ថ្មីៗនេះ មេដឹកនាំយោធាមីយ៉ានម៉ា បានជម្រុញស្នើឱ្យមហាអំណាច និងប្រទេសដែលរិះគុណខ្លួន ត្រឡប់មកគាំទ្រលើគោលជំហរថ្មីក្នុងការនាំមីយ៉ាន់ម៉ាត្រឡប់ទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យវិញ។ មិនយូរប៉ុន្មាន យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាក៏បានរំសាយចោលនូវគណបក្សរបស់លោកស្រី អ៊ុង ស៊ានសូជី (NLD) ដែលបង្កជាការរឿងដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មួយនៅក្នុងស្ថានការណ៍បែបនេះ។ ក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍នេះ លោកបណ្ឌិត Desmond MOLLOY បានពន្យល់អំពីគោលជំហរដែលយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាជម្រុញចង់ឱ្យមានការវិលត្រឡប់ទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងភាពច្បាស់លាស់របស់ខ្លួន ក៏ដូចជាទស្សនរបល់លោកទៅលើការរំលាយគណបក្ស NLD ផងដែរ។

សំណួរទី១៖ ការថ្លែងសុន្ទរកថាក្នុងពិធីដង្ហែកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធប្រចាំឆ្នាំកាលពីសប្តាហ៍មុន នាយឧត្តមសេនីយ៍ Minh Aung Hlaing បានជំរុញឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិសហការជាមួយកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងអស់របស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន ដែលស្ថិតនៅក្រោមអំណាចយោធាដោយប្រយ័ត្នប្រយែងដើម្បីដើរលើមាគ៌ាត្រឹមត្រូវ ដើម្បីប្រគល់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាត្រឡប់ទៅលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យវិញ។ ការគ្រប់គ្រងដោយយោធារបស់មីយ៉ាន់ម៉ា មានបំណងចង់ឱ្យមហាអំណាចបរទេសនៅពីក្រោយខ្លួនក្នុងការវិលត្រឡប់ទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ជំនួសឱ្យការឈរជាមួយរដ្ឋាភិបាលស្រមោល National Unity government (NUG)។ ក្នុង​ន័យ​នេះ តើ​លោក​យល់​យ៉ាង​ណា​ដែរ​ចំពោះ​ការ​ចង់​បាន​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​របស់​របបយោធា​ត្រឡប់​មក​ប្រទេស​វិញ ដោយ​ជំរុញ​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ឱ្យ​នៅ​ខាង​ខ្លួន?

នោះ​ជា​ថ្ងៃ​ដ៏​ត្រជាក់​នៅក្នុង​ឋាននរក​នៅពេល​របបយោធា​ចង់​ប្រគល់​ប្រទេស​ឱ្យ​មក​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​វិញ។ បន្ទាប់ពីរយៈពេល៦០ឆ្នាំ ក្រោម​របបយោធាបានអនុញ្ញាតឱ្យមានការចាប់ផ្តើមនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបែបវិន័យក្នុងឆ្នាំ ២០១១ គឺពិតជាស្ថិតនៅក្រោមសម្ពាធអន្តរជាតិ និងដោយជឿថាវាអាចជាផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែរដ្ឋប្រហារនេះបានកើតឡើងនៅថ្ងៃទី ១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ ដោយសារតែអគ្គមេបញ្ជាការ និងកងទ័ពបច្ចុប្បន្នបានបាត់បង់ការអត់ធ្មត់ចំពោះចលនាឆ្ពោះទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយវាមិនបានផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់កងទ័ពដូចការរំពឹងទុកនោះទេ។ ហើយតាមពិតទៅ អគ្គមេបញ្ជាការ និងកងទ័ពមានអារម្មណ៍ថា អំណាចរបស់ខ្លួនកំពុងត្រូវបានគំរាមកំហែងដោយរដ្ឋាភិបាលប្រជាធិបតេយ្យដែលដឹកនាំដោយ NLD ដោយកត់សម្គាល់ថា NLD បានយកអាសនៈច្រើនជាង ៨០ភាគរយ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតសកល ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២០។

