ទំព័រដើមប្រវត្តិសាស្ត្រការ​តស៊ូ​យ៉ាង​យូរ​ដើម្បី​យក​មក​វិញ​នូវ​វត្ថុបុរាណដែលជា​សម្បត្តិបេតិកភណ្ឌ័​រ...

ការ​តស៊ូ​យ៉ាង​យូរ​ដើម្បី​យក​មក​វិញ​នូវ​វត្ថុបុរាណដែលជា​សម្បត្តិបេតិកភណ្ឌ័​របស់​កម្ពុជា

កម្ពុជា​កំពុង​អំពាវនាវ​ដល់​រដ្ឋាភិបាល​​អង់គ្លេស​ឱ្យយ​ជួយ​យក​មកវិញ​នូវ​វត្ថុ​បុរាណ​ដែល​ខ្លួន​និយាយថា​ត្រូវបាន​គេ​លួច​ពី​ប្រាសាទ​របស់ខ្លួន។ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌និង​វិចិត្រសិល្បៈនៃប្រទេសកម្ពុជាបាននិយាយថា វត្ថុបុរាណទាំងនោះ កំពុងស្ថិតនៅសារមន្ទីរ Victoria & Albert និង British Museums នៃប្រទេសអង់គ្លេស។ រីឯខាងសារមន្ទីរទាំងពីរនោះក៏បានលើកឡើងថាពួកគេមានតម្លាភាពអំពីប្រភពដើមរបស់វត្ថុ និងប្រគល់ជូនប្រទេសដើមក្នុងលក្ខខ័ណ្ឌណាមួយ។ សារមន្ទីរ V&A បានស្វាគមន៍ “កិច្ចសន្ទនាក្នុងន័យស្ថាបនា”។ សារមន្ទីរអង់គ្លេសបាននិយាយថា ខ្លួននឹងពិចារណាសំណើរ “ដោយប្រុងប្រយ័ត្ន និងដោយការគោរព”។ ក្នុងលិខិតផ្ញើជូនសមភាគីអង់គ្លេសលោកស្រី Nadine Dorries និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌និង​វិចិត្រសិល្បៈកម្ពុជា លោកជំទាវ ភឿង សកុណា មានប្រសាសន៍ថា រតនសម្បត្តិវប្បធម៌សំខាន់ៗជាច្រើនត្រូវបានលួចពីប្រាសាទដ៏ពិសិដ្ឋរបស់យើង យកទៅកាន់សារមន្ទីរបរទេសផ្សេងៗ ដូចនៅក្នុងឃ្លាំង និងស្ថាប័ននានា រួមទាំងសារមន្ទីរទីក្រុងឡុងដ៍ទាំងពីរផងដែរ។

ប្រជាជនកម្ពុជាដែលជឿថារូបចម្លាក់បុរាណ ដែលរក្សាដួងព្រលឹងដូនតារបស់ពួកគេ ជាច្រើនត្រូវបានលួច ដោយបានឆ្លងកាត់ឈ្មួញកណ្តាលដែលជាអ្នកលក់សិល្បៈដ៏ល្បីម្នាក់ ជាជាតិអង់គ្លេស ឈ្មោះ Douglas Latchford ដែលបានទទួល​មរណភាពនៅឆ្នាំ២០២០។ការផ្តោតទៅលើចក្រភពអង់គ្លេសគឺជាដំណាក់កាលចុងក្រោយបង្អស់នៅក្នុងយុទ្ធនាការរបស់​រដ្នាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីយកមកវិញនូវរូបចម្លាក់ដ៏មានតម្លៃបំផុតរបស់ប្រទេស ដែលត្រូវបានចោរលួច ហើយបន្ទាប់មកលក់ទៅឱ្យសារមន្ទីរលោកខាងលិច និងអ្នកប្រមូលឯកជន។ ប្រធាន​ទីប្រឹក្សា​ច្បាប់​នៃ​ក្រសួង​វប្បធម៌និង​វិចិត្រសិល្បៈ​កម្ពុជា និង​ជា​ប្រធាន​ក្រុម​ស៊ើបអង្កេត​របស់​ខ្លួន លោក Brad Gordon បាន​ប្រាប់ BBC ថា ការ​ជួញដូរ​ទំនិញ​ទាំងនេះ​អាច​ចាត់​ទុក​ថា​ជា​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​សង្គ្រាម។ លិខិតរបស់រដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាបានរំលឹកដល់ចក្រភពអង់គ្លេសថា ប្រទេសទាំងពីរគឺជាភាគីនៃអនុសញ្ញាទីក្រុងឡាអេ ដែលមានគោលបំណងការពារសម្បត្តិវប្បធម៌ក្នុងអំឡុងពេលជម្លោះប្រដាប់អាវុធ។

