ពាក្យថា “ភ្ជុំបិណ្ឌ” ឬ “ប្រភពពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ” ពុំលើកមកនិយាយរៀបរាប់ក្នុងអត្ថបទនេះទេ។ បំណងក្នុងអត្ថបទនេះ ខ្ញុំចង់រៀបរាប់បង្ហាញទិដ្ឋភាពតូចមួយនៃទំនៀមសែនដូនតា និងបណ្តែតដូនតា ជាកិច្ចចុងបំផុតនៃពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ។ នៅតំបន់ខ្លះក្នុងល្ងាចថ្ងៃ១៥ រោច ខែភទ្របទ នៃថ្ងៃទី២ក្នុងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ដោយក្នុងគ្រួសារនីមួយៗតែងតែរៀបចំកិច្ចសែនដូនតា។ តាមការសង្កេត សមាជិកគ្រួសារដែលទៅរស់នៅ ឬចេញទៅរកស៊ីជិតឆ្ងាយក្តី តែងវិលត្រទ្បប់មកជួបជុំក្នុងឱកាសសែនដូនតាពុំដែលខាន។ ប៉ុន្តែទំនៀមសែនដូនតានេះគេមើលឃើញថា ពុំប្រតិបត្តិដូចគ្នាទូទៅពីស្រុកមួយទៅស្រុកមួយឡើយ តែក៏មានប្រតិបត្តិជាហូរហែក្នុងសហគមន៍ខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោមដែរ។ បើធៀបនឹងទំនៀមក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ហាក់ដូចជាត្រូវនឹងព្រះរាជពិធីថ្វាយព្រះបិតរ។
តាមទម្លាប់ក្នុងវេលាល្ងាចនោះ គេត្រូវមានគ្រឿងសំណែនដូចជា ផ្លែឈើ ចេកទុំ នំចំណី ស្រា មាន់ស្ងោ ទឹកក្រូច បង្អែម ចម្អាប ព្រមទាំងបាយបិណ្ឌ-បាយបត្តបូរ រៀបចំដាក់លើកម្រាលក្នុងទីសមគួរមួយ។ សំណែនក្នុងកិច្ចនេះក៏ពុំដូចគ្នាទាំងស្រុងដែរ ខ្លះថែមទាំងមានរៀបដូងខ្ចី១គូ សំពត់អាវថ្មី និងគ្រឿងក្រអូបជាដើម។ លុះរៀបចំស្រេចហើយគេអញ្ជើញចាស់ទុំ និងញាតិមិត្តភូមិផងរបងជាមួយមកចូលរួម។ បន្ទាប់មកចាស់ទុំណាម្នាក់ ឬមេគ្រួសារផ្តើមអុជទៀន ធូបព្រេនបីបទ ក្នុងន័យសូមអញ្ជើញជីដូនជីតាដែលចែកឋានទៅ ចូលមកសេពសោយទទួលយកម្ហូបចំណីកូនចៅរៀបចំជូនក្នុងឱកាសនេះ។ ពេលព្រេនចប់មួយបទ គេច្រូចស្រាបន្តិចទៅក្នុងចានសំណែនដោយឡែកមួយដែលមានដាក់លាយច្របល់គ្នាទាំងនំចំណី បង្ហែម ចម្អាប ផ្លែឈើ និងជាពិសេសគួរឱ្យសម្គាល់ គេតែងកាត់ក្បាលមាន់ស្ងោមកដាក់ចូលផង។ សំណែនមួយចាននេះ គេដាក់នៅចុងជាយកន្ទេលផុតពីសំណែននានា។ លុះព្រេនចប់ គេច្រើនយកសំណែននេះ ទៅចាក់ក្រោមជណ្តើរផ្ទះ ឬនៅជាយភូមិដែលគេយល់ថាសម្រាប់ពពួកអមនុស្សផ្សេងៗពុំមែនជាញាតិ។ ចំពោះពាក្យនិយាយ (ឬសូត្រ?) ទាំងបីបទហាក់ដូចជាពោលចេញមកតែរៀងខ្លួន ពុំមានពាក្យតែមួយដូចធម៌អាថ៌ ឬអ្វីដែលមានការតាក់តែងចងក្រងច្បាស់លាស់ឡើយ តែមានខ្លឹមសាររួមជាការអញ្ជើញជីដូនជីតា ឬញាតិទាំងប្រាំពីរសន្តានដែលស្លាប់ទៅ មកទទួលសំណែនដែលរៀបចំក្នុងឱកាសនេះឱ្យបានបរិបូណ៍។
លុះព្រលឹមថ្ងៃ១ កើត ត្រូវនឹងខែអស្សុជ គេរៀបចំជូនដូនតាត្រទ្បប់ទៅស្រុកវិញ។ រណ្តាប់ដែលគេតែងរៀបចំដាក់ជូនដំណើររួមមាន នំចំណី ផ្លែឈើ គ្រាប់ពោត គ្រាប់សណ្តែក ល្ង អង្ករ អំបិល ម្រេច ខ្ទឹម ។ល។ ខ្ចប់ជាកញ្ចប់តូចៗដូចគ្រឿងបម្រុង ដាក់លើស្រទបចេកបត់ឱ្យមានសណ្ឋានដូចទូក ឬសង្ឃឹក ឬក្បូនសម្រាប់ផ្ទុករណ្តាប់ទាំងនោះ។
បន្ទាប់មក គេអុជទៀនធូបដោតដាក់ក្នុងទូកនោះ បណ្តែតតាមទឹក ហើយឧបកិច្ចថា “ទៅស្រុកទន្លេស្ងួតកន្ទួតមួយដើម” ដែលជាស្រុកមាននិយាយក្នុងរឿងព្រេងពាក់ព័ន្ធនឹងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ។ ក្នុងវេលានេះដែរ គេក៏មានកិច្ចសូមខមាទោសគោ-ក្របី ជាពាហនៈអូសទាញយ៉ាងសំខាន់ ដោយយកទៅលាងទឹក លាបប្រេង ចងអំបោះ ឱ្យស៊ីចេក និងនំ ហើយនិយាយសូមខមាទោស ដែលខ្លួនជាម្ចាស់ធ្លាប់វាយដំជេរប្រទេច ដឹកជញ្ជូនធ្ងន់ស្រាលក្នុងការងារស្រែចម្ការកន្លងមក។ ពេញមួយថ្ងៃនេះ គេពុំប្រើសត្វទាំងនោះឡើយ បើទោះជាការងារស្រែចម្ការពុំទាន់រួចរាល់ចប់សព្វគ្រប់ក្តី។ កិច្ចសែនព្រេនចុងបំផុតនៃពិធីភ្ជុំបិណ្ឌនេះ ក៏ឃើញក្នុងជំនឿជនជាតិកួយក្នុងស្រុកវាលវែង ខេត្តកំពង់ធំដែរ ដែលជាក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចមានជំនាញខ្ពស់ខាងផលិតដែក។ គេតែងរៀបចំចំម្ហូមអាហារ បង្អែម ចម្អាប គ្រឿងភេសជ្ជៈ សែនដែក (ឧបករណ៍ដែក ឬមានដែកខាងក្នុង) ដែលគេធ្លាប់ប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃដូចជា កាំបិត ពូថៅ ដឹង រណា ចប និងជំនីក នៅក្នុងថ្ងៃ១៤ រោច ហើយគេតមមិនយកឧបករណ៍ទាំងនោះមកប្រើឡើយ រង់ចាំរហូតផុតថ្ងៃភ្ជុំ៕
អត្ថបទដើម៖ កញ្ញា ហៀន សុវណ្ណមរកត
