ក្នុងវចនានុក្រមខ្មែរពន្យល់ពាក្យ “សីល” ជាវិរតិចេតនាដែលវៀរចាកអំពើអាក្រក់ ការកាន់ ឬប្រព្រឹត្តល្អដោយកាយ វាចា ការមិនប្រព្រឹត្តកន្លងសិក្ខាបទ ឬវិនយបញ្ញត្តិ។ ការរក្សាសីលក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាមានបី គឺនិច្ចសីល ឬការរក្សាសីល៥ ឧបោសថសីល ឬការរក្សាសីល៨ និងអតិរេកសីល ឬការរក្សាសីល១០ ហើយក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាតែងទូន្មាន ពុទ្ធសាសនិករក្សាសីលឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន ដ្បិតសីលជាគ្រឿងលម្អមនុស្ស (សីលំ អភរណំ)។ ប៉ុន្តែនៅទីនេះ ខ្ញុំសូមមិនអធិប្បាយវែងឆ្ងាយអំពីការរក្សាសីលទាំងឡាយតាមពុទ្ធបញ្ញត្តិទេ។ ក្នុងអត្ថបទនេះ ខ្ញុំសូមលើកមកនិយាយអំពីវត្ថុ និងគ្រឿងបូជាសំខាន់ៗដែលអ្នករក្សាសីលប្រើ ហើយរៀបចំយ៉ាងវិសេសដាក់ក្នុងកញ្ជើមួយហៅថា “កញ្ជើសុំសីល”។
ខ្មែរពុំលំបាកយល់ឡើយពាក្យថា “កញ្ជើ” ដ្បិតយ៉ាងហោចយើងធ្លាប់សង្កេតឃើញអ្នកស្រែ ឬអ្នកចម្ការ ប្រើកញ្ជើសម្រាប់ដាក់ស្រូវអង្ករតមកជាហូរហែ។ កញ្ជើ ជាវត្ថុត្បាញពីបន្ទោះឫស្សី ក្តាប់នឹងបន្ទោះផ្តៅ ឬវល្លិ ដែលមានរាងមូលនៅផ្នែកខាងលើហៅថាមាត់ និងខាងក្រោមរាបហៅថាបាត។ ប៉ុន្តែកញ្ជើសុំសីលដែលខ្ញុំលើកមករៀបរាប់នេះ ជាកញ្ជើ សម្រាប់ដាក់តែរបស់របរ និងគ្រឿងសក្ការៈផ្សេងៗ ទុកប្រើប្រាស់រក្សាសីលតាមប្រតីភាពថ្ងៃសីលប្រចាំខែ និងការចូលទៅសមាទានសីលនៅតាមបុណ្យ ឬពិធីតូចធំនានាក្នុងពុទ្ធសាសនា។ កញ្ជើនេះ ខ្ញុំមានឱកាសឃើញក្នុងថ្ងៃបុណ្យរួមទួលតាមឿងពូនភ្នំខ្សាច់ របស់អ្នកស្រុកតំបន់អង្គរ ស្ថិតនៅទួលតាមឿង(អ្នកតា) ក្បែរវត្តអធ្វារ ខេត្តសៀមរាប។ ផុតពីនោះ ឬនៅទីផ្សេង សូម្បីតែក្នុងខេត្តសៀមរាបដដែល ខ្ញុំឥតឱកាសបានឃើញទៀតឡើយ តែខ្ញុំក៏ពុំហ៊ានអះអាងដាច់ណាត់ថា នៅទីផ្សេង ឬនៅបុណ្យផ្សេងអ្នករក្សាសីលប្រើកញ្ជើសុំសីលនេះដូចនៅវត្តអធ្វារដែរ។
កញ្ជើសុំសីលដែលខ្ញុំឃើញប្រើក្នុងឱកាសខាងលើ ជាប្រភេទកញ្ជើមានបាតខាងក្រោមជ្រុង(ជើង) ហើយមានលាបជ័រឈើ(ឬម្រ័ក្ស?) យ៉ាងរលើបរលោង។ ខ្ញុំសង្កេតឃើញ តែដូនជីស្លៀកសពាក់សប៉ុណ្ណោះ ដែលប្រើកញ្ជើសុំសីល។ រីឯតាជីដែលរក្សាសីលដូចគ្នា ពុំឃើញប្រើកញ្ជើទាំងនោះឡើយ ពោលគឺប្រើត្រឹមតែថង់យាមមួយគត់។ ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្វីដែលគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ គឺវត្ថុដែលផ្ទុកក្នុងកញ្ជើនេះទៅវិញទេ ដ្បិតវត្ថុខ្លះកើតឡើងដោយកិច្ច វត្ថុខ្លះជាគ្រឿងសក្ការៈសម្រាប់បូជា និងវត្ថុខ្លះបង្ហាញឱ្យឃើញពីទំនៀមទម្លាប់ ព្រមទាំងមានន័យខ្លឹមសារជ្រៅហួសពីអ្វីដែលខ្ញុំយល់ផងក៏មាន។
វត្ថុសំខាន់បំផុតខ្វះពុំបាននៅក្នុងកញ្ជីសុំសីលនេះ គឺឧបចារ។ ឧបចារមានរាងសណ្ឋានប្រហាក់ប្រហែលជើងពាន ហើយផ្នែកខាងលើធ្វើពីលលាដ៍ដូង ខាត់សម្អាតយ៉ាងរលោង។ នៅលើមាត់ឧបចារនេះ មានកន្លែងសម្រាប់បិទទៀន ដោតធូប ឬផ្កាឈូក អំឡុងពេលសមាទានសីល។ ក្នុងឧបចារនេះមានវត្ថុសំខាន់ៗពីរទៀតគឺ “គ្រាប់អជ្ជ” ដែលយើងស្គាល់ជាទូទៅថាផ្គាំ និងវត្ថុមួយទៀតមានសណ្ឋានជាក្រដាសរុំជុំវិញវត្ថុប្រាំយ៉ាងគឺ ទៀន ធូប ម្លូ ស្លា និងបារី ហើយអ្នកស្រុកហៅថា “ខន្ធប្រាំ”។ គេពន្យល់យ៉ាងខ្លីថា គ្រាប់អជ្ជ គឺទុកសម្រាប់ចម្រើនអជ្ជ ហើយខន្ធប្រាំតំណាងឱ្យខន្ធទាំងប្រាំរបស់មនុស្ស។ ខន្ធប្រាំត្រូវធ្វើដោយគ្រូត្រឹមត្រូវ ហើយចងដោយចំណងអំបោះឆៅបីកន្លែង គឺដើម កណ្តាល និងចុង។ វត្ថុនេះសំខាន់បំផុត ហើយបើបាត់បង់ ឬខូចខាតត្រូវទៅសុំពីគ្រូម្តងទៀត។
