អ្វីជាផូស៊ីល? ផូស៊ីលជាស្លាកស្នាមឬសំណល់របស់ភាវរស់ជំនាន់ដើម ដែលបន្សល់ទុកនៅក្នុងថ្ម។ ផូស៊ីលអាចជាឆ្អឹង គម្របសារពាង្គកាយ ដូចជាសម្បកសិប្បីសត្វ ឬស្លាកស្នាមនៃភាវៈរស់។ ការសិក្សាផូស៊ីលហៅថាបាសាណីភូតវិទ្យា(Paleontology)។ ការសិក្សានេះមានទំនាក់ទំនងនឹងមុខវិទ្យាជីវិទ្យា(Biology) បុរាណវិទ្យា(Archeology) និងភូគព្ភសាស្ត្រ (Geology)។ ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មានសារៈមន្ទីរធម្មជាតិធំៗលើភិភពលោកជាច្រើនបានដាក់តាំងបង្ហាញអំពីផូស៊ីលសត្វ និងដើមឈើ ជាពិសេសពពួកសត្វដាយណូស័រ។ ផូស៊ីលជាច្រើនដែលអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានរកឃើញ និងកត់ត្រាហៅថា Fossil Record (កំណត់ត្រាផូស៊ីល)។ តាមរយៈកំណត់ត្រាផូស៊ីល អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រអាចសិក្សាអំពីការវិវត្តន៍របស់ភាវរស់លើផែនដី គេអាចស្គាល់ប្រវត្តិនៃការកកើត ការរីកចម្រើន និងការរលត់ផុតពូជនៃប្រភេទភាវរស់ខ្លះ។ ការសិក្សាប្រភេទផូស៊ីលដែលរស់នៅក្នុងសម័យកាលណាមួយនៃធរណីកាលដោយសម្អាងលើលក្ខខណ្ឌជីវិតនៃប្រភេទផូស៊ីលនោះ។
ផ្កាថ្ម Rugose គឺជាលំដាប់ក្រុមដែលផុតពូជនៃ Class Anthozoans ដែលមានដើមកំណើតនៅសម័យកាល Ordovician (485,4 – 443,4លានឆ្នាំ) ហើយបានផុតពូជនៅចុងបញ្ចប់នៃ Permian (298,9 – 252,2លានឆ្នាំ)។ ពពួកផ្កាថ្ម Rugose នេះ ជួនកាលគេហៅថា ផ្កាថ្មស្នែង ព្រោះទម្រង់ទោលជារឿយៗមានរូបរាងដូចជាស្នែងគោ។ យោងតាមមូលដ្ឋានទិន្នន័យ Paleobiology ទទួលស្គាល់សរុបចំនួន 29 គ្រួសារនៃផ្កាថ្ម Rugose, 488 genera និង 1337 ប្រភេទ។ ផ្កាថ្ម Rugose មានភាពរីកលូតលាស់ និងចម្រុះខ្លាំងក្នុងកំឡុងសម័យ Devonian ដែលមានទម្រង់កញ្ចុំៗ ដោយបង្កើតបានថ្មប៉ប្រទឹកដ៏សំខាន់។ ដូចដែលយើងដឹង ផ្កាថ្ម Rugose មិនបានរស់រានមានជីវិតពីព្រឹត្តិការណ៍នៃការផុតពូជដ៏ធំបំផុតរបស់ Permian នោះទេ។
តារាងនៃការវិវត្តន៍នៃលំដាប់ផ្កាថ្ម Rogosa
តារាងវគ្គីសាស្ត្រ (Taxonomy)
| Kingdom រជ្ជៈ | Phylum សាខា | Class ថ្នាក់ | Order លំដាប់ | Family សណ្តាន | Genes ពួក | Species ប្រភេទ |
| Animal | Chnidariya | Anthozoa (corals) | Rogosa | 29 សណ្តាន | 488 ពួក | 1337 ប្រភេទ |
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនៅកម្ពុជា