ហើយត្រូវបើកសភាក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានម៉ោងបន្ទាប់ពីការចាប់ផ្តើមនៃរដ្ឋប្រហារ។ ដូច្នេះ ទិវាកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ គឺជាការបង្ហាញពីអំណាច ហើយ​របបយោធាបានប្រើប្រាស់អំណាចនេះយ៉ាងព្រៃផ្សៃក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំកន្លងមក ហើយសូម្បីតែក្នុងខែមុន ក៏មានការកើនឡើងនៃចំនួននៃការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីលើអាកាស និងការវាយប្រហារដោយកាំភ្លើងរបស់ឧទ្ធម្ភាគចក្រមកលើភូមិជនស៊ីវិល។ ជាពិសេសនៅក្នុងរដ្ឋ Chin ក្នុងរដ្ឋ Kayan ។ សម្រាប់​របប​ជុនតា​និយាយ​ថា ប្រទេស​ជិតខាង និង​ប្រទេស​ផ្សេងទៀត​គួរតែ​ដើរ​ពីក្រោយ​វា ហើយ​ចលនា​ឆ្ពោះទៅរក​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ វា​ពិបាក​លេប​ណាស់។ ​របបយោធាមិនមានភស្តុតាងនៃការចាប់អារម្មណ៍ចំពោះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទេ។ របបយោធាបានច្រានចោល និងបដិសេធចំពោះការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់អាស៊ាន ដូចដែលយើងបានកត់សម្គាល់ជាមួយឯកឧត្តម ហ៊ុន សែន និងជាមួយឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងបេសកជនពិសេសនៅឆ្នាំ២០២២ ឯកឧត្តម ប្រាក់ សុខុន។

កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេត្រូវបានច្រានចោល ហើយត្រូវបានព្យួរដោយការប្រហារជីវិតលើអ្នកទោសនយោបាយ ៤ នាក់ក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២២។ ដូច្នេះហើយ វាពិតជាពិបាកសម្រាប់នរណាម្នាក់ជឿថា លោក Minh Aung Hlaing ចាប់អារម្មណ៍នឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ហើយ​ការ​អំពាវ​នាវ​ឱ្យ​មាន​ការ​គាំទ្រ​ពី​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ពេល​នេះ​គឺ​ជា​កិច្ច​ខិត​ខំ​ប្រឹង​ប្រែង​ដើម្បី​បង្កើត​របប​មិន​ស្រប​ច្បាប់។ ដូច្នេះ ខ្ញុំ​មិន​មាន​សុទិដ្ឋិនិយម​ខ្លាំង​ទេ​ទាក់ទង​នឹង​ការ​ហៅការគាំទ្រ​នេះ។ អ្នកអាចបោះពាក្យថាប្រជាធិបតេយ្យបានយ៉ាងងាយស្រួល ប៉ុន្តែតាមពិតទៅការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដូចដែលយើងបានរៀនពីឆ្នាំ ២០១៣ ដល់ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ ការផ្តល់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគឺជាស្ថានភាពលំបាកជាង។ ដូច្នេះ ការអំពាវនាវនយោបាយបច្ចុប្បន្នពីលោក Minh Aung Hlaing ឱ្យគាំទ្រដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់គាត់សម្រាប់ការបោះឆ្នោតពិតជាធ្វើឱ្យទស្សនវិស័យរបស់ខ្ញុំធ្លាក់ចុះ ខ្ញុំមិនមានសុទិដ្ឋិនិយមទេ។

