ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មានតំបន់ការពារធម្មជាតិជាច្រើនកន្លែងដែលត្រូវបានកំណត់ដោយព្រះរាជក្រឹត្យ ចុះថ្ងៃទី០១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩៣។ ឧទ្យានជាតិព្រះជ័យវរ្ម័ន-នរោត្តម «ភ្នំគូលែន» ជាផ្នែកមួយនៃតំបន់ការពារធម្មជាតិ ដែលមានផ្ទៃដីសរុបចំនួន ៣៧៥០០ហិចតា និងមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការរក្សាលំនឹងបរិស្ថាននៅតំបន់អង្គរ ដោយសារប្រភពធនធានធម្មជាតិ ព្រៃឈើ ប្រភពទឹក និងជីវចម្រុះ ដែលមាននៅទីនោះ។ ភ្នំគូលែនជាទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏សំខាន់មួយ ដែលបានរក្សាទុកនៅមរតកវប្បធម៌ជាច្រើនប្រភេទ និងជាអតីតរាជធានី នៃព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ដែលព្រះអង្គបានធ្វើពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែននោះ។ ប្រាសាទបុរាណជាច្រើន ចម្លាក់ក្នុងស្ទឹង ចម្លាក់តាមពើងនានា និងគំនូរតាមពើងថ្ម ជាច្រើនទីតាំងផងដែរ ។
គំនូរត្រូវបានមនុស្សប្រើប្រាស់ជាយូរណាស់មកហើយដូចជានៅរូងភ្នំ Lascaux ប្រទេសបារាំងដែលមានអាយុកាលចន្លោះ ៣៥០០០ឆ្នាំ-១០០០០ឆ្នាំ ដែលជាសិល្បៈគំនូរក្នុងរូងភ្នំដ៏ចំណាស់។ ក្នុងនោះផងដែរក៏មានការសិក្សាពីតំបន់អាស៊ីផងដែរ ដូចជានៅប្រទេសថៃ ដែលបង្ហាញអំពីគំនូរពណ៌ក្រហមក្នុងរូងភ្នំ បង្ហាញអំពីមនុស្ស បាញ់ព្រួញ សត្វឆ្កែ ដែលគេកំណត់អាយុចន្លោះ៤០០០ មក២៥០០ ឆ្នាំមុនបច្ចុប្បន្ន។ ក្នុងនោះផងដែរក៏បាននិយាយអំពីគំនូរនៅរូងភ្នំក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលរកឃើញនៅភ្នំក្រវ៉ាញពើងគំនូរ និងភ្នំគូលែន ពើងគំនូរ និងពើងតាខាប។ ក្នុងអត្ថបទមួយដែលសរសេរដោយលោកហេងថាន ក៏បានលើកមកបង្ហាញអំពីពើងដែលមានគំនូរមួយចំនួននៅតាមចង្កេះភ្នំគូលែន។ ក្នុងអត្ថបទបណ្តាញពត៌មាន AMS ក៏ធ្លាប់បានផ្សាយ ដូចជាពើងតាខាប ពើងគំនូរ ល្អាងគំនូរនៅភ្នំក្រវាញ ពើងជ្រូក។
ពើងដៃរា ស្ថិតនៅភូមិទឹកលិច ឃុំបេងមាលា ស្រុកស្វាយលើ ខេត្តសៀមរាបដែលមានចំនុចនិយាមកា X= 413059 Y= 1493420។ ជាពើងថ្មធម្មជាតិមានទំហំប្រមាណ២០ម៉ែត្រ (រូបលេខ១) ស្ថិតនៅប្រហែល១គីឡូម៉ែត្រពីតំបន់យកថ្មសម្រាប់សាងសង់ប្រាសាទ។ គំនូរនៅពើងដៃរា ត្រូវបានដឹងតាំងពីសម័យបារាំង ដោយមានស្នាមគំនូរជាច្រើននៅខាងក្រោមពើង ដែលមានគូរនៅផ្នែកខាងមុខ និងចំហៀងដែលមានរូបដៃរា រូបមនុស្ស រូបទឹក រូបសត្វ និងរូបមួយចំនួនទៀតពិបាកយល់។ ការហៅឈ្មោះពើងដៃរានេះ ដោយឃើញមានរូបដៃមួយរាចេញម្រាមទាំង៥ និងមានរង្វង់មូលមួយនៅចំកណ្តាលនៃពើង ដែលមានទំហំប៉ុនបាតដៃយើងដែរ (រូបលេខ២)។ រូបនេះគូរពីទឹកពណ៌ក្រហម នៅចំកណ្តាលរូបបាតដៃមានរូបរង្វង់មួយ យើងពុំដឹងថាអ្នកគូររូបនេះចង់បង្ហាញពីអ្វីទេ? ក្នុងនោះក៏មានបង្ហាញរូបគោ ឬសត្វចតុបាទណាមួយ ដែលគូរជាទឹកពណ៌ក្រហម និងស្លាកស្នាមគំនូរអំពីទឹកដោយពណ៌លឿងជាខ្សែឆ្នូតៗ។ រូបនេះហាក់ដូចជាបង្ហាញអំពីសត្វគោក្នុងទឹក (រូបលេខ៣)។ ផ្នែកមួយទៀតក្នុង (រូបលេខ៤) មានរូបក្បាលគោ ឬទន្សោង២ក្បាល និងមានរូបធំមួយនៅចំកណ្តាលហាក់ដូចជារូបត្រី ឬជាដងខ្លួនសត្វអ្វីមួយ? រូបលេខ៥ មិនដឹងច្បាស់ថាជារូបអ្វី? រូបមួយគេគូរជាគំនូរឆូតៗ ហាក់ដូចជាសក់ ក៏ពុំដឹងថាជាអ្វីដែរ? រូបលេខ៦ ជារូបមនុស្ស ពណ៌ក្រហម លើកដៃទាំងពីរឡើងទៅលើ។ រូបលេខ៧ ហាក់ដូចជារូបដើមឈើមួយ ឬជាសំណង់អ្វីមួយ ដែលធំនៅផ្នែកខាងលើ និងតូចនៅផ្នែកខាងលើ និងចុងស្រួច។ នៅមានស្លាកស្នាមគំនូរខ្លះៗ ទៀតដែលពិបាកក្នុងការកំណត់ ម៉្យាងទៀតដោយសារការរលប់ និងអាយុកាលនៃគំនូរទាំងនេះ។ តើអាចទេថាទីតាំងពើងនេះ ជាទីជម្រករបស់មនុស្សបណ្តោះអាសន្ននៅពេលដែលពួកគេបរបាញ់សត្វ ឬធ្វើចម្ការ ឬចូលព្រៃរកអុសជាដើម ហើយជាការកំសាន្ត ឬក៏ជាកំណត់សម្គាល់អ្វីមួយរបស់ពួកគេក៏គូររូបទាំងនេះឡើង។