រូបចម្លាក់ដែលត្រូវបានគេលួចនៅតំបន់កោះកេរ (ប្រភព៖ EFEO)

របបខ្មែរក្រហមដ៏សាហាវឃោរឃៅបានកាន់អំណាចពីឆ្នាំ 1975 ដល់ 1979 ដែលបានសម្លាប់ប្រជាជនរបស់ខ្លួនជាងពីរលាននាក់ ហើយក្រុមនេះបានគ្រប់គ្រងផ្នែកធំនៃប្រទេសរហូតដល់ចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1990។ ការលួចប្លន់ភាគច្រើនបានកើតឡើងក្នុងរយៈពេលបីទសវត្សរ៍នៃសង្គ្រាមស៊ីវិល និងជម្លោះ។ Brad Gordon និយាយថា “ពិភពលោកទាំងមូលបានដឹងអំពីវា” “សារមន្ទីរធំៗដូចជា British Museum ឬ V&A ពួកគេមិនគួរទទួលយកបំណែកទាំងនេះទេ”។ លោក​បន្ថែម​ថា​៖ «​យើង​អាច​និយាយ​បាន​ថា​សម្រាប់​បំណែក​ភាគច្រើន ​គឺ​គ្មាន​អាជ្ញាប័ណ្ណ​នាំ​ចេញ​ក៏​គ្មាន​ការ​អនុញ្ញាត​ដែរ ដូច្នេះ​សារមន្ទីរ​និង​បុគ្គល​ទាំងនេះ​ស្ថិត​ក្នុង​ការ​ទទួល​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ដែល​ត្រូវ​បាន​លួច ​ហើយ​ទ្រព្យសម្បត្តិ​ដែល​លួច​ត្រូវ​ត្រលប់​មក​វិញ​។ សារមន្ទីរទីក្រុងឡុងដ៍ទាំងពីរ ពេលនេះបានទទួលបញ្ជីរាយនាមវត្ថុបុរាណដែលអាជ្ញាធរកម្ពុជាជឿថាមាននៅក្នុងការឃ្លាំងរបស់ពួកគេ។ សារមន្ទីរ​អង់គ្លេស​ត្រូវ​បាន​គេ​ជឿ​ថា​មាន​វត្ថុ​កម្ពុជា​ប្រមាណ​ជា​១០០​វត្ថុ​ ទោះ​បី​ជា​វត្ថុ​ទាំង​អស់​ហាក់​ដូច​ជា​នៅ​ក្នុង​ឃ្លាំង​ក៏​ដោយ។ នៅសារមន្ទីរ V&A មានវត្ថុបុរាណប្រមាណជាង៥០។ នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ សារមន្ទីរជាតិអង់គ្លេសបាននិយាយថា “យើងបើកចំហ និងតម្លាភាពអំពីបេតិកភណ្ឌនៃវត្ថុនៅក្នុងការប្រមូលអចិន្ត្រៃយ៍របស់យើង។ ការបង្កើតភស្តុតាងនៃវត្ថុមួយ គឺជាផ្នែកសំខាន់មួយនៃដំណើរការទិញយកសារមន្ទីរអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។ តាមរយៈការស្រាវជ្រាវនេះ យើងក៏ព្យាយាមស្វែងរកបញ្ហាក្រមសីលធម៌ ឬផ្លូវច្បាប់ដែលអាចកើតមាន។ វត្ថុនីមួយៗត្រូវឆ្លងកាត់ដំណើរការយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្ន និងហ្មត់ចត់ មុនពេលដែលគណៈកម្មាធិការធ្វើការសម្រេចដើម្បីទទួលបានវា។ “ព័ត៌មានអំពីវត្ថុកម្ពុជាដែលស្ថិតនៅក្នុងសារមន្ទីររបស់យើង  អាចចូលមើលបាននៅលើទិន្នន័យអនឡាញរបស់យើង ដែលដាក់បើកដំណើរការក្នុងឆ្នាំ 2009។ ការស្រាវជ្រាវលើការប្រមូលរបស់យើងគឺបន្ត ហើយព័ត៌មានថ្មីត្រូវបានបន្ថែមទៅក្នុងមូលដ្ឋានទិន្នន័យ”។​

