ទំនៀមបញ្ចុះវត្ថុនៅក្នុងគ្រឹះប្រាសាទ

ស្រុកខ្មែរ បានទទួលឥទ្ធិពលពីស្រុកឥណ្ឌាតាំងពីដើមគ្រឹស្តសករាជមកម្ល៉េះ។  ឥទ្ធិពលទាំងនោះរួមមាន ជំនឿ ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់​ សិល្បៈ សំណង់ស្ថាបត្យកម្ម និងសាសនាពីរដែលបានជ្រួតជ្រាបចូលក្នុងសង្គមខ្មែរសម័យបុរាណ គឺព្រហ្មញ្ញសាសនា និងពុទ្ធសាសនា ដែលនាំឱ្យមានការបង្កើតនូវសំណង់ស្ថាបត្យកម្ម​ប្រាសាទជាច្រើនសម្រាប់ឧទ្ទិសដល់សាសនាទាំងពីរ។ គ្រប់សំ​ណ​ង់ស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទខ្មែរនាសម័យបុរាណ តែងតែមានការបញ្ចុះថ្មនៅក្រោមគ្រឹះប្រាសាទ ដើម្បីឱ្យសំណង់មានភាពបរិសុទ្ធ គង់វង្ស រឹងមាំ ដោយការបញ្ចុះនេះ គឺធ្វើទៅតាមក្បួនច្បាប់ និងជំនឿរបស់ខ្មែរបុរាណ។ ចំពោះការបញ្ចុះនេះ មិនត្រឹមតែបញ្ចុះនៅក្រោមគ្រឹះនៃសំណង់ប្រាសាទនោះទេ ពោលគឺមានការបញ្ចុះនៅផ្នែកខាងលើនៃកំពូលប្រាសាទ នៅក្រោមជើងទម្រលិង្គ ឬរូបបដិមា បាតស្រះទឹក និងផ្នែកផ្សេងៗនៃសំណង់ស្ថាបត្យកម្មជាដើម។ ចំពោះគ្រឿងសម្រាប់បញ្ចុះនៅក្នុងគ្រឹះនៃសំណង់ប្រាសាទ ច្រើនមានដូចជា ថ្មបញ្ចុះ អណ្តើក សន្លឹកមាស ឬវត្ថុមានតម្លៃផ្សេងទៀត។ ភស្តុតាងនៃគ្រឿងសម្រាប់​បញ្ចុះទាំងនេះសោត គេអាចដឹងតាមរយៈទិន្នន័យបុរាណ​វិទ្យា ជាពិសេ​ស គឺការធ្វើកំណាយតែម្តង។

ជាក់ស្តែង ការធ្វើកំណាយបុរាណវិទ្យានៅប្រាសាទគោកតាស៊ាន ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ ដែលធ្វើឡើងដោយសាលាបារាំងចុងបូព៌ា សហការជាមួយអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា គេបានប្រទះឃើញសន្លឹកមាសចំនួន ៦ សន្លឹក​ ដែលមានចារជារូបសត្វនាគ សត្វដំរី និងជាពិសេសគឺសត្វអណ្តើក ដែលគេបានកប់នៅក្រោមគ្រឹះប្រាសាទ។ យើងពុំដឹងជាក់លាក់អំពីអត្ថន័យ និងផ្នត់គំនិតនៃការបញ្ចុះសន្លឹកមាសនៅក្នុងគ្រឹះប្រាសាទនេះ ពោល គឺគ្រាន់តែដឹងថាកិច្ចនេះទំនងជាជំនឿ ឬទំនៀមដែលគេធ្វើឡើងដើម្បីឱ្យប្រាសាទក្លាយជាកន្លែងស័ក្តិសិទ្ធិ បរិសុទ្ធ ដែលលក្ខណៈនេះប្រហែលជាដូចទៅនឹងការបញ្ចុះសីមានៅតាមព្រះវិហារវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទសព្វថ្ងៃនេះដែរ។ ឧទារហណ៍មួយទៀត តាមរយៈការធ្វើកំណាយនៅព្រះលានជល់ដំរី ដោយសាលាបារាំងចុងបូព៌ា នៅឆ្នាំ១៩៩៦-១៩៩៧  គេប្រទះឃើញអណ្តើកធ្វើអំពីសំណចំនួន ៦ ហើយក្នុងនោះមានអណ្តើកប្រភេទតូចចំនួន ២ ប្រភេទធំចំនួន ៤ បញ្ចុះនៅក្នុងគ្រឹះនៃសំណង់។ គេឃើញរូបអណ្តើកទាំងនេះតម្រៀបជាជួរត្រង់ពីខាងជើងទៅខាងត្បូង កែងនឹងអ័ក្សរបស់សំណង់។

មួយវិញទៀតការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ជួសជុល និងអភិរក្សប្រាសាទកណ្តាលស្រះស្រង់ កាលពីខែមីនារហូតដល់ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ ដោយនាយកដ្ឋានអភិរក្សប្រាសាទក្នុងឧទ្យានអង្គរ និងបុរាណវិទ្យាបង្ការ នៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា គេបានធ្វើកំណាយនៅបរិវេណខាងកើតទួលប្រាសាទ ហើយបានប្រទះឃើញរូបអណ្តើកធ្វើអំពីថ្មភក់ចំនួន ២ បែរមុខទៅជ្រុងឦសាន។ នៅលើស្នូកអណ្តើក មានគម្របរាងបួនជ្រុងស្មើដែលគេអាចបិទបើកបាន ហើយនៅក្នុងស្នូកអណ្តើកទំនងជាមានការដាក់វត្ថុមានតម្លៃនៅខាងក្នុងនោះ រួចទើបដាក់បញ្ចុះនៅក្នុងគ្រឹះរបស់សំណង់។  ចំពោះការបញ្ចុះអណ្តើកនៅក្នុងគ្រឹះប្រាសាទនេះ ទំនងគេយល់ថា អណ្តើក គឺជាអវតាររបស់ព្រះវិស្ណុ ដែលបានទ្រភ្នំមន្ទរកុំឱ្យលេចចូលទៅក្នុងសមុទ្រ នៅក្នុងពេលកូរសមុទ្រទឹកដោះដើម្បីទទួលបានទឹកអម្រឹត។ ហេតុដូច្នេះហើយយើងអាចពិចារណាបានថាគំនិតខ្មែរនៅពេលនោះ ទំនងមានជំនឿទៅលើការបញ្ចុះរូបអណ្តើកនៅក្នុងបាតប្រាសាទ ដោយគេគិតថាអណ្ដើកអាចទ្រសំណង់ដែលជាទីសក្ការឱ្យស្ថិតស្ថេរគង់វង្ស និងរឹងមាំ។

លក្ខណៈគួរកត់សម្គាល់មួយទៀតនោះ គឺនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៨ គេធ្លាប់ប្រទះឃើញការបញ្ចុះថ្មនៅក្រោមគ្រឹះប្រាសាទព្រះគោ ដែលថ្មនេះមានរន្ធតូចៗរាងដូចចតុកោណកែងចំនួន ១៦ នៅព័ន្ធជុំវិញរន្ធកណ្តាលធំមួយ។ នៅក្នុងរន្ធតូចៗទាំងនោះ ប្រហែលជាអាចដាក់គ្រាប់ធញ្ញជាតិ ដូចជាស្រូវ សណ្តែក ល្ង លោហៈ ជាដើម រីឯរន្ធធំនៅចំកណ្តាលគេអាចដាក់វត្ថុមានតម្លៃផ្សេងៗទៀតដូចជាត្បូង លោហៈធាតុដែលមានតម្លៃ ។ល។ ការដាក់គ្រាប់ធញ្ញជាតិ ស្រូវ ល្ង និងវត្ថុផ្សេងទៀតនៅក្នុងថ្មរួចដាក់បញ្ចុះនៅក្នុងគ្រឹះរបស់សំណង់ប្រាសាទ ទំនងជាគំនិត ឬជំនឿដែលតំណាងភោគផល ការលូតលាស់​ និងរីកចម្រើន។

