ឡាអេ៖ ក្នុងពិធីថ្លែងសុន្ទរកថានៅប្រទេសហូឡង់ថ្ងៃទី១១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ ប្រធានាធិបតីបារាំង លោក អេម៉ានូអែល ម៉ាក្រុន (Emmanuel Macron) បានដាក់ចេញនូវចក្ខុវិស័យរបស់លោកអំពីអនាគតរបស់អឺរ៉ុប បន្ទាប់ពីលោកបានដាក់ចេញនូវកំណែទម្រង់សោធននិវត្តន៍ក្នុងស្រុកដែលបានធ្វើឱ្យពលរដ្ឋបារាំងខឹងសម្បាយ៉ាងខ្លាំង។

កំឡុងពេលថ្លែងសុន្ទរកថានៅទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់នោះផងដែរ​ អ្នកចូលរួមស្ដាប់មួយចំនួនបានស្រែកចោទប្រកាន់លោក ម៉ាក្រុន ខ្លាំងៗថា លោកជាមនុស្សមិនប្រជាធិបតេយ្យ ដោយបានបង្ខំពលរដ្ឋខ្លួនឱ្យទទួលយកគោលនយោបាយបង្កើនអាយុចូលនិវត្តន៍ពី ៦២ ទៅ ៦៤ ឆ្នាំ។

 គួរដឹងដែរថា កំណែទម្រង់ប្រាក់សោធននិវត្តន៍របស់លោក ម៉ាក្រុន នេះ បានបង្កឱ្យមានបាតុកម្ម និងកូដកម្មដ៏ធំនៅក្នុងប្រទេសបារាំង។ ជាងនេះទៅទៀត ប្រធានាធិបតីរូបនេះ បានធ្វើឱ្យអ្នករិះគន់កាន់តែខឹងសម្បារលើសដើម នៅពេលដែលលោកបានប្រើអំណាចពិសេសនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកាលពីខែមុន ក្នុងការរុញសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះតាមរយៈសភាដោយគ្មានឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោត។

កាលពីថ្ងៃអង្គារបាតុករខ្លះទៀតបានលើកផ្ទាំងបដាមួយដោយមានសរសេរថា «លោក ម៉ាក្រុន ជាប្រធាននៃអំពើហិង្សា និងការលាក់ពុត» ទៀតផង។ លោក ម៉ាក្រុន បានឆ្លើយតបដោយនិយាយជាភាសាអង់គ្លេសថា«ខ្ញុំអាចឆ្លើយសំណួររបស់អ្នកទាំងអស់នោះ ប្រសិនបើអ្នកទុកពេលឱ្យខ្ញុំខ្លះ»។ បន្ទាប់មក បាតុករទាំងនោះក៏​ត្រូវ​បានបញ្ជូនចេញ​ពី​សាល​ប្រជុំភ្លាមៗ។

លោក ម៉ាក្រុន បាននិយាយទាំងមិន​សប្បាយចិត្ត​ថា «វា​សំខាន់​ណាស់​ក្នុង​ការដែល​ត្រូវមាន​ការ​ពិភាក្សា​បែប​នេះ»។ លោកបានបន្ថែមថា «នៅថ្ងៃដែលអ្នកគិតថារឿងមួយគួរតែទៅបែបនោះ តែនៅពេលដែលខ្ញុំមិនយល់ស្រប ហើយខ្ញុំជាអ្នកសម្រេចចិត្ត នោះអ្នកកំពុងធ្វើឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យស្ថិតក្នុងស្ថានភាពហានិភ័យហើយ»។ លោកក៏បានលើកឡើងពីឧទាហរណ៍នៃក្រុមកុប្បកម្មវាយលុកវិមានកាពីតូល (Capitol) របស់សហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីឆ្នាំ២០២១ និងអគាររដ្ឋាភិបាលកំពូលរបស់ប្រទេសប្រេស៊ីលកាលពីដើមឆ្នាំ២០២៣ នេះ។

