អាមេរិកនឹងស្វែងរកការជំរុញកិច្ចសហការក្នុងតំបន់ នៅកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន
អាមេរិក៖ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ចូ បៃដិន រំពឹងថានឹងចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាមេរិក និងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៊ា ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅរាជធានីភ្នំពេញនៃប្រទេសកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី ១២ និង ១៣ ខែវិច្ឆិកា ខាងមុខ។ វត្តមាននេះ ត្រូវបានអ្នកវិភាគលើកឡើងថា នឹងមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងសម្រាប់គោលនយោបាយការបរទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន មិនថាផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ ឬការទូត ជាពិសេសចំពេលដែលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ប្រឈមមុខកាន់តែខ្លាំងឡើងជាមួយគូប្រជែងចិន ក្នុងបរិបទភូមិសាស្រ្តនយោបាយបច្ចុប្បន្ន។
ការចូលរួមរបស់លោក បៃដិន ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬអាស៊ាន នឹងធ្វើឡើងប៉ុន្មានខែ បន្ទាប់ពីសេតវិមានរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលនៃមេដឹកនាំប្រទេសទាំង១០ក្នុងប្លុក ដែលបង្ហាញពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់អាមេរិកចំពោះតំបន់ កាលពីខែឧសភា។
អ្វីដែលសំខាន់នោះគឺថា វត្តមានរបស់លោក នឹងពង្រឹងអ្វីដែលលោកធ្លាប់អះអាងនៅអង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីខែកញ្ញាថា សហរដ្ឋអាមេរិកមានឆន្ទៈធ្វើការជាមួយគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ ដោយមិនពីប្រព័ន្ធរដ្ឋាភិបាលរបស់ពួកគេទេ ក្នុងគោលបំណងជះឥទ្ធិពលលើការផ្លាស់ប្តូរ។
លោក បៃដិន ថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះនាពេលនោះថា៖ «ធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិមិនត្រឹមតែបានចុះហត្ថលេខាដោយប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យលើពិភពលោកប៉ុណ្ណោះទេ វាក៏ត្រូវបានចូលរួមផងដែរពីចំណោមពលរដ្ឋនៃប្រទេសរាប់សិបដែលមានប្រវត្តិ និងមនោគមវិជ្ជាផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន ដោយរួបរួមគ្នាក្នុងការប្តេជ្ញាចិត្តធ្វើការដើម្បីសន្តិភាព»។
ជាការពិតណាស់ ក្នុងនាមជាមហាអំណាចពិភពលោក អាមេរិកកំពុងរងនូវបញ្ហាជាច្រើនផ្សេងៗក្នុងការគ្រប់គ្រងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន រាប់តាំងពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច រហូតដល់ភូមិសាស្រ្តនយោបាយធំ ដែលកក្រើកឡើងដោយសារសង្រ្គាមឈ្លានពានអ៊ុយក្រែនរបស់រុស្ស៊ី ការគំរាមកំហែងនុយក្លេអ៊ែរពីកូរ៉េខាងជើង និងជាពិសេសភាពតានតឹងនៃច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ជាដើម។
បញ្ហាប្រឈមអូសបន្លាយទាំងអស់នេះ ធ្វើឱ្យចិនអាចបន្សាយឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនកាន់តែខ្លាំង និងលឿនជាងមុននៅលើប្លុកអាស៊ាន។ នោះហើយ ជាអ្វីដែលអ្នកវិភាគយល់ឃើញថា វត្តមានរបស់លោកបៃដិនក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន នឹងក្លាយជាឈ្នាន់មួយដើម្បីពង្រឹងទំនាក់ទំនងឆ្ពោះទៅរកការផ្លាស់ប្ដូរក្នុងតំបន់ ដូចអ្វីដែលលោក បៃដិន ធ្លាប់អះអាង ពោលគឺទប់ទល់នឹងគូប្រជែងចិន។
ប៉ុន្តែនោះក៏ជារឿងពិបាកខ្លាំងមួយដែរសម្រាប់អាមេរិក ដោយសារតែកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងចិន និងបណ្ដាប្រទេសអាស៊ានដែលមានស្រាប់។ អ្នកសម្របសម្រួលនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាអាស៊ាន នៅវិទ្យាស្ថាន ISEAS Yusof Ishak ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសិង្ហបុរី លោកស្រី Joanne Lin Weiling បានគូសបញ្ជាក់ប្រាប់វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក VOA ត្រង់ចំណុចនេះថា ចិនគឺជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់សម្រាប់អាស៊ាន និងបានបង្កើតមុខងារលើវិស័យជាច្រើនសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយប្លុក។
លោកស្រី Joanne បន្ថែមទៀតថា សម្ព័ន្ធភាពជាយុទ្ធសាស្ត្ររបស់លោក បៃដិន នៅក្នុងតំបន់ ភាគច្រើនមានគោលបំណងប្រឆាំងចិន ដែលនេះនឹងធ្វើឱ្យបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួនមិនសុខស្រួល ដូចជាឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា និងកម្ពុជា ដែលមានទំនាក់ទំនងខ្លាំងជាមួយចិន មិនថាផ្នែកនយោបាយ ឬសេដ្ឋកិច្ច ហើយលើសពីនេះ លោកស្រីគូសបញ្ជាក់ថា អាស៊ានក៏មិនដាក់ចិនឱ្យនៅក្រៅវិធីសាស្រ្តចំពោះឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិករបស់ខ្លួននោះដែរ។
បើទោះបីជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក្នុងការប្រកាសពីការចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានរបស់លោក បៃដិន សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ពីសេតវិមានដែលចេញផ្សាយនៅចុងខែតុលា បានសរសេរយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «លោក(បៃដិន)នឹងគូសបញ្ជាក់អំពីសារៈសំខាន់នៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងអាស៊ានក្នុងការធានាសន្តិសុខ និងភាពរុងរឿងនៅក្នុងតំបន់ និងសុខុមាលភាពនៃប្រជាជនមួយពាន់លាននាក់របស់យើងរួមគ្នា»។
តាមរយៈនេះ អ្នកវិភាគមើលឃើញថា រដ្ឋបាលលោក បៃដិន នឹងស្វែងរកដៃគូដែលអាចទទួលយកបានក្នុងវិស័យដូចជា កិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែនសមុទ្រ ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព ការដឹកជញ្ជូន និងការតភ្ជាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច ហើយទំនងជានឹងជៀសវាងបញ្ហាដែលបង្កឱ្យមានជម្លោះជាក់ស្តែងជាមួយទីក្រុងប៉េកាំង។
នាយករងនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ី លោក Phil Robertson បានថ្លែងប្រាប់ VOA ថា៖ «ការពិតនៅក្នុងតំបន់ គឺភាគច្រើននៃរដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន កំពុងព្យាយាមយ៉ាងអស់ពីចិត្តដើម្បីកុំឱ្យមានការបង្ខំឱ្យធ្វើការជ្រើសរើសរវាងប្រទេសចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក»។ លោកបន្តថា៖ «ដូច្នេះ មានភាពមិនច្បាស់លាស់ជាយុទ្ធសាស្ត្រនៅក្នុងតំបន់ ដែលប្រទេសសមាជិកអាស៊ាននឹងទទួលយកនូវអ្វីដែលពួកគេអាចធ្វើបានពីភាគីនីមួយៗ ខណៈពេលដែលព្យាយាមធ្វើការប្តេជ្ញាចិត្តជាក់លាក់មួយចំនួនតាមដែលអាចធ្វើបាន ដែលនឹងធ្វើឱ្យពួកគេមានបញ្ហាជាមួយណាមួយ»។
ជុំវិញបញ្ហានេះ អ្នកនាំពាក្យក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិ លោក ចន ឃឺរប៊ី បានសង្កត់ធ្ងន់កាលពីថ្ងៃសុក្រថា រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកមិនដែលស្នើឱ្យប្រទេសផ្សេងទៀត ជ្រើសរើសដាច់មុខរវាងខ្លួន និងចិននោះទេ ព្រោះគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ អាចកសាងទំនាក់ទំនងដោយផ្អែកលើផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន។
យ៉ាងណាមិញ លោក ឃឺរប៊ី បានបន្ថែមថា៖ «វានឹងមិនផ្លាស់ប្តូរការពិតដែលថាយើងបន្តចង់ធ្វើឱ្យប្រាកដថា យើងជាជម្រើសល្អបំផុតដែលយើងអាចប្រកួតប្រជែងជាយុទ្ធសាស្រ្តជាមួយចិន និងប្រឈមមុខនឹងការគំរាមកំហែង និងការប្រឈមនានាពីចិន ជាពិសេសនៅក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក»។
គួរបញ្ជាក់ថា កិច្ចប្រជុំកំពូលនៅក្រុងភ្នំពេញនេះ ធ្វើឡើងក្នុងអំឡុងពេលនៃភាពតានតឹងភូមិសាស្ត្រនយោបាយជុំវិញសង្គ្រាមរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន និងមហិច្ឆតារបស់ចិនក្នុងការកាន់កាប់តៃវ៉ាន់។ ប៉ុន្តែសម្រាប់ក្នុងប្លុកផ្ទាល់ វិបត្តិនៅក្នុងប្រទេសជាសមាជិកមីយ៉ាន់ម៉ា គឺជាបញ្ហាដ៏ធំបំផុតដែលនឹងត្រូវលើកយកមកពិភាក្សាជាថ្មី។
កន្លងមក អាស៊ានបានខ្នះខ្នែងក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ដោយដើរតួជាអ្នកស្វែងរកសន្តិភាព។ ឥឡូវនេះ គេមិនទាន់ដឹងនៅឡើយទេ ថាតើលោក បៃដិន នឹងនាំយកយុទ្ធសាស្រ្តអ្វីដើម្បីពិភាក្សាក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលជាមួយអាស៊ាន ជុំវិញបញ្ហានៅមីយ៉ាន់ម៉ា។ ប៉ុន្តែកន្លងមក អាមេរិកបានថ្កោលទោសក្រុមយោធា ចំពោះការធ្វើរដ្ឋប្រហារ និងអំពើហិង្សា ហើយថែមទាំងដាក់ទណ្ឌកម្មផ្សេងៗ រួមទាំងទណ្ឌកម្មលើក្រុមហ៊ុនវិនិយោគណា ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងប្រភពផ្គង់ផ្គង់សព្វាវុធឱ្យរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាទៀតផង។
គួររំឭកផងដែរថា បន្តពីកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅទីក្រុងភ្នំពេញ លោក បៃដិន នឹងធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅកោះប៉ាលី ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលនៃក្រុមប្រទេសទាំង២០ (G-20) ហើយនៅទីនោះ លោកនឹងធ្វើការជាមួយដៃគូ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗ ដូចជាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ផលប៉ះពាល់ជាសាកលនៃសង្គ្រាមរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន រួមទាំងវិបត្តិថាមពល និងសន្តិសុខស្បៀង និងអាទិភាពផ្សេងៗទៀត ដែលមានសារៈសំខាន់ចំពោះការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។ នេះបើយោងតាមសេតវិមាន៕
ដោយ៖ហួន ឌីណា
