សិលាចារឹកនេះចារនៅលើមេទ្វារប្រាសាទសម័យមុនអង្គរមួយ ដែលមិនដឹងច្បាស់អំពីប្រភពដើម។ បើពិនិត្យសង្កេតលើលក្ខណៈថ្មភក់ដែលមានគ្រាប់ធំៗមិនសូវល្អនិងលក្ខណៈចារដូចនេះ យើងកម្រជួបប្រទះនៅតំបន់ភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសកម្ពុជាណាស់ដ្បិតទីនោះច្រើនតែប្រើប្រាស់ប្រភេទថ្មស៊ីសច្រើនជាង។ លក្ខណៈថ្មចារបែបនេះ គួរតែមានប្រភពមកពីតំបន់ភាគខាងជើងទន្លេសាបនិងភាគអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសកម្ពុជា។ យោងតាមទម្រង់អក្សរចារឹកនិងស្ថានភាពថ្ម យើងអាចប្រៀបធៀបបាននឹងសិលាចារឹក K.១១៤មកពីវត្តស្វាយសាច់ភ្នំ ខេត្តកំពង់ចាម។ របាយការណ៍ចុះបញ្ជីសារពើភណ្ឌសិលាចារឹករបស់សារមន្ទីរជាតិ និងសាលាបារាំងចុងបូព៌ា បានផ្ដល់ព័ត៌មានថាមេទ្វារប្រាសាទពីរនិងសសរពេជ្រសម័យមុនអង្គរពីរ ត្រូវប្រជាពលរដ្ឋខេត្តមួយដឹកទូកតាមទន្លេយកមកថ្វាយព្រះករុណាព្រះបរមរតនកោដ្ឋនៅអំឡុងឆ្នាំ១៩៩៧។ មុនពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០១៥ មេទ្វារដែលមានចារសិលាចារឹកនេះតម្កល់ទុកនៅវាលខាងមុខប្រាសាទមួយ ខាងជើងព្រះទីនាំងទេវាវិនិច្ឆ័យ ជាមួយមេទ្វារប្រាសាទចំនួនបីនិងសសរពេជ្របួនផ្សេងទៀត។
នៅបន្ទាត់ទីមួយមានការឈូសលុប ដែលយើងអាចនៅឃើញមានការចារឹកកាលបរិច្ឆេទដែលទំនងជាចារខុស ទើបលុបរួចចាប់ចារជាថ្មីនៅបន្ទាត់ទីពីរ។ អក្សរដែលកោសលុបនោះនៅសល់ដានដែលអាចឱ្យយើងអានបានថា «អទ្យាឝីត្យ»។ សំណេរកាលបរិច្ឆេទដែលកោសលុបនេះ យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថាជា «អទ្យាឝីត្យុត្តរបញ្ចឝត» (?) ដែលត្រូវជាឆ្នាំ៥៨១នៃមហាសករាជ។ ប៉ុន្តែឆ្នាំដែលចារត្រឹមត្រូវនៅបន្ទាត់ទីពីរគឺចារនៅឆ្នាំ៥៨៩នៃមហាសករាជ ត្រូវនឹងឆ្នាំ៦៦៧នៃគ្រិស្ដសករាជ។
សិលាចារឹកនេះ ជាបញ្ជីកត់ត្រាតង្វាយរបស់បោញយជមាន និងក្លោញយជមាននៅថ្ងៃចន្ទ ១១កើត ខែមាឃ នក្សត្រស្រាពណ៍ ចំពោះទេពព្រះនាម ស្រីគោកណ៌្ណេស្វរៈ/ ស្រីគោកណ៌្ណេសូរ។ តង្វាយទាំងនោះរួមមានអ្នកបម្រើប្រុស៤នាក់ អ្នកបម្រើស្រី១១នាក់និងកូនរបស់ពួកគេចំនួន១០នាក់ រួមទាំងស្រែ ដោកស្រូវ ជង្រុក ដូង និងច្បារដំណាំផងដែរ។ ចុងក្រោយ គឺជាការដាក់បណ្ដាសាដល់នរណាដែលលួចរបស់ទាំងនោះឱ្យធ្លាក់នរកឈ្មោះមហារោរព(មហារៅរវ)។
ទេពព្រះនាម «ស្រីគោកណ៌េស្វរៈ» ទើបតែរកឃើញដំបូងនៅក្នុងសិលាចារឹកនេះ ដែលជាព្រះនាមរបស់ប្រតិមារបស់ព្រះឥសូរ។ តាមលក្ខណៈតួអក្សរ និងសំណង់ឃ្លាល្បះ យើងអាចប្រៀបធៀបបាននឹងសិលាចារឹក K.719 ដែលដាច់ព្រះនាមទេពសល់ត្រឹមតែ «—ណ៌្ណេឝ្វរ» ក៏ទំនងជាមានពាក្យពេញជា «ឝ្រីគោកណ៌្ណេឝ្វរ» ដូចសិលាចារឹកនេះដែរ។