នៅព្រឹកព្រលឹមមុននឹងលោក ម៉ាក្រុន ដាក់កម្រងផ្កានៅវិមានជាតិក្នុងទីក្រុងអាមស្ទើដាម (Amsterdam) បាតុករមួយក្រុមតូចដែលតវ៉ាប្រឆាំងនឹងកំណែទម្រង់ប្រាក់សោធននិវត្តន៍របស់លោក បានលើផ្ទាំងកបដាមួយជាភាសាបារាំងយ៉ាងខ្លី ដែលមានន័យថា «ពួកយើងនឹងមិនត្រូវបានបង្ខំដោយហិង្សាឱ្យទទួលយកកំណែទម្រង់អាយុចូលនិវត្តន៍នោះទេ»។ បាតុករ​ជា​ច្រើន​ទៀត​ក៏​បាន​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ដោយ​សន្តិវិធី​នៅ​ខាង​ក្រៅសាលប្រជុំក្នុង​ទីក្រុង​ឡាអេ ដែលជា​កន្លែង​​លោក ម៉ាក្រុន ​ថ្លែង​សុន្ទរកថាផងដែរ។

ដោយឡែក នៅក្នុងសុន្ទរកថារបស់ លោក ម៉ាក្រុន បានគូសបញ្ជាក់អំពីចក្ខុវិស័យរបស់លោកសម្រាប់អនាគតនៃអធិបតេយ្យភាពរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ដោយបានលើកឡើងថា «វាគួរតែផ្អែកលើសសរស្តម្ភទាំងប្រាំ រួមមាន៖ការប្រកួតប្រជែង គោលនយោបាយឧស្សាហកម្ម ការការពារនិយម ការជួយគ្នាទៅវិញទៅមក និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ»។ លោកបន្ថែមថា «សង្រ្គាមរវាងរុស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែន បានបញ្ជាក់ប្រាប់ពីពេលវេលាដ៏គ្រោះថ្នាក់បំផុតរបស់សហភាពអឺរ៉ុប។ សហភាពអឺរ៉ុបយើងត្រូវបានគេនិយាយថានឹងរីកចម្រើនកាន់តែខ្លាំងតាមរយៈការជួបនឹងវិបត្តិផ្សេងៗ ប៉ុន្តែយើងមិនដែលធ្លាប់ជួបប្រទះការគំរាមកំហែងណាដែលជាឧបសគ្គដ៏ធំបែបនេះទេ»។

លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា ទាំងជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩ និងសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន គឺជាកត្តាបង្កើនល្បឿននៃអធិបតេយ្យភាពរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា «យើងអាចបង្កើតគោលការណ៍សេដ្ឋកិច្ចថ្មីមួយ ដែលនឹងអនុញ្ញាតឱ្យយើងអាចផ្សះផ្សា បង្កើតការងារ ការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់សង្គម ការដោះស្រាយបញ្ហាបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងការដែលអាចមានអធិបតេយ្យភាពពេញលេញ និងអាចសម្រេចចិត្តដោយខ្លួនឯងបាន។ នេះ​ជា​រឿង​សំខាន់​ ពិសេសក្នុង​កំឡុង​ពេល​ដែល​យើង​មាន​សង្គ្រាម ហើយ​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​យើង​កំពុង​ត្រូវ​បាន​ប្រើប្រាស់ជាឧបករណ៍ប្រយុទ្ធ»។

គួរបញ្ជាក់ថា សុន្ទរកថានៅទីក្រុងឡាអេ បានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីលោក ម៉ាក្រុន បានធ្វើអត្ថាធិប្បាយពាក់ព័ន្ធនឹងកោះតៃវ៉ាន់អំឡុងពេលដែលលោកបានធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសចិននាពេលថ្មីៗនេះ។ «តើវាមានផលប្រយោជន៍សម្រាប់យើងទេ ក្នុងការដែលពន្យុះឱ្យវិបត្តិនៅតៃវ៉ាន់កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ? ចម្លើយនោះគឺ ទេ!» នេះជាសម្ដីរបស់លោក ម៉ាក្រុន ដែលត្រូវ​បាន​គេ​ដក​ស្រង់ពី​ក្នុង​បទ​សម្ភាស​មួយ ចេញ​ផ្សាយ​កាល​ពី​ថ្ងៃ​អាទិត្យ​ក្នុង​កាសែត​បារាំងឈ្មោះថា Les Echos និង​ដោយសារព័ត៌មាន Politico Europe។