សំណួរទី២៖ ក្រោយ​ការ​ប្រកាស​នេះ របប​យោធា​បាន​រំលាយ​គណបក្ស​សម្ព័ន្ធជាតិ​ដើម្បី​ប្រជាធិបតេយ្យ (NLD) របស់​លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ដោយ​សារ​បរាជ័យ​ក្នុង​ការ​ចុះ​ឈ្មោះ​ឡើង​វិញ​ក្រោម​ច្បាប់​បោះឆ្នោត​ដែល​បាន​ព្រាង​ច្បាប់​ថ្មី​តឹងរ៉ឹង។ តាមទស្សនៈរបស់អ្នក តើអ្នកគិតថានេះជាទង្វើត្រឹមត្រូវសម្រាប់រដ្ឋាភិបាល​របបយោធាធ្វើទេ ខណៈដែលច្បាប់បោះឆ្នោតកំពុងស្ថិតក្នុងដំណើរការព្រាង ហើយមិនទាន់ត្រូវបានអនុម័តនៅឡើយ?

វាពិបាកក្នុងការនិយាយថាដំណើរការនៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់បោះឆ្នោតមិនត្រូវបានអនុម័តទេ ខណៈដែលច្បាប់ដូចបានប្រកាសកំពុងត្រូវបានអនុវត្តជាមួយគណបក្សនយោបាយចំនួន ៤០ រួមទាំង NLD  ដែលបានយកអាសនៈច្រើនជាង ៨០ភាគរយ ក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២០ ត្រូវបានរំលាយ។ វាមិនមែនដោយសារតែវាបរាជ័យក្នុងការបំពេញតាមតម្រូវការនោះទេ ព្រោះតែគេបដិសេធមិនទទួលស្គាល់ភាពស្របច្បាប់របស់ របបយោធានិងមិនបានចូលរួមក្នុងដំណើរការចុះឈ្មោះ។ ឥឡូវនេះ ប្រសិនបើ​របបយោធាមិនស្របច្បាប់ នោះគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតសហភាពមិនស្របច្បាប់ទេ ដូច្នេះដំណើរការចុះឈ្មោះទាំងមូល ហើយការដកតំណាងពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ាភាគច្រើនចេញពីតំណាងនៅក្នុងការបោះឆ្នោតមិនអាចស្របច្បាប់ទេ ហើយការបោះឆ្នោតបែបនេះគឺនឹងមានរាប់ស្របច្បាប់។ ដូច្នេះ ខ្ញុំ​មិន​ជឿ​ថា របប​យោធា​ខ្វល់ខ្វាយ​នឹង​អ្វី​ដែល​ត្រូវ ឬ​អ្វី​ខុស​នោះ​ទេ។ គេមានគោលបំណងសរុបសូន្យ ហើយគ្មានអ្វីផ្លាស់ប្តូរក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំចាប់តាំងពីរដ្ឋប្រហារ និងការអំពាវនាវឱ្យមានការបោះឆ្នោត។

ការបោះឆ្នោតដែលដល់ពេលដែលពួកគេបាននិយាយថា នឹងត្រូវធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំក្រោយរដ្ឋប្រហារ ហើយបន្ទាប់មកពួកគេបានពន្យារពេលរដ្ឋក្នុងគ្រាអាសន្នសម្រាប់រយៈពេលប្រាំមួយខែបន្ថែមទៀតរហូតដល់ខែសីហា។ ដូច្នេះ ខណៈ​ពួកគេ​មិន​បាន​ប្រកាស​ថ្ងៃ​ណា​មួយ​សម្រាប់​ការ​បោះ​ឆ្នោត វា​មិន​អាច​កើត​ឡើង​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ដាក់​រដ្ឋ​ក្នុង​គ្រាអាសន្ន​បាន​ឡើយ។ ដូច្នេះមិនមែនមុនខែសីហាទេ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី គណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតសហភាព ស្ទើរតែមិនអាចអនុវត្តការបោះឆ្នោតបានទេ។ ឮ ជាពិសេសការបោះឆ្នោតមួយ ដែលកំពុងដំណើរការប្រព័ន្ធថ្មីនៃការរាប់តាមរយៈការតំណាងសមាមាត្រដែលពួកគេមិនបានប្រើកាលពីអតីតកាល។ ដូច្នេះម្តងទៀត ខ្ញុំមិនមានអារម្មណ៍ថា សកម្មភាពត្រឹមត្រូវត្រូវបានចាត់វិធានការក្នុងការប្រកាសច្បាប់ទាំងនេះទេ ដែលច្បាស់ណាស់អំពីការមិនរាប់បញ្ចូលក្រុមប្រឆាំងដែលតំណាងឱ្យប្រជាជនភាគច្រើននៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយការបោះឆ្នោតដែលឈានទៅមុខក្នុងកាលៈទេសៈបែបនេះ ស្ទើរតែមិនអាចហៅថា ស្របច្បាប់។