ផ្កាថ្មស្នែងជាផ្នែកមួយនៃលំដាប់ Rogosa តែក៏មានជាច្រើនសណ្តាន Family ច្រើនពួក និងច្រើនប្រភេទផងដែរ។ យើងមិនទាន់បែងចែកប្រភេទនៃផ្កាថ្មស្នែងបាននៅឡើយ។ ដោយយើងខ្វះអ្នកជំនាញនៃពូជសត្វបុរាណ។ យើងគ្រាន់តែយកផូស៊ីលដែលរកឃើញដើម្បីប្រៀបធៀប និងឯកសារមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ។ យើងបានរកឃើញពពួកផ្កាថ្មស្នែងភ្នំបាក់ និងភ្នំកន្ទួត ដែលជាភ្នំថ្មកំបោរ តែមានស្រទាប់ថ្ម និងដីជាច្រើនស្រទាប់លាយឡំគ្នា។ ភ្នំទាំងនេះ ត្រូវបានគេកកាយយកអាចម៍ដីនៅផ្នែកមួយចំនួន។ ស្រទាប់ទាំងឡាយបានលេចចេញ អាចបញ្ជាក់អំពីការប្រែប្រួលនៃបរិស្ថានច្រើនដំណាក់កាល អាចស្រទាប់ខ្លះទឹកលិចជ្រៅ ខ្លះជាភក់ និងស្រទាប់ខ្លះទៀតមានគ្រួសដែលអាចឱ្យទឹកហូរចូលខ្លាំងជាដើម។ តំបន់ភ្នំបាក់នេះមានកំណត់សំគាល់ PLS ថ្មកំបោរសម័យ Permian មានអាយុកាល ២៥១-២៩៩លានឆ្នាំ។ ផ្កាថ្មស្នែងលេចឡើង គឺនៅផ្នែកខាងក្រោមនៃភ្នំ ក្នុងជម្រៅប្រមាណ៣០ទី៤០ម៉ែត្រដោយធៀបនឹងកំពូលភ្នំ។ តាមរយៈការប្រៀបធៀបស្រទាប់ដីអាចឱ្យដឹងបានថា តំបន់នោះក្នុងសម័យ Permian ឬក៏អាចមានអាយុកាលចាស់ជាងនោះក៏ថាបាន។
ផ្កាថ្មដែលកើតពីថ្មប៉ប្រះទឹកមិនអាចទ្រាំទ្រនឹងសីតុណ្ហភាពទឹកក្រោម (18°C) បានទេ។ ពួកវាភាគច្រើនលូតលាស់យ៉ាងល្អបំផុតក្នុងសីតុណ្ហភាពទឹកចន្លោះពី(23°–29°) ប៉ុន្តែខ្លះអាចទ្រាំនឹងសីតុណ្ហភាពខ្ពស់រហូតដល់ (40°C) ក្នុងរយៈពេលខ្លី។ ដូច្នេះតាមរយៈភស្តុងនៃផូស៊ីលសត្វសមុទ្រ ផ្កាថ្មជាច្រើនប្រភេទអាចបញ្ជាក់ថា ធាតុអាកាសពេលនោះ គឺក្តៅល្មមដែលអាចធ្វើឱ្យមានការរីកលូតលាស់នៃពពួកផ្កាថ្ម។ ទឹកសមុទ្រនៅតំបន់ក្រុងសិរីសោភ័ណអាចជាតំបន់ដែលមានទឹកសមុទ្ររាក់។
យើងបានរកឃើញពួកផូស៊ីលផ្កាថ្មស្នែងនៅភ្នំបាក់ ភ្នំស្វាយ នៃក្រុងសេរីសោភ័ណមានដូចជា៖ ផ្កាថ្មស្នែងមានបណ្តូលលយចេញមកក្រៅ អាចប្រហាក់ប្រហែលនឹងប្រភេទ Lophophyllidium Sp. ? ផ្កាថ្មស្នែងម្យ៉ាងទៀត មានរាងកាច់ចង្កេះ ពណ៌សបន្តិច អាចមានទំនាក់ទំនង និងពូជ Heleophyllum sp.? Zaphrenthis sp.? បើសិនយើងពិនិត្យទៅវាក៏អាចជាប្រភេទមួយនៃពពួកផ្កាថ្មស្នែងដែរ មានប្រវែងប្រមាណ១០ស.ម សំណាកនេះនៅទីតាំងភ្នំបាក់នៅឡើយ វាអាចជាប្រភេទ Breviphrentis sp.? ការបង្ហាញនេះគ្រាន់តែជាការពិនិត្យតាមរយៈរូបភាពទេ ដើម្បីកំណត់ប្រភេទនីមួយៗ គឺត្រូវពុះសំណាក់ផូស៊ីលផ្កាថ្មស្នែង ថតតាមរយៈមីក្រូទស្សន៍ ព្រមទាំងទាមទារឱ្យមានកិច្ចសហការជាមួយអ្នកជំនាញផ្នែកផូស៊ីល នៃសាកលវិទ្យាល័យ និងសារមន្ទីរធម្មជាតិនានា។ យើងគ្រាន់តែមានបំណងចង់បង្ហាញពីវត្តមាននៃពពូកផ្កាថ្មស្នែង ដែលមានអាយុកាលចន្លោះ (485,4-252,2លានឆ្នាំ) ក្នុងស័ក Paleozoic ត្រូវបានរកឃើញវត្តមានក្នុងភូមិសាស្ត្រខេត្តបន្ទាយមានជ័យ នៃប្រទេសកម្ពុជា៕
អត្ថបទដើម៖ លោក លឹម វណ្ណច័ន្ទ