បន្ថែមលើនេះ លោកក៏បានរំលេចដែរថា «អ្វីដែលអាក្រក់បំផុតនោះគឺការគិតដែលថាយើងជាជនជាតិអឺរ៉ុបត្រូវតែជាអ្នកដើរតាមបរិបទនិងរបៀបវារៈរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ដូចជាប្រតិកម្មពីសំណាក់ប្រទេសចិន»។ ការលើកឡើងបែបនេះបានចោទជាសំណួរថា តើទស្សនៈរបស់លោក ម៉ាក្រុន ស្របតាមជំហររបស់សហភាពអឺរ៉ុបដែរឬទេ? និងថាតើអង្គការដែលមានសមាជិក ២៧ ប្រទេសនេះ អាចក្លាយជាមហាអំណាចទីបី ដូចទៅនឹងលោក ម៉ាក្រុន ដែលបានប្ដេជ្ញាថានឹងធ្វើឱ្យបានក្នុងរយៈពេលពីរ ឬបីឆ្នាំនោះដែរឬទេ?។

គួរដឹងដែរថា បទសម្ភាសន៍របស់លោក ម៉ាក្រុន នេះត្រូវបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃសុក្រ ពោលគឺមុនពេលដែលចិនបានចាប់ផ្តើមធ្វើសមយុទ្ធយោធាទ្រង់ទ្រាយធំជុំវិញកោះតៃវ៉ាន់ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងដំណើររទស្សនកិច្ចបស់ប្រធានាធិបតីតៃវ៉ាន់ទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីសប្តាហ៍មុន។

 គួររំឭកថា ចិន ​និង​តៃវ៉ាន់​បាន​បែកបាក់​គ្នា​កាលពី​ឆ្នាំ១៩៤៩ ក្រោយ​សង្គ្រាម​ស៊ីវិលបានបញ្ចប់ទៅ ហើយរដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​ប៉េកាំង​តែងតែបានលើកឡើងថា ចិននឹងប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធាបង្ខំឱ្យកោះមួយនេះ​​ចូល​ជាផ្នែកមួយរបស់​ចិនដីគោក​វិញ​ ប្រសិនបើកាលៈទេសៈចាំបាច់។

ក្រឡេកទៅមើលលោក ម៉ាក្រុន វិញ លោកបានសង្កត់ធ្ងន់លើគោលគំនិត «ស្វ័យភាពជាយុទ្ធសាស្ត្ររបស់អឺរ៉ុប» ដែលលោកខិតខំផ្សព្វផ្សាយអស់ជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ។ លោក​ធ្លាប់បាន​ព្រមានថា អឺរ៉ុបអាចនឹងធ្លាក់ចូលក្នុងអន្ទាក់ដោយមិនដឹងខ្លួន ពោលគឺជាប់​ក្នុង​វិបត្តិ​ដែល​មិន​មែន​ជា​បញ្ហារបស់អឺរ៉ុបផងនោះ។ សុន្ទរកថារបស់លោកនៅទីក្រុងឡាអេក៏បានអំពាវនាវផងដែរ ឱ្យអឺរ៉ុបកាន់តែមានគោលជំហរច្បាស់លាស់ដោយខ្លួនឯង ដើម្បីជៀសវាងការពឹងផ្អែកលើដៃគូពាណិជ្ជកម្មផ្សេងទៀត។

ដំណើរទស្សនកិច្ចរយៈពេលពីរថ្ងៃរបស់លោក ម៉ាក្រុន ទៅកាន់ទីក្រុងអាមស្ទើដាម និងទីក្រុងឡាអេ គឺជាដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋលើកដំបូងរបស់មេដឹកនាំបារាំង ចាប់តាំងពីអតីតប្រធានាធិបតីបារាំង លោក ហ្សាក់កេ ជីរ៉ាក់(Jacques Chirac) ធ្លាប់បានទៅទស្សកិច្ចលោកចុងក្រោយកាលពី ២៣ ឆ្នាំមុន។ ទស្សនកិច្ចនេះផងដែរ បានគូសបញ្ជាក់ពីទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធរវាងហូឡង់ និងបារាំង និងមេដឹកនាំរវាងប្រទេសទាំងពីរ៕

ប្រែសម្រួលដោយ៖ ធា សុណា

ប្រភពព័ត៌មាន៖ AP News

Domestic unrest interrupts Macron’s European future speech

https://apnews.com/article/france-netherlands-macron-rutte-europe-c338d160f99a47830f6d90ce2c21600d