហែលនឹងការសន្យា, ហើយការសន្យាថ្មីៗបំផុត គឺការសន្យាមាតុភូមិនិវត្តន៍។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៥មក មានការសន្យារាប់មិនអស់ដែលមិនត្រូវបានបំពេញ។

២. មន្ត្រីមុខងារសាធារណៈ ត្រូវចូលនិវត្តន៍នៅអាយុ ៦០ ឆ្នាំ។ អ្នកនយោបាយមិនត្រូវបានកំណត់អាយុចូលនិវត្តន៍ទេ រាប់ទាំងនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិកផង ដែលគេចាត់ទុក ជាប្រទេសបិតាប្រជាធិបតេយ្យនោះ។ លោក ចូ បៃដិន ប្រធានាធិបតីទី៤៦ របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក មានអាយុ៧៨ឆ្នាំពេលចូលកាន់តំណែង។ ដើម្បីលើកតម្កើងតួនាទីនិងលើកទឹកចិត្តយុវជន ឱ្យ មានឱកាសបង្ហាញសមត្ថភាពនិងស្នាដៃ ក្នុងការបម្រើប្រទេសជាតិ គេបានបញ្ចូលកម្លាំងយុវជនឬឈាមថ្មីទៅក្នុងស្ថាប័នជាតិគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ និងគ្រប់សសៃឈាមនៃសង្គម។

៣. ក្នុងប្រទេសដែលអនុវត្តប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋបែបសភានិយម គេមិនដែលកំណត់អាណត្តិនាយករដ្ឋមន្ត្រីទេ ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋមិនមែនបោះឆ្នោតជ្រើសរើសនាយករដ្ឋមន្ត្រីទេ គឺ បោះឆ្នោតជ្រើសរើសអ្នកតំណាងរាស្ត្រ ហើយអ្នកតំណាងរាស្ត្រជាអ្នកបោះឆ្នោតផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្តនាយកដ្ឋមន្ត្រីនិងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីទាំងមូល។ ចំពោះប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត គឺអាស្រ័យលើប្រទេសនីមួយៗជាអ្នកំណត់ដោយខ្លួនឯង។ ករណីកម្ពុជា គឺអនុវត្តប្រព័ន្ធសមាមាត្រ ដែលប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្ស ហើយគណបក្សជាអ្នកកំណត់បេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រ។ រីឯនរណាជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រីគឺអាស្រ័យគណបក្សនីមួយៗជាអ្នកកំណត់ដោយខ្លួនឯង។ នៅពេលដែលគណបក្សណាមួយទទួលបានអាសនៈច្រើនជាងគេនៅក្នុងរដ្ឋសភា គណបក្សនោះមានសិទ្ធិរៀបចំរដ្ឋាភិបាលដោយអនុលោមទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងលិខិតបទដ្ឋានជាធរមាន។

ថ្វីបើច្បាប់មនុស្សជាអ្នកបង្កើត តែមនុស្សត្រូវតែគោរពច្បាប់ បើមិនគោរព ច្បាប់ មិនមែនជាមនុស្សទេ។ ក្នុងសាច់ការជាក់ស្តែង ច្បាប់ឈរនៅលើឧត្តមគតិនៃមតិភាគច្រើន, នេះជាសារជាតិនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យខ្លះ គ្រាន់តែចង់ដាក់ទណ្ឌកម្មប្រទេសណាមួយដែលមិនស្តាប់បង្គាប់ខ្លួន ក៏ ធ្វើច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មគេដែរ, ចុះហេតុអ្វីក៏ប្រទេសអធិបតេយ្យមួយ មិនអាចធ្វើច្បាប់ដើម្បីការពារនិរន្តរភាពជាតិ សន្តិភាព ស្ថិរភាពនយោបាយ អធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី ឯកភាពជាតិ វិបុលភាព និងការអភិវឌ្ឍរបស់ខ្លួនឯងបាន?

✍🏽 Kin Phea