រូបលេខ១ 
រូបលេខ២ 
រូបលេខ៣ 
រូបលេខ៤ 
រូបលេខ៥ 
រូបលេខ៦ 
រូបលេខ៧
ទីតាំងគំនូរនេះមិនទាន់មានការសិក្សាស្រាវជ្រាវ បែបវិទ្យាសាស្ត្រនៅឡើយទេ។ តាមរយៈបច្ចេកទេសគូរនិងរបៀបគូរ យើងអាចដឹងថាគំនូរនេះពិតជាមានវ័យចំណាស់។ តើគំនូរទាំងនេះមានតាំងពីពេលណាមក?
——————————————–
Cave painting from Peoung Aira, Kulen mountain
The Kingdom of Cambodia has many National parks and protected areas. It was established on November 1, 1993. Among them is Preah Jayavarman-Norodom “Phnom Kulen” natural park covers 37500 hectares. The whole area serves as the source of forest products, trees, water and biodiversity. Kulen was the city in the reign of King Jayavarman II where he was celebrating Devaraja. Also, it was an important historical place for the temples, reliefs on the bottom of the river and rock paintings.
The oldest cave painting is in Lascaux, France, and the date is about 35000-10000 BC. Cave paintings are also discovered in Asia. For instance, Thailand has a red painting of a hunter with a bow and his dog. This painting is about 4000-2500 BC. In Cambodia, cave paintings are discovered from Perng Kamnou in Phnom Kravanh, Perng Kamnou in Phnom Kulen and Perng Ta Kab. However, this short article will be focusing on cave paintings Peoung Aira, Kulen mountain.
Peoung Aira is located in Terk Lich village, Beng Mealea commune, Svay Leu District, Siem Reap province. The coordinate of the area is X413059 and Y1493420. Peoung Aira is a natural cave with a dimension of 20 meters. It is about one kilometre away from a quarry site. Paintings in Peoung Aira have discovered during French colonization. Those paintings are in the front, the back and the sides of the cave. There is a figure of Aira (half human and half bird has been using decorate or support the ceiling or roof in Khmer architecture), human, animal, water, and some unrecognizable figures. Those paintings are:
The name of the cave is given based on a red painting of a hand with five fingers and a circle in the middle of the palm. What is the meaning of this painting?
-The painting shows a cow or quadruped in red and some yellow lines of water figure.
-There are two cow or banteng heads and a big fish or unknown creature in the centre.
-The painting shows many lines similar which similar to the hairs.
-A red human figure raises both hands.
-A tree or a building shows the top is larger than the base.
-Multiple unrecognizable paintings. The deterioration might cause by nature.
-Remarkably, the location does not have proper scientific study.
អត្ថបទដើម៖ លោក លឹម វណ្ណចន្ទ