រូបមដិមាដែលស្ថិតនៅក្នុងអភិរក្សដ្ឋានអង្គរ (ប្រភព៖ BOPHA PHORN / BBC)

កញ្ញា មាស សុភាព អ្នកជំនាញបុរាណវិទ្យានៃក្រុមស៊ើបអង្កេតបានពន្យល់ថា “រូបចម្លាក់ពិតជាមិនមែនគ្រាន់តែជាថ្មសម្រាប់យើងនោះទេ។ យើងជឿថា រូបចម្លាក់ទាំងនោះមានព្រលឹង”។ រូបចម្លាក់ទាំងនោះភាគច្រើនត្រូវបានឈ្មួញកាត់ដៃ កាត់ក្បាល ជាដើម។ ចោរម្នាក់ដែលគេស្គាល់ថាជា Iron Princess និយាយថា នាងបានធ្វើការស្ទើរតែរាល់ថ្ងៃក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1990 ដើម្បីវាយយករូបចម្លាក់នៅប្រាសាទព្រះខ័នកំពង់ស្វាយនៅភាគខាងជើងនៃប្រទេសកម្ពុជា។ នាង​ពន្យល់​ថា​៖ «​នៅ​ពេល​នោះ​គ្មាន​ការងារ​អ្វី​ផ្សេង​ទៀត​ដែល​ត្រូវ​ធ្វើ​ក្រៅ​ពី​ការ​លួច​»។ អ្នកស្រី​បន្ថែម​ថា​៖ «​ដោយសារ​មាន​ឈ្មួញ​ច្រើន យើង​លក់​ទៅ​ឱ្យអ្នក​ណា​បាន​ប្រាក់​ច្រើន​ជាង​គេ​»​។ បន្ទាប់ពីត្រូវបានបង្ហាញកាតាឡុកនៃវត្ថុបុរាណកម្ពុជាដែលរៀបចំដោយ V&A នៅទីក្រុងឡុងដ៍ លោកស្រី  Iron Princess បានជ្រើសរើសវត្ថុបុរាណមួយចំនួន រួមទាំងរូបសំណាកសំរិទ្ធ និងថ្មភក់ ដែលនាងនិយាយថានាងបានយកចេញពីបរិវេណប្រាសាទដាច់ស្រយាល គឺព្រះខ័នកំពង់ស្វាយ។ អតីត​ចោរ​លួចវត្ថុបុរាណម្នាក់​ទៀត​ដែល​គេ​ស្គាល់​ថាឈ្មោះ ​សេះ​ក្រហមបាន​នាំ​យើង​ទៅ​ប្រាសាទ​ដាច់​ស្រយាល​មួយ​ក្បែរ​ភ្នំ​គូលែន​ខាង​ជើង​ប្រទេស​កម្ពុជា។ នៅទីនោះ គាត់បង្ហាញយើងពីកន្លែងដែលគាត់និយាយថាក្រុមរបស់គាត់បានដករូបសំណាកអាទិទេពបុរសដ៏ធំមួយនៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1970។ រូបនោះកំពុងស្ថិតនៅក្នុងកាតាឡុកសារមន្ទីរអង់គ្លេស។ Iron Princess និង Red Horse ទាំងពីរនាក់បានលក់វត្ថុភាគច្រើនរបស់ពួកគេតាមរយៈបុរសជនជាតិខ្មែរម្នាក់ឈ្មោះ Lion។ គាត់បានស្លាប់នៅពេលដែលអ្នកស៊ើបអង្កេតកម្ពុជាបានទាក់ទងគាត់ រួចគាត់បានចូលរួមធ្វើការជាមួយក្រុមរហូតដល់គាត់ស្លាប់កាលពីឆ្នាំមុន។