អត្ថបទដើមជាអក្សរខ្មែរទំនើប
១- [អទ្យាឝីត្យ]
២- ឆិទ្រាឝីត្យុត្តរបញ្ចឝតឝកបរិគ្រហឯកាទឝី
៣- រោច៑មាឃឝ្រវននក្ឞត្រចន្ទ្រទិវសវារអំនោយ៑បោញ៑យ
៤- ជមាន ក្លោញ៑យជមានឰតវ្រះកម្រតាង៑អញ៑ឝ្រីគោ
៥- កណ៌្ណេឝ្វរ ក្ញុំតសិ វាក្លង៑ទ្រោង៑១ វាវ្ងាហ៌្វល៑១ វាធវល១
៦- វាប្រាណ១ ក្ញុំតកន្តៃ កុនិរន្ត១ កោន៑កុ វាក្លង៑អរស៑១ វាកន្ទោស៑១
៧- កុជុង៑កន្ទិន៑១ វានារទី១ កុយោជេរអញ៑១ កោន៑កុ កុស្លាឆៅ១
៨- វាច្រៃ១ វាកន្ទោច៑១ វាក្រៅ១ កុវោំបស្សំតង៑១ កោន៑កុ កុកប១ វាកេតលេ
៩- អញ៑១ កុបិនាង៑១ កុមាន្រអញ៑១ កុយេអាយ៑១ កុមាស៑១ កុខេ១ កុច្ងាប១
១០- (កុ)អំវី១ កុជ្រៃ១ កុអំវៅ១ ស្រេត្រេយ៑ ស្រេជ្នង ស្រេសំវោក៑ ស្រេប្រង៑ករោំ កន្ដោក៑
១១- ក្ឧល៑ ត្មុរ៑ តោង៑ ច្បរ៑ • គិុនេះឥស្ដេល៑បោញ៑យជមាន • ក្លោញ៑យជមាន
១២- ឱយ៑ផោង៑តវ្រះផោង៑ រិគេឱយ៑តកុលេគេ (o) មន៑បោញ៑យជមាន
១៣- ក្លោញ៑យជមានស្រច៑ហ្វត្តន៑គេតក្មីតគិុនេះអំនោយ៑គេតវ្រះរោះគិុ
១៤- ចោរ៑គេទៅកំលុង៑គិុនរក គិុតមហារៅរវ
អត្ថបទប្រែសម្រួល
ឆ្នាំ៥៨៩ នៃមហាសករាជ ថ្ងៃទី១១កើត ខែមាឃ នក្សត្រស្រាពណ៍ ថ្ងៃចន្ទ។ តង្វាយរបស់បោញយជមាននិងក្លោញយជមានថ្វាយដល់ព្រះស្រីគោកណ៌្ណេស្វរៈ រួមមានអ្នកបម្រើប្រុស៖ វាក្លងទ្រោង១ វាវ្ងាហ៌្វល១ វាធវល១ វាប្រាណ១ និងអ្នកបម្រើស្រី៖ កុនិរន្ដ១និងកូនរបស់នា គឺវាក្លងអរស១ វាកន្ទោស១ កុទុងកន្ទិន១ និងវានារទី១ កុយោជេរអញ១និងកូនរបស់នាងគឺកុស្លាឆៅ១ វាវ្រៃ១ វាកន្ទោច១ និងវាក្រៅ១ កុវោបស្សតង១និងកូនរបស់នាងគឺកុកប១ និងវាកេតលេអញ១ កុបិនាង១ កុមាន្រអញ១ កុយេអាយ១ កុមាស១ កុខេ១ កុច្ងាប១ កុអំវី១ កុជ្រៃ១ កុអំវៅ១។ ស្រែត្រើយ ស្រែជង់ ស្រែអំពក ស្រែប្រាំងក្រោម ដោក ជង្រុក គោ ដូង ច្បារដំណាំ គឺទាំងអស់នេះដែលបោញយជមាន ក្លោញយជមាន ថ្វាយចំពោះព្រះ។ រីឯនរណាដែលយកទ្រព្យទាំងនេះឱ្យដល់ក្រុមគ្រួសារគេ បោញយជមាននិងក្លោញយជមាន សម្រេចឱ្យហូតទ្រព្យទាំងនោះពីគេវិញយ៉ាងឆាប់និងថ្វាយចំពោះព្រះវិញ។ គឺ(អ្នកណា)លួច គេ(នឹងធ្លាក់)ទៅក្នុងនរកគឺ(ធ្លាក់)ដល់(ឋាននរក)មហារៅវព។
—————————————-
Unknown Inscription at the Royal Palace K. 1279
This inscription is inscribed on the main door of a pre-Angkorian temple that origin is unknown. If we exam at the sandstone features with large grains that are not very good and inscribing like this, we rarely find them in the southern part of Cambodia, because this area mostly uses rock stone. Such inscribing