ក្នុងអត្ថបទមុនខ្ញុំបានបង្ហាញរួចហើយអំពីទិដ្ឋភាពទូទៅនៃប្រាសាទវត្តអធ្វា ទាំងសំណង់ និងរចនាសម្ព័ន្ធនានា។ ប្រាសាទនេះស្ថិតនៅក្នុងរចនាបថអង្គរវត្ត ក្នុងរាជ្យព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ (១១១៣គ.សដល់១១៥០គ.ស) គឺរូបរាងប្រាង្គកណ្តាលដូចគ្នាទៅ និងប្រាង្គទាំង១២របស់ប្រាសាទអង្គវត្តដែរ ជាពិសេសនោះគឺវាបែរទៅទិសខាងលិចដូចប្រាសាទអង្គរវត្ត។ ចំនុចដែលគួរអោយចាប់អារម្មណ៍សម្រាប់ប្រាសាទវត្តអធ្វានេះ គឺការស្ថាបនាមិនបានរួចរាល់ទាំងស្រុង។ រចនាសម្ព័ន្ធនានាត្រូវបានគេលើកថ្មបន្តុបគ្រប់កន្លែង ប៉ុន្តែអ្វីដែលនៅសល់នោះ គឺស្ទើតែគ្រប់ដុំថ្មផ្នែកខាងក្រៅមិនត្រូវបានគេដាប់តម្រឹមឱ្យស្មើជាផ្ទៃជញ្ជាំង ដំបូល ឬសសរ។ល។ ផ្នែកដែលមិនទាន់រួច គឺមានប្រហែល៣០ទៅ៤០ភាគរយ ទាំងការរៀបតម្លើងដុំថ្ម ការដាប់ចាំងជ្រុងនិងជញ្ជាំងថ្ម និងការធ្វើក្បាច់ចម្លាក់លម្អផ្សេងៗ។ ផ្នែកមួយចំនួនបានរៀបចំឡើងវិញ និងជួសជុលក្នុងសម័យបារាំង។
ថ្មដែលមិនទាន់កាត់តម្រឹមមួយចំនួន បង្ហាញនូវវត្តមានអក្សរខ្លីៗនៅលើជ្រុងឬផ្ទៃមួយរបស់ថ្មមួយដុំ។ មានសិលាចារឹកពីរបីផ្ទាំងដែលគេចារនៅលើសសររបស់អាគារមណ្ឌបខាងមុខ (រូបលេខ៤) តែសិលាចារឹកទាំងនោះពុំបាននិយាយអំពីកាលបរិច្ឆេទ ឬព្រះរាជាដែលបានសាងសងប្រាសាទនេះទេ។ ពួកវាជាសិលាចារឹកសម័យក្រោយអង្គរ ចារឡើងក្នុងសតវត្សទី១៧ (រូបលេខ៥)។ លោក ឡាហ្សង់ហ្គីយ៉េ បានរៀបរាប់ថា មានសិលាចារឹកចំនួន៥ផ្ទាំងនៅលើសសរ ហើយលោក សឺដេស បានចុះបញ្ជីគឺ K.261។
លោកសឺដេស ពុំបានសិក្សាលម្អិតលើសិលាចារឹកទាំង៥ផ្ទាំងនេះទេ។ ក្រោយមក លោកស្រី ពៅ សាវរស់ បានសិក្សាបកប្រែសិលាចារឹកទាំង៥ផ្ទាំងនោះ។ ផ្ទាំងទី១មាន ២៧បន្ទាត់ កាលបរិច្ឆេទឆ្នាំ ១៥៣៣ស.ក (១៦១១ គ.ស)។ ផ្ទាំងទី២ មាន២១បន្ទាត់ កាលបរិច្ឆេទសតវត្សទី១៦។ ផ្ទាំងទី៣មាន២៧បន្ទាត់ កាលបរិច្ឆេទឆ្នាំ១៥៦១ស.ក (១៦៣៩គ.ស)។ ផ្ទាំងទី៤មាន៣៩បន្ទាត់ កាលបរិច្ឆេទសតវត្សទី១៦។ ផ្ទាំងទី៥មាន២៧បន្ទាត់ ក្នុងសតវត្សទី១៦។ សិលាចារឹកទាំងនេះមានសំណេរ និងអត្ថន័យស្រដៀងៗគ្នា គឺបង្ហាញពីឈ្មោះបុគ្គលដែលមានសទ្ធាជ្រះថ្លាមកកសាងពុទ្ធបដិមា ការស្ថាបនាសំណង់ផ្សេងៗ ការលែងទាសាទាសីអោយមានសេរីភាព និងពីបណ្តាសារ ពិសេសគឺការដាក់បណ្តាសារដល់អ្នកណាដែលយកទាសាទាសីទៅបម្រើវិញ និងចាប់ជាតិជាតិរិច្ឆាន និងចុះនរកជាដើម។
អំពីអក្សរលើថ្ម (Grafitis)
