តើកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងមីនស្ក៍អាចជួយកាត់បន្ថយភាពតានតឹងរុស្សី-អ៊ុយក្រែនដែរ ឬទេ?
អធិការបតីអាល្លឺម៉ង់លោកអូឡាហ្វ សូលគឺជាមេដឹកនាំលោកខាងលិចចុងក្រោយគេដែលបានធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់ក្រុងមូស្គូ ដើម្បីស្វែងរកមធ្យោបាយដើម្បីជួយកាត់បន្ថយភាពតានតឹងរវាងក្រុងមូស្គូ និងក្រុងកៀវ ដោយក្នុងចំណោមមធ្យោបាយមួយចំនួននៃកិច្ចពិភាក្សារួមមានកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់ចំនួនពីរដែលបានធ្វើឡើងកាលពី ៧ ឆ្នាំមុន។
កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងមីនស្ក៍ទី១ (២០១៤) និងទី២ (២០១៥) គឺជាកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់ ត្រូវបានសម្របសម្រួលដោយប្រទេសបារាំង និងប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ដើម្បីចាប់ផ្ដើមដំណើរការសន្តិភាពរវាងរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែន និងក្រុមប្រដាប់អាវុធផ្ដាច់ខ្លួនគាំទ្រដោយរុស្សី ក្នុងសង្គ្រាមផ្ដាច់ខ្លួននៅតំបន់ដុនបាស ភាគខាងកើតនៃប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ថ្មីៗនេះកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរត្រូវបានគេគាំទ្រជាមធ្យោបាយមួយដើម្បីជៀសវាងជម្លោះថ្មីមួយនៅអឺរ៉ុប។
ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានបន្ទាប់ជួបជាមួយលោកសូល ប្រធានាធិបតីរុស្សីលោកវ្ល៉ាឌីមៀរ ពូទីនក៏បាននិយាយថាកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរនេះគួរតែជា «មូលដ្ឋាន» សម្រាប់ការស្វែងរកដំណោះស្រាយចំពោះភាពតានតឹងបច្ចុប្បន្ន។
លោកពូទីនបានបន្ទរការលើកឡើងរបស់ប្រធានាធិបតីបារាំងលោកអេម៉ានុយអែល ម៉ាក្រូន ដែលកាលពីសប្ដាហ៍មុនបានជួបលោកពូទីននៅក្រុងមូស្គូ ហើយនិយាយថាកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរនេះគឺ «មធ្យោបាយតែមួយគត់» ក្នុងការកសាងសន្តិភាព។ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិកលោកអាន់តូនី ប្លីនខែនបាននិយាយថាសហរដ្ឋអាមេរិក និងអ៊ុយក្រែនបាន «រួបរួម» ក្នុងការគាំទ្រកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរជាមធ្យោបាយដ៏ល្អបំផុតឆ្ពោះទៅមុខ។
តែយ៉ាងណាមិញ ការពិភាក្សាទាំងនេះរវាងរុស្សី អ៊ុយក្រែន អាល្លឺម៉ង់ និងបារាំង ដែលគេហៅថាទម្រង់នរម៉ង់ឌី (Normandy Format) គឺកំពុងជាប់គាំង។ អ្នកវិភាគមួយចំនួននិយាយថាឥឡូវនេះអ៊ុយក្រែនបានគិតថាកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរគឺបានសរសេរក្នុងស្ថានភាពបង្ខំ។ ហើយបន្ថែមពីលើនេះទៀត ក្រុងកៀវ និងក្រុងមូស្គូមានការយល់ដឹងខុសគ្នាអំពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។ ក្រុងកៀវចាត់ទុកកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនេះជាមធ្យោបាយដើម្បីស្ដារបូរណភាពទឹកដីរបស់ពួកគេ រីឯក្រុងមូស្គូបានចាត់ទុកកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនេះថាជាមធ្យោបាយដើម្បីកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលលោកខាងលិចលើប្រទេសអ៊ុយក្រែនទៅវិញ។
ប្រទេសអ៊ុយក្រែនលើកឡើងថាខ្លួនត្រូវបានបង្ខំឱ្យចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង បន្ទាប់ពីកងកម្លាំងរុស្សីធ្វើអន្តរាគមន៍ក្នុងសង្គ្រាមផ្ដាច់ខ្លួននៅតំបន់ដុនបាស នៅឆ្នាំ ២០១៤ និង២០១៥ ដែលបង្កការបាត់បង់ជីវិត និងការខាតបង់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់យោធាអ៊ុយក្រែន។ តែរុស្ស៊ីបានច្រានចោលថាខ្លួនមិនបានពាក់ព័ន្ធនឹងសង្គ្រាមនៅដុនបាសនោះទេ។