សំណួរទី៣៖ តើ​ការ​រំលាយ​គណបក្ស NLD នឹង​ប៉ះពាល់​ដល់​អនាគត​នៃ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ក្នុង​ប្រទេស​មីយ៉ាន់ម៉ា​យ៉ាង​ណា ហើយ​ប្រជាជន​មីយ៉ាន់ម៉ា​នឹង​ទទួល​យក​បញ្ហា​នេះ​យ៉ាង​ណា? តើ​ពួក​គេ​មាន​ប្រតិកម្ម​យ៉ាង​ណា​ចំពោះ​ចំណាត់​ការ​ដែល​របប​យោធា​រំលាយ​គណបក្ស NLD?

ការបណ្តេញចេញពីគណបក្សចំនួន៤០ ដែលតំណាងឱ្យ ៩០ភាគរយនៃប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា ស្ទើរតែមិនអាចហៅថាស្របច្បាប់នោះទេ។ ហើយ​អ្នក​សួរ​ថា តើ​នេះ​នឹង​មាន​ឥទ្ធិពល​យ៉ាង​ណា​ទៅ​លើ​អនាគត​នៃ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង​មីយ៉ាន់ម៉ា? វាពិបាកក្នុងការស្រមៃថាអនាគតនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងមីយ៉ាន់ម៉ានឹងស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងនៃយុត្តាធិការនៃរបបយោធាបច្ចុប្បន្ននេះ ដូច្នេះយើងនឹងត្រូវមើលថាតើស្ថានភាពនឹងទៅជាយ៉ាងណា។ របៀបដែលការចរចានៅក្នុងអំឡុងពេលសម្រាប់ការចរចានៅពេលណាមួយនាពេលអនាគត ហើយប្រាកដណាស់មិនមែនក្នុងរយៈពេលខ្លីអាចនាំទៅរកការបើកចំហសម្រាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ប៉ុន្តែ​ក្នុង​កាលៈទេសៈ​បច្ចុប្បន្ន​នេះ មាន​វិសាលភាព​តិចតួច​សម្រាប់​ការ​ពង្រីក​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ហើយការដកចេញពីគណបក្សប្រឆាំងដែលតំណាងឱ្យប្រហែល៩០ភាគរយនៃបំណងប្រាថ្នារបស់ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា ប្រាកដជាមិនរួមចំណែកអ្វីដល់របបយោធាស្របច្បាប់ ឬលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានោះទេ។

សំណួរទី៤៖ ត្រឡប់​ទៅ​ការ​ជំរុញ​របស់​ឧត្តមសេនីយ​ Minh Aung Hlaing ឱ្យ​មហាអំណាច​បរទេស​គាំទ្រ​ខ្លួន​ដើម្បីឱ្យប្រទេស​វិល​មក​រក​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​វិញ។ ​តើ​អ្នក​គិត​ថា​ផែនការ​នេះ​អាច​ដំណើរការ​បាន​សម្រាប់​ការ​ស្តារ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ក្នុង​ប្រទេស​មីយ៉ាន់ម៉ា​ឬ​ទេ? ហើយ​តើ​វា​មាន​ប្រយោជន៍​សម្រាប់​ប្រជាជន​ប្រទេស​ឬ​ទេ?