ក្រៅពីសិលាចារឹកទាំង៥ផ្ទាំងនេះ លោកសឺដេស បានធ្វើបញ្ជីអក្សរលើថ្មមួយចំនួនដែលរកឃើញនៅប្រាសាទនេះ។ ក្នុងចំណោមអក្សរលើថ្មទាំងនោះ លោកបានចាត់ផ្ទាំងចារិក២ ជាសិលាចារឹក គឺ K.792 និង K.793 ដែលមានទីតាំងនៅលើបរិវេណទី១ បន្ទប់ជ្រុងខាងជើងឈៀងកើត។ ក្រៅពីនេះ លោកបានចុះបញ្ជីអក្សរលើថ្មទាំងអស់ ដោយលេខសម្គាល់ K.794 តែយើងមិនដឹងមានចំនួនប៉ុន្មានទេ។ តាមរបាយការណ៍អភិរក្សដ្ឋានអង្គរ ឆ្នាំ១៩៣៤ គេបានផ្ញើផ្ទាំងអក្សរលើថ្មទៅទីក្រុង ហានណូយចំនួន ៤៥ផ្ទាំង តែពុំមានលទ្ធផលបកស្រាយអ្វីទេ។ តាមការស្រាវជ្រាវ និងស្វែងរកបន្ថែមរបស់ខ្ញុំ អក្សរលើថ្មនេះមានចំនួន៥២ដុំ ប៉ុន្តែចំនួននេះនៅមិនទាន់អស់ទេ ព្រោះមានថ្មខ្លះស្ថិតនៅខាងក្នុង និងកំពូល ជាហេតុនាំអោយមិនអាចពិនិត្យបាន។
ដើម្បីងាយស្រួលចំណាំលេខថ្ម ខ្ញុំប្រើពាក្យកាត់ (VAT=Vat Athvea) ក្នុងការចុះបញ្ជីលេខអោយថ្មដែលមានអក្សរទាំងនោះ។ ដូចនេះថ្មទាំងនោះមានលេខចាប់ពី VAT1 ដល់VAT52។ ក្នុងចំណោមអក្សរលើថ្មទាំងនេះ មានតែពាក្យ ឬឃ្លាខ្លីៗតិចតួចប៉ុណ្ណោះដែលយើងអាចអានបាន ឬមើលបានច្បាស់។ ក្រៅពីនេះ គឺជាអក្សរពិបាកមើល និងយល់ថាជាអ្វីអោយច្បាស់ណាស់ ដោយអក្សរជ្រៅ ខ្វៀក និងរុំព័ទ្ធដោយស្លែ។
ខ្ញុំសូមលើកយកអក្សរមួយចំនួនដែលអាចអានបានមកបង្ហាញត្រួសៗ៖
.តលក /talaka/ VAT-2, VAT-5, VAT-6, VAT-26, VAT-37, VAT-41 និង VAT-42 ។ តាមយោបល់លោកឡុង សៀមថា ពាក្យ លក មានន័យថា ដាប់ ឆ្លាក់ ឬលក។ ចំណែកលោក ហេង ពិភាល់ យល់ថា លក គឺមានន័យថា លក់ គឺសំដៅលើថ្មដែលគេទុកលក់។ តលក អាចជាឈ្មោះមនុស្សដែលជាម្ចាស់សិប្បកម្ម ឬជាឈ្មោះទីតាំងការដ្ឋានយកថ្ម ឬជាឈ្មោះទីកន្លែងដែលគេត្រូវយកថ្មមកអោយ។ ពាក្យនេះយើងពុំឃើញមានក្នុងសិលាចារឹកណាទេ ហើយក៏មិនឃើញមាននៅលើថ្មតាមទីប្រាសាទដទៃដែរ។
.ថ្មោ ឬ ញថ្មោ – – – /thmo/ /ñathmo – – -/ VAT-3, VAT-4, VAT-14, VAT-27, និង VAT-36។ ពាក្យ ថ្មោ មានន័យថា ថ្ម។
.ឯក – តាត្យា – /eka – tātyā -/ VAT-7 ជាឃ្លាខ្លី១ ដែលយើងពិបាកយល់ន័យ។
.១ល០ VAT-18 ជាសំខ្យាស័ព្ឌ ឬចំនួន ១៩០។
ក្រៅពីនេះ វាជាពាក្យមួយឃ្លាខ្លី ឬព្យញ្ជនៈ១ ដែលយើងពិបាកនិងយល់។ វាតម្រូវឱ្យមានការសម្អាតថ្មទាំងនោះ និងសិក្សាបន្ថែមទៀ។
——————————————————
Inscription and graffiti of Prasat Vat Athea
The general information about Prasat Vat Athea was introducing earlier. It was built in the reign of King of Suryavarman II, 1113-1150 CE in Angkor Wat style. It has a middle shire that looks similar to Angkor Wat, especially it also faces west. However, about 30-40% of the construction did not complete, especially the outer parts and the decorations.