ចុះនៅឆ្នាំ ២០១៤ ប្រមាណប្រាំមួយខែបន្ទាប់ពីរុស្សីកាត់យកឧបទ្វីបគ្រីមៀរ កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងមីនស្ក៍ទី១ គឺជាកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់ ១២ ចំណុច ដែលត្រូវបានរំលោភស្ទើរតែភ្លាមៗ។
ចុះនៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៥ កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងមីនស្ក៍ទី២ បានដាក់ចេញនូវរូបមន្តដើម្បីដាក់បញ្ជូលតំបន់ផ្ដាច់ខ្លួនគាំទ្រដោយរុស្សីឱ្យចូលជាមួយអ៊ុយក្រែន ជាថ្នូរនឹងការផ្ដល់ឥទ្ធិពលមួយចំនួនឱ្យរុស្សីលើនយោបាយរបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ អ្នករិះគន់បាននិយាយថាប្រធានាធិបតីនៅពេលនោះគឺលោកប៉េត្រូ ប៉ូរ៉ូសិនកូបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ដោយសារកងកម្លាំងយោធាអ៊ុយក្រែនគឺកំពុងប្រឈមមុខនឹងការចាញ់សង្គ្រាមនេះ។
កិច្ចព្រមព្រៀងទីពីរគឺបានទទួលការគាំទ្រដោយក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ប៉ុន្តែវាមិនដែលត្រូវបានភាគីទាំងសងខាងអនុវត្តដោយពេញលេញនោះទេ ហើយវាឥឡូវបានក្លាយជាចំណុចផ្ដោតនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងការទូតនាពេលបច្ចុប្បន្ន។
លក្ខខណ្ឌសំខាន់ៗនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីពីរ រួមមានបទឈប់បាញ់ភ្លាមៗ និងការដកអាវុធធុនធ្ងន់ ការឃ្លាំមើលដោយអង្គការសន្តិសុខ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅអឺរ៉ុប (OSCE) និងការបន្តឡើងវិញនូវទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមពេញលេញរវាងរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែន និងតំបន់ផ្ដាច់ខ្លួន។
OSCE នៅតែតាមដានតំបន់នោះ ហើយល្បឿននៃអ្នកស្លាប់ និងរបួសបានថយចុះ នោះគឺជាផ្នែកនៃកិច្ចព្រមព្រៀងត្រូវបានបំពេញដោយផ្នែក។ លក្ខខណ្ឌដ៏តានតឹង និងមានការយល់ឃើញខុសគ្នារួមមានការស្ដារការគ្រប់គ្រងព្រំដែនរុស្សីទៅឱ្យរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនវិញ ការដកកងកម្លាំង ទាហានស៊ីឈ្នួល និងអាវុធបរទេសចេញទាំងអស់ និងការធ្វើកំណែទម្រង់ដើម្បីផ្ដល់សិទ្ធគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងមួយកម្រិតទៅឱ្យតំបន់ផ្ដាច់ខ្លួន។
អ៊ុយក្រែនចង់ស្ដារគ្រប់គ្រងព្រំដែនឡើងវិញមុនពេលការបោះឆ្នោតនៅក្នុងតំបន់ផ្ដាច់ខ្លួន រីឯរុស្សីវិញចង់រៀបចំការបោះឆ្នោតមុនអ៊ុយក្រែនគ្រប់គ្រងព្រំដែនឡើងវិញ។ បន្ថែមពីលើនេះអ៊ុយក្រែនចង់ឱ្យរុស្សីដកទ័ពចេញឱ្យអស់ពីដែនដីអ៊ុយក្រែន ប៉ុន្តែរុស្សីបានបដិសេធថាខ្លួនគ្មានដាក់ពង្រាយទ័ពក្នុងទឹកដីអ៊ុយក្រែនទេ។
បញ្ហាមួយទៀតគឺការសម្រេចចិត្តរបស់ទីក្រុងមូស្គូក្នុងការចេញលិខិតឆ្លងដែនរុស្សីជាង ៦០០.០០០ ទៅឱ្យក្រុមបំបែកខ្លួនដុនបាស បើទោះបីជារដ្ឋធម្មនុញ្ញអ៊ុយក្រែនមិនអនុញ្ញាតឱ្យមានសញ្ជាតិពីរក៏ដោយ។ ជាងនេះទៅទៀត កាលពីថ្ងៃអង្គារ សភារុស្សីបានអនុម័តសេចក្ដីសម្រេចមួយ ដែលស្នើឱ្យលោក ពូទីន ទទួលស្គាល់ឯករាជ្យភាពនៃរដ្ឋផ្ដាច់ខ្លួននៅដុនបាសពីអ៊ុយក្រែន ហើយវាជាការទទួលស្គាល់មួយដែលមន្ត្រីលោកខាងលិចបាននិយាយថាការស្លាប់របស់កិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងមីនស្ក៍។ នៅពេលសួរអំពីសេចក្ដីសម្រេចនេះ លោកពូទីនបាននិយាយថា រុស្សីដំបូងមានបំណងមួយសម្រាប់«លទ្ធភាពដែលមិនអាចសម្រេចបាននៃការបំពេញកិច្ចព្រមព្រៀងមីនស្ក៍»៕