សរុបមកកញ្ជើសុំសីលនេះជាវត្ថុពិសេសសម្រាប់ដូនជីរក្សាសីលដាក់វត្ថុ និងគ្រឿងបូជាផ្សេងៗ សម្រាប់បំពេញឱ្យការរក្សាសីលមានភាពងាយស្រួល ដ្បិតក្រោយចប់ពិធីគេសង្កេតឃើញដូនជីខ្លះទូល ខ្លះកណ្តៀត ហើយដូនជីខ្លះដែលនៅមានកម្លាំងចំណាប់ធាក់កង់ ក៏ដាក់កញ្ជើសុំសីលនោះចងដឹកខាងក្រោយដែរ ពោលគឺហាក់ដូចជាធ្វើតាមទម្លាប់និស្ស័យជាស្រ្តីអ្នកស្រុកអ្នកស្រែ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ នៅក្នុងញ្ជើសុំសីលឃើញមានទាំងទៀន ធូប ម្លូស្លា និងទឹកមួយដប។ វត្ថុទាំងអស់ចុងក្រោយនេះទុកសម្រាប់ប្រើប្រាស់ និងទទួលទានតាមទម្លាប់(ម្លូស្លា)។ ដូច្នេះការរៀបចំរណ្តាប់នេះពុំមែនមានកំណត់នៅក្នុងបញ្ញត្តិពុទ្ធសាសនាឡើយ។ ប៉ុន្តែវត្ថុសំខាន់ៗ ដែលយើងសង្កេតឃើញនៅក្នុងនោះហាក់ដូចជាពិសេសសម្រាប់ការធ្វើសមាធិ ឬធ្វើកម្មដ្ឋាន៕
——————————————————————-
Kancheur or Basket for observing Sila
Sila is morality or right conduct in Buddhism. It has three types; five precepts, eight precepts, and ten precepts. However, this short article will be focusing only on the offerings and items that layman puts in a basket called the basket of observing Sila.
Kancheur or basket is well-known among villagers because it has been used to stock the rice or paddy. Kancheur makes from thin flat bamboo strips with rattans or vines. It has a rounded mouth and a flat base. However, the basket for observing Sila is unique. It is only used to put important items and offerings for Buddhist occasions or ceremonies.
Basket for observing Sila used by the nun in the occasion of building sand mount at Toul Ta Moueng, which is located near Vat Athear, Siem Reap province. Besides, it is not known whether the same basket has been used in the other areas.
The basket for observing Sila has a square base and is probably coated with lacquer. It uses by the nun. The most interesting thing is not the basket, but the items and offerings inside. The most important item is Upachar. It is similar to a footed bowl. The upper part makes from polished coconut shells. The basket for observing Sila has a section on the rim for inserting a candle, incense, or lotus during observing Sila. In addition, there are a rosary and a bunch of candles, incense, betel, areca, and cigarette covered by paper. These five items represent five Khandas of humans. Five Khandas is carefully made by a Guru or Acharya. The top, middle, and bottom are tied with cotton thread. In case, the five Khandas are missing, a new one is requested to make.
Therefore, the basket for observing Sila is crucial for the nun to put the items and offerings. It is convenient to carry back and forth. Those offerings might use for meditation. However, the items and offerings in the basket did not mention by the Buddha.
អត្ថបទដើម៖ កញ្ញា ហៀង សុវណ្ណមរកត