សហគមន៍អន្តរជាតិបានព្យួរមួករបស់ខ្លួនរួចហើយលើចំណុចឯកច្ឆន្ទទាំង៥របស់អាស៊ាន ដែលត្រូវបានយល់ព្រមដោយលោក Minh Aung Hlaing កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ ២០២១ នៅទីក្រុងហ្សាកាតា ហើយចំណុចឯកច្ឆន្ទទាំង៥នោះ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិបានអនុម័តសៀវភៅនេះយ៉ាងសប្បាយរីករាយដល់អាស៊ាន។ បច្ចុប្បន្ននេះនៅក្រោមឥណ្ឌូណេស៊ី យើងបានឃើញនូវភាពខ្វះខាតចំពោះការចាប់ផ្តើមរយៈពេល៣ខែដំបូងរបស់ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ប៉ុន្តែយើងត្រូវបានប្រាប់ដោយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសឥណ្ឌូនេស៊ី លោកស្រី Retno Marsudi ថាសកម្មភាពកំពុងត្រូវបានចាត់វិធានការ ហើយថាពួកគេបានចាប់ផ្តើមនិយាយទៅកាន់បេសកជនពិសេសនៅក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដំបូងដើម្បីបើកទំនាក់ទំនងជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធ។ ប៉ុន្តែ​វា​ពិតជា​គួរឱ្យ​ខកចិត្ត​ណាស់​ដែល​មិនមាន​ការរីក​ចម្រើន​នៅក្នុង​តំបន់​នៃ​ចំណុចឯកច្ឆន្ទទាំង៥។

ប្រាកដណាស់ ប្រទេសជប៉ុនកំពុងខិតខំប្រឹងប្រែងខ្លះនៅក្នុងរដ្ឋ Rakhine ជាមួយនឹងការចែកចាយមនុស្សធម៌របស់មូលនិធិ Nippon Foundations ក្រោមកងទ័ពRakhine និងតាមរយៈអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល ដោយព្យាយាមកំណត់គំរូ ដូចក្នុងអំឡុងរដ្ឋាភិបាលអន្តរកាល និងអំឡុងពេលរដ្ឋាភិបាលនៃគណបក្ស NLD ពីឆ្នាំ ២០១៥ ដល់ឆ្នាំ ២០២០ នៃការប្រើប្រាស់ជំនួយមនុស្សធម៌ជាចំណុចចូលក្នុងការកសាងទំនុកចិត្តលើកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់ទូទាំងប្រទេស។ នោះគឺជាតំបន់តែមួយគត់ដែលជំនួយមនុស្សធម៌កំពុងដំណើរការក្នុងកម្រិតមួយ ប៉ុន្តែយើងឃើញថាមិនមានការរីកចំរើន ហើយមិនមានផែនការ B ក្រៅពីចំណុចឯកច្ឆន្ទទាំង៥នៅពេលនេះទេ។ ហើយ​យើង​ត្រូវ​មើល​ថា តើ​ឥណ្ឌូណេស៊ី​អាច​ចាត់​ដំណើរការ​នេះ​ទៅ​មុខ​ដោយ​របៀប​ណា? ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ យើងត្រូវបានគេប្រាប់ថា វាដូចជាសត្វក្ងានដែលស្ងប់ស្ងាត់ពីលើទឹក ហើយហែលដូចឆ្កួតនៅក្រោមទឹក។

យើងឃើញមានភ័ស្តុតាងតិចតួចដែលបញ្ជាក់ថា ក្រៅពីកិច្ចប្រជុំទាំងនេះជាមួយបេសកជនពិសេសដែលមិនមែនជាកិច្ចការធំទេ ដែលពិតជាត្រូវនិយាយជាមួយបេសកជនពិសេស ប៉ុន្តែវាក៏មានលក្ខណៈសមហេតុផលក្នុងការនិយាយទៅកាន់មនុស្សគ្រប់គ្នា។ ដូច្នេះ សង្ឃឹមថា ឥណ្ឌូណេស៊ី នឹងទទួលយកជំហរដ៏រឹងមាំមួយបន្ថែមទៀត ក្នុងការឆ្ពោះទៅមុខ ប៉ុន្តែយើងនៅតែសម្លឹងមើលគោលដៅសូន្យរបស់របបយោធា ហើយគេមិនទាន់បានគោរពដល់អាស៊ាន ហើយប្រហែលជាអាស៊ានត្រូវគិតពីការចាត់វិធានការខ្លាំងក្លាជាងនេះ។