The unfinished structure of Prasat Vat Athea provides very important information about graffiti. Also, it has five inscriptions on the columns of Mandapa and dated to the 17th century. These inscriptions were given inventory number K.261 by Gorge Coedès. However, he did not fully study. Later on, S. Pou studied and translated them. The first inscription has 27 lines and is dated to 1533 Caka or 1611 CE. The second inscription has 21 lines and dated to the 16th century. The third inscription has 27 lines and is dated to 1561 Caka or 1638 CE. The fourth inscription has 39 lines, dated to the 16th century. The fifth inscription has 27 lines, dated to the 16th century. They describe the good deed of the Buddhists through constructing Buddhist structures and also releasing the servants. Importantly, those inscriptions end with curses and blessings.
Significantly, Gorge Coedès listed the graffiti in this temple. He gave those graffiti with inventory numbers K.792, K.793 and K.794. In fact, the exact number of graffiti was unrecorded. However, according to the report of Angkor Conservation in 1934 shows that 45 rubbings of graffiti from Prasat Vat Athea were sent to Hanoi. In contrast, recently Sok Keovannara has invented 52 graffiti, but most of them are still remaining. The abbreviation number of the graffiti of Prasat Vat Athea is VAT stands for Vat Athea.
Below are the examples of graffiti that have been recorded.
“Talaka”, VAT-2, VAT-5, VAT-6, VAT-26, VAT-37, VAT-41 and VAT-42. According to Long Seam, “Laka” means carve, incise or engrave. However, Heng Piphal suggests that it means to sell. It refers to the selling stone. Therefore, Talaka could be the name of the person who owns the workshop or the quarry.
“Thmo / Ñathmo”, VAT-3, VAT-4, VAT-14, VAT-27, and VAT-36. The word Thmo means stone.
“Eka-tātyā, VAT-7. The meaning of the word is hard to understand.
“១ល០”, VAT-18. It is the number 190. Besides, there are many single words or consonants that could not suggest a clear definition. Therefore, cleaning the stone and further study is necessary.
អត្ថបទដើម៖ លោក សុខ កែវ សុវណ្ណារ៉ា