ជារួមមក ការបញ្ចុះថ្ម អណ្តើក សន្លឹកមាស និងវត្ថុមានតម្លៃផ្សេងទៀតនៅក្រោមគ្រឹះរបស់សំណង់ស្ថាបត្យកម្ម ទំនងមានអត្ថន័យរួមមួយ ពោល គឺដើម្បីឱ្យបូជនីយដ្ឋាននោះមានភាពបរិសុទ្ធ គង់វង្ស រឹងមាំ និងមានភាពរីកចម្រើន។ ទំនៀមនៃការបញ្ចុះនេះទៀតសោត ក៏នៅតែមានបន្តរហូតមកដល់សម័យបច្ចុប្បន្ន ជាក់ស្តែង មុននឹងសាងសង់ព្រះវិហារវត្តអារាមណាមួយ គេត្រូវធ្វើកិច្ចពិធីប្រុងពាលី និងបញ្ចុះបឋមសិលា (ថ្មដំបូង) នៅក្រោមគ្រឹះជាមុនសិន ហើយបន្ទាប់ពី សាងសង់រួចទើបគេធ្វើពិធីបញ្ចុះសីមានៅតាមទិសទាំង៨ និងសីមាកិល នៅចំកណ្ដាលព្រះវិហារ។ ដោយឡែក ការសាងសង់លំនៅដ្ឋានក៏មិនសូវខុសគ្នាប៉ុន្មានដែរ ពោលគឺជួនកាលគេមានបញ្ចុះមាសស្រួយ ឬមាសសន្លឹក ឬគ្រឿងអលង្ការនៅក្រោមបាតសសរកន្លោង ក្នុងជំនឿថាលំនៅដ្ឋាននោះនឹងពោរពេញដោយសេចក្តីសុខ រីកចម្រើន គង់វង្ស រឹងមាំ។

—————————————————–

The traditional consecration in the foundation of the temple

Khmer adopted Indian tradition, especially both Hinduism and Buddhism. Accordingly, many temples were built and dedicated to both religions. Significantly, those temples tended to have the consecration in order to purify after the construction. Also, it has done to make the temple long-lasting. Generally, the consecration is seen in the foundation. However, some could be seen on the top of the temple, under the base of Shiva Linga or the statue, the bottom of the pond, etc. The materials used for the consecration were the sacred stone, turtle, gold leave or precious materials. 

According to the archaeological excavation that has been done by EFEO (École française d’Extrême-Orient or The French School of the Far East) and APSARA (Authority for the Protection of the Site and Management of the Region of Angkor) at Kok Ta San temple in 1997 found six gold leaves. Some of them have decorated with the figure of Naga, Elephant, and Turtle. The traditional consecration at the temple could be seen as continuing until the present, especially in the Buddhist pagoda. 

In 1996-1997 the archaeological excavation of EFEO found 6 lead turtles (2 small and 4 big) from the foundation of Terrace of Elephant, Angkor Thom. Those turtles were put in a row of the north-south direction perpendicular to the axis of the temple. The other two consecrated turtles that faced north were found from the archaeological excavation at Srah Srang in 2020. The backs of the turtles have a rectangular cover that could be opened and closed. The purpose of this small room in the back of the turtle might be for putting the precious materials before burial. Remarkably, the turtle is one of Vishnu’s incarnations. He became the support of mount Mandara during the churning ocean of milk. Therefore, putting the turtle in the foundation of the temple could be seen as supporting the temple. Similarly, in 1968, a sacred stone with 16 small squares holes and a big hole in the center was found at Prasat Preah Ko. Those small holes might be used to put different crops such as rice, bean, sesame, and metal. The big hole might be put the precious materials. Putting the crops for the consecration might be referring to prosperity.    

In conclusion, the consecration by putting the sacred stone, turtle, gold leave and precious materials in the foundation of the temple is to purify the construction, makes the temple long-lasting and prosperous. It is a continued tradition of Cambodia for construction. 

អត្ថបទដើម៖ កញ្ញា ងួន ចាន់ដារីយ៉ា