បដិមានសល់ត្រឹមជើង ដែលត្រូវបានចោរលួចកាត់ (ប្រភព៖ Nick Woolley /BBC)

មាន​បុរស​ពីរ​នាក់​ដែល​មាន​គំនិត​ក្នុង​ការ​លក់​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ 1980 និង 90 គឺ Lion និង Douglas Latchford ។ ឈ្មួញ​លក់វត្ថុបុរាណជនជាតិ​អង់គ្លេស​រូប​នេះ​ល្បីឈ្មោះ​ខ្លាំង​រហូត​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​វប្បធម៌និង​វិចិត្រសិល្បៈ​កម្ពុជា​បាន​ផ្ញើរឈ្មោះគាត់​ទៅ​ចក្រភព​អង់គ្លេស​ដោយ​កត់​សម្គាល់​ថា​ជាឈ្មួញលក់វត្ថុបុរាណដែលលួចមក​ពីប្រទេសកម្ពុជា ។

នៅឆ្នាំ 2019 គាត់ត្រូវបានទទួលរងនូវការចោទប្រកាន់ ដែលមានចំនួន 25 ទំព័រដែលរៀបរាប់លម្អិតអំពីឧក្រិដ្ឋកម្មដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់របស់គាត់ ពីការរត់ពន្ធ រហូតដល់ការលក់វត្ថុបុរាណដែលត្រូវបានលួច។ គាត់បានស្លាប់នៅឆ្នាំបន្ទាប់ មុនពេលចូលសវនាការ។ នេះបើតាមរយៈរដ្ឋអាជ្ញាអេមិរក។ កូនស្រីរបស់ Douglas គឺ Julia Latchford បានបង្ហាញពីការផ្ទេរវត្ថុបុរាណទាំងនោះមកកាន់កម្ពុជា។ រហូតមកដល់ពេលនេះ វត្ថុបុរាណសំខាន់ៗចំនួន 5 ពីការប្រមូលឯកជនរបស់ Latchford ត្រូវបានធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍និង ដោយមានការសន្យាថានឹងប្រគល់វត្ថុផ្សេងៗដែលនៅសល់មកវិញទៀត។

រូបសំណាកព្រះសិវៈ និងស្កានដា ក្នុងសតវត្សទីដប់ បានត្រឡប់មកទីក្រុងភ្នំពេញវិញ ពីការលួចយកចេញពី ឌូក្លាស ឡាក់ហ្វដ (ប្រភព៖ BOPHA PHORN / BBC)

ចំពោះភាគីកម្ពុជាវិញ បានស្នើសុំឲ្យសារមន្ទីរទាំងពីរ ជួយសម្រួលដល់ការនាំយកវត្ថុបុរាណរបស់កម្ពុជាមកកាន់មាតុភូមិវិញ ក្នុងលក្ខខ័ណ្ឌសមស្របណាមួយ៕

ប្រភព៖ The long struggle to return Cambodia’s looted treasures – BBC News

- Advertisement -spot_img

អត្ថបទជាប់ទាក់ទង

អត្ថបទផ្សេងទៀត

- Advertisement -spot_img

បណ្ដាញសង្គម

18,489FansLike
191,100FollowersFollow
17,500SubscribersSubscribe
- Advertisement -spot_img
error: Content is protected !!