អាស៊ានមានសក្ដានុពលសម្រាប់សកម្មភាពកាន់តែខ្លាំងនៅក្នុងធម្មនុញ្ញអាស៊ាន គឺក្នុងផ្នែកទី ២០ នៃធម្មនុញ្ញអាស៊ាន ដែលនឹងអនុញ្ញាតឱ្យមានការផ្អាកមីយ៉ាន់ម៉ា ប្រសិនបើខ្លួនបានបំពានធម្មនុញ្ញ។ ប៉ុន្តែនៅពេលនេះ ការអំពាវនាវឱ្យមានការគាំទ្រពីអន្តរជាតិចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងសម្រាប់អ្វីដែលនឹងក្លាយជាការបោះឆ្នោតមិនស្របច្បាប់ ដែលមិនរាប់បញ្ចូលតំណាងប្រជាពលរដ្ឋ៩០ភាគរយ ហើយថាវាពិបាកក្នុងការមើលថាតើលទ្ធផលនឹងទៅជាយ៉ាងណា ប៉ុន្តែអ្វីក៏ដោយដែលរបបយោធានិយាយនោះ គឺពិបាកណាស់។ ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថា សហគមន៍អន្តរជាតិមិនគួរតែទទួលយកការអំពាវនាវនេះសម្រាប់គាំទ្ររបបយោធាក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួន ដើម្បីរៀបចំការបោះឆ្នោតមួយប្រភេទ វានឹងជាកំហុសមួយសម្រាប់សហគមន៍អន្តរជាតិដែលគាំទ្រការខិតខំប្រឹងប្រែងបែបនេះ។

សំណួរទី៥៖ តើ​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​មាន​ប្រតិកម្ម​យ៉ាង​ណា​ចំពោះ​ទង្វើ​ដែល​របប​យោធានចង់​ឱ្យ​ប្រទេស​ត្រឡប់​មក​កាន់​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​វិញ​ដូច​ជា​ការ​រំលាយ​គណបក្ស NLD? ជាចុងក្រោយ តើអ្វីជាអនុសាសន៍របស់អ្នក ដែលអាស៊ានគួរតែឆ្លើយតបចំពោះសកម្មភាពនេះ និងជាពិសេសមហាអំណាចបរទេស?