like this should originate from the northern Tonle Sap and southeastern regions of Cambodia. According to the inscription form and stone condition, we can compare it with the inscription K.114 from Wat Svay Sach Phnom, Kampong Cham province. According to the Inscriptions inventory list from the National Museum and EFEO report provided information on the main door of two temples and the two colonnades in Pre-Angkorian were brought by a resident by boat along the river to the Norodom Sihanouk King during 1997. Before mid-2015, the main door temple with the inscribing of this inscription was kept in the field in front of a temple north of Preah Tineang Tevea Vinichhy, along with three main doors temple and other four colonnades.
On the first line of this inscription, there is a deletion where we can still see the date inscription, which seems to be the wrong inscribed, then delete and reinscribe on the second line. The scratched letter remains a trace that allows us to read ” អទ្យាឝីត្យ”. This erased date can be inferred as “អទ្យាឝីត្យុត្តរបញ្ចឝត” (?), Which is the date 581 G.E. But the correct date inscribed on the second line is inscribed in 589 G.E. corresponding to 667 C.E.
This inscription is a record of the offerings of Poñ Yoj Mān and Kloñ on Monday, the 11th day of the Khmer month (Meak Naksatraporn) to the goddess named Srei Kork Nanesvara / Srei Kork Nesūr. The offerings included four male servants, 11 female servants, and 10 of their children, as well as rice fields, barns, coconuts, and farms. The last is to curse anyone who steals those things to go to hell in the name of Maharob (Maharaov).
The goddess “Srei Kork Nesvara” was first discovered in this inscription, the name of the statue of Shiva. In terms of character and sentences, we can compare it to the inscription K.719, which is separated from the name of the goddess, only “— Nnaesvara” is likely to have the full word “Shri Korknesvara” like this inscription.
អត្ថបទដោយ៖ លោក ហ៊ុន ឈុនតេង