ដូច​ខ្ញុំ​បាន​និយាយ​ថា របបយោធាបាន​ប្រើ​ពាក្យ​ប្រជាធិបតេយ្យ។ ខ្ញុំ​គិត​ថា ​សមាជិក​ភាគច្រើន​នៃ​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​មិន​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​ការ​បំភាន់​ណាមួយ​ដែល​ថា​របបយោធា​ចាប់​អារម្មណ៍​លើ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ទេ។ គេមានចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការបង្រួបបង្រួមអំណាចរបស់ខ្លួនក្នុងការរក្សាការគ្រប់គ្រងពេញលេញលើទ្រព្យសម្បត្តិសេដ្ឋកិច្ចរបស់មីយ៉ាន់ម៉ា និងក្នុងការបង្រួម និងបង្រ្កាបរាល់ទម្រង់នៃការមិនពេញចិត្ត ដូចដែលគេបាននិងកំពុងធ្វើយ៉ាងឃោរឃៅបំផុតជាមួយនឹងការជួបការតស៊ូមួយចំនួន ប៉ុន្តែសូម្បីតែការតស៊ូក៏មិនត្រូវបានរៀបចំដូចដែលវាគួរ ពីរឆ្នាំនៅក្នុងរដ្ឋប្រហារ។ NUG មិន​មែន​ជា​ការ​បង្ហាញ​ពី​សមត្ថភាព​ច្រើន​ជាង​លោកស្រី​អ៊ុងសាន ស៊ូជី​ក្នុង​អាណត្តិ​ដែល​លោកស្រី​បាន​គ្រប់គ្រង​រដ្ឋាភិបាល​នោះ​ទេ។ លោកស្រីមិនបានបង្ហាញពីអំណះអំណាងនយោបាយដ៏អស្ចារ្យណាមួយ និងការនាំយកដំណើរការសន្តិភាពឆ្ពោះទៅមុខ ឬក្នុងការរក្សាស្ថិរភាព សន្តិភាព និងបរិស្ថានសន្តិសុខនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានោះទេ។ ដូច្នេះ ពីទស្សនៈនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ មកនិយាយថា តើសហគមន៍អន្តរជាតិគួរយកការប្រឹងប្រែងរបស់របបយោធានេះ ឆ្ពោះទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដោយរបៀបណា? អញ្ចឹងតើអ្នកអាចជឿដោយរបៀបណាថា របបយោធាចង់ឆ្ពោះទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ? ភាគច្រើនគឺមិនជឿ។

ប្រទេសមួយចំនួន និងប្រទេសជិតខាងចង់ឃើញទម្រង់នៃភាពស្របច្បាប់នៃរបបយោធា ដែលនឹងធ្វើឱ្យបរិស្ថានមានស្ថិរភាព។ ប៉ុន្តែការពិត វាច្បាស់ណាស់ថា របបយោធា មានចំណាប់អារម្មណ៍តិចតួចលើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅពេលនេះ។ តើសហគមន៍អន្តរជាតិអាចធ្វើអ្វីបាន? យើងបាននិយាយថា សហគមន៍អន្តរជាតិបានបញ្ចេញនូវទំនួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន ជាពិសេសក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះដល់អាស៊ាន ហើយបច្ចុប្បន្ន ឯកឧត្តម ហ៊ុន សែន បានខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំងដោយប្រើមន្តស្នេហ៍ផ្ទាល់ខ្លួន ដោយប្រើរចនាបទអាស៊ីនៃទំនាក់ទំនងផ្ទាល់ខ្លួនជាមួយ Minh Aung Hlaing ហើយវាមិនដំណើរការទេ។ ដូច​ខ្ញុំ​បាន​និយាយ វា​ត្រូវ​បាន​កំណត់​ដោយ​ការ​ប្រហារ​ជីវិត​អ្នក​ទោស​នយោបាយ។

ដូច្នេះ ខ្ញុំ​គិត​ថា សហគមន៍​អន្តរជាតិ ជាពិសេស​អាស៊ាន​ត្រូវ​ពង្រឹង​ការ​ឆ្លើយ​តប​របស់​ខ្លួន។ ខ្ញុំ​ជឿ​ថា មាន​ការ​ចាំបាច់​ត្រូវ​ចាប់​ផ្តើម​ពិចារណា​និយាយ​ជាមួយ National Unity government (NUG)។ នោះ​គឺ​ជា​រឿង​ចម្រូងចម្រាស​ខ្លាំង​សម្រាប់​ហេតុផល​មួយ​ចំនួន។ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិមានភាពស្របច្បាប់ បន្ទាប់មកវាត្រូវបានអំពាវនាវឱ្យមានយុត្តាធិការរបស់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិនឹងមានភាពស្របច្បាប់។ ឥឡូវនេះ ការពិតដែលថាតំណាងអចិន្ត្រៃយ៍នៃរដ្ឋាភិបាល NLD ពីមុននៅតែជាតំណាងអចិន្ត្រៃយ៍របស់មីយ៉ាន់ម៉ានៅក្នុងអង្គការសហប្រជាជាតិ ផ្តល់ទិដ្ឋភាពមួយចំនួននៃភាពស្របច្បាប់ដល់រដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិដែលបង្កើតឡើងដោយសមាជិកជាប់ឆ្នោត។

សមាជិក​ជាប់​ឆ្នោត​ជា​ចម្បង​របស់ NLD ជា​ចម្បង​អ្នក​ដែល​ជាប់​ឆ្នោត​ក្នុង​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២០។ ដូច្នេះ ប្រសិនបើ NUG ទទួលបានទម្រង់នៃភាពស្របច្បាប់នោះ វាអាចបង្កើនល្បឿននៃតម្រូវការសម្រាប់របបយោធាដើម្បីផ្លាស់ទីពីគោលបំណងសូន្យដើម្បីចរចាពិតប្រាកដ។ ទាល់តែមានការផ្លាស់ប្តូរក្នុងបរិបទ និងបរិយាកាសក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ទើបកន្លែងសម្រាប់ចរចានៅពេលនេះ ហើយខ្ញុំគិតថាតួនាទីរបស់អាស៊ានក្នុងការព្យាយាមចូលរួមចំណែកក្នុងការបើកកន្លែងសម្រាប់ចរចា ព្រោះដំណោះស្រាយនឹងជាផ្ទៃក្នុង។ វា​នឹង​មិន​មាន​ដំណោះស្រាយ​ខាង​ក្រៅ​ដាក់​លើ​ប្រទេស​មីយ៉ាន់ម៉ា​ទេ។ ពួកគេនឹងត្រូវបានដោះស្រាយផ្ទៃក្នុង ហើយវាអាស្រ័យលើរបបយោធា និងក្រុមប្រឆាំងក្នុងការដោះស្រាយរឿងនេះ។ ឥឡូវ​បក្ស​ប្រឆាំង​ប្រេះស្រាំ​ហើយ​ចម្រុះ​ណាស់។

ហើយជាមួយនឹងរបៀបចម្រុះ យើងអាចជំរុញទឹកចិត្តឱ្យបានចរចា ហើយក្រុមប្រដាប់អាវុធជនជាតិភាគតិចមួយចំនួនត្រូវបានតម្រឹមជាបណ្តើរៗជាមួយរបបយោធាដោយនិយាយថា អត្ថប្រយោជន៍ និងស្ថិរភាព និងលទ្ធភាពទទួលបានផលប្រយោជន៍អាជីវកម្មរបស់ពួកគេត្រូវបានចែករំលែកជាមួយ SAC ជាមួយក្រុមប្រឹក្សាប្រឹក្សារដ្ឋក្រោមរបបយោធា។ ហើយ NUG ត្រូវ​ការ​បង្ហាញ​ពី​សមត្ថភាព​បន្ថែម​ទៀត​ដើម្បី​នាំ​មក​នូវ​ការ​អភិវឌ្ឍ​បរិយាកាស​សហការ និង​ដើម្បី​នាំ​មក​នូវ​ការ​គាំទ្រ​បន្ថែម​ទៀត​ពី​ជនជាតិ​ភាគតិច និង​ពី​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ផ្សេង​ទៀត។ ឥឡូវនេះ នៅពេលដែលក្រុមប្រឆាំងនោះអាចសំរបសំរួលបានកាន់តែរឹងមាំ និងអាចផ្តល់នូវការប្រឆាំងស្របច្បាប់ដល់របបយោធា នោះនឹងមានតម្រូវការសម្រាប់ការចរចា នោះគឺជាគំនិតរបស់ខ្ញុំ។

*****

វាគ្មិនកិត្តិយស៖ បណ្ឌិត Desmond MOLLOY អ្នកវិភាគគោលនយោបាយ និងជម្លោះ និងជាសាស្រ្តាចារ្យនៃសកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្រ្តកម្ពុជា (PUC)

អ្នកសម្របសម្រួល៖ លោក ទន់ លីណាសុផាឬទ្ធិ