នៅកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញ មានទីសក្ការៈអ្នកតាព្រះចៅ (ឬលោកតាព្រះចៅ)ដ៏ល្បីល្បាញមួយកន្លែងស្ថិតនៅក្នុងបរិវេណរមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្រ្តវត្តភ្នំ។ បើផ្អែកតាមរូបថតឯកសារថតក្នុងសម័យអាណាព្យាបាលបារាំងបង្ហាញថា ពីដំបូងឡើយអាស្រម អ្នកតាព្រះចៅ គឺជាអាស្រមថ្មតូចមួយ កសាងឡើងស្ថិតនៅជ្រុងខាងជើងនៃព្រះវិហារ វត្តភ្នំ។ ប៉ុន្តែក្រោយមកគេដឹងប្រាកដថានៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០០៩ អាស្រមអ្នកតាព្រះចៅបានរៀបចំជួសជុល និងកែលម្អរចនាសម្ព័ន្ធទូទៅឱ្យកាន់តែធំជាងមុនដូចឃើញសព្វថ្ងៃ។ ដោយឡែកពាក់ព័ន្ធជំនឿ និងគោរពបូជាអ្នកតាព្រះចៅក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ គេតែងសម្គាល់ឃើញ អ្នកជាប់សែស្រឡាយចិន ឬហៅថាខ្មែរកាត់ចិន តែងចូលទៅគោរពប្រតិបត្តិជាហូរហែ ជាពិសេសនៅក្នុងរវាងមុនថ្ងៃចូលឆ្នាំចិន ដើម្បីសុំលាភសក្ការៈ មានសំណាងល្អ ជោគជ័យឆ្នាំថ្មី និងកាត់គ្រោះ(កាត់ឆុង) រំដោះចង្រៃទៅតាមជំនឿ។ ប្រហែលដោយប្រការយ៉ាងនេះ ទើបមួយរយៈកាលចុងក្រោយមហាជនខ្លះយល់ថាអ្នកតាព្រះចៅ គឺជាអ្នកតាចិន។
ស្រមអ្នកតាព្រះចៅ មុនពេលជួសជុលកែលម្អ (ប្រភព៖ EFEO)
ជាការពិត នៅរវាងដើមទសវត្សទី៧០ គេដឹងថាមានការសិក្សាពិចារណាមួយអំពីការគោរពបូជាអ្នកតាព្រះចៅ។ នៅគ្រានោះ ក្នុងអាស្រមអ្នកតាព្រះចៅគេឃើញមានតម្កល់រូបសំណាកអ្នកតាព្រះចៅកណ្តាល រូបសំណាកភេទស្រី១នៅខាងឆ្វេង និងរូបសំណាកភេទប្រុស១នៅខាងស្តាំ ហើយអ្នកស្រាវជ្រាវយល់ថាបដិមាទាំងនេះ មានលំនាំដូចសិល្បៈលាវ។ បច្ចុប្បន្ន គេឃើញរូបសំណាកអ្នកតាព្រះចៅដាក់តម្កល់នៅកណ្តាល អមដោយរូបសំណាកភេទស្រីខាងឆ្វេង និងរូបសំណាកភេទប្រុសនៅខាងស្តាំដដែល។ អ្នកតាព្រះចៅ អង្គុយក្នុងឥរិយាបថបញ្ឈរជង្គង់ ដៃស្តាំដាក់លើជង្គង់ ដៃឆ្វេងកាន់មោង(?) មុខមាំ ច្រមុះធំ ចិញ្ចើមក្រាស់ ភ្នែកធំ សក់លំនាំម៉ូតស្លាបចាប។ ប៉ុន្តែក្រោយពេលជួសជុលកែលម្អរចនាសម្ព័ន្ធអាស្រមអ្នកតាព្រះចៅ គេឃើញមានរៀបចំអាសនៈ និងរូបសំណាកផ្សេងៗបន្ថែមទៀតសម្រាប់គោរពបូជាដែលមានជាអាទិ អាស្រមយាយទេព រានទេវតា អាសនៈតាឥសី ឡដុតក្រដាសសែន ហើយជាពិសេសគឺឃើញមានរូបសំណាកតោថ្មទាំង២ និងរូបខ្លាស (ជួនកាលគេហៅអ្នកតាខ្លា អ្នកតាតោ) ដែលពុំឃើញមាននិយាយក្នុងការសិក្សាកន្លងមក។
(ប្រភព៖ Ly Thou Kim Sea)
បើយោងតាមការសិក្សាអំពីជំនឿអ្នកតាព្រះចៅខាងលើ គេបានពន្យល់ខ្លីថាអ្នកតាព្រះចៅជាអមនុស្ស ដែលមាននាទីធំក្នុងការកាត់ក្តីផង ជួយព្យាបាលជំងឺផង និងជាអមនុស្សថែរក្សាទីនោះ។ មនុស្សជិតឆ្ងាយទាំងឡាយណាដែលជឿលើអ្នកតាព្រះចៅ គេតែងចូលទៅគោរពប្រតិបត្តិ អុជធូបបួងសួងដាក់សំណែនក្នុងកង្វល់ផ្សេងៗគ្នាដូចជា អ្នកខ្លះសុំឱ្យរកស៊ីមានបាន ឱ្យជាសះស្បើយពីជំងឺផ្សេងៗ សុំឈ្នះល្បែង សុំឱ្យរកឃើញរបស់បាត់ សុំឱ្យឈ្នះក្តី និងសុំឱ្យការលក់ដូររបស់ទ្រព្យបានសម្រេចតាមបំណងជាដើម។ នៅពេលដែលការបួងសួងបន់ស្រន់ប្រាថ្នាចំពោះមុខអ្នកតាព្រះចៅបានសម្រេចហើយ គេតែងមកដាក់សំណែនសែនថ្វាយក្បាលជ្រូក មាន់ស្ងោរ ផ្កាភ្ញី នំចំណី ផ្លែឈើ ទឹកអប់ ក្រណាត់ និងវត្ថុឧបកិច្ចដូចជា គ្រឿងអលង្ការ ឬយានជំនិះជា ។ល។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើបានសម្រេចបំណងហើយ គេបំភ្លេចមិននឹកនាអ្នកតាព្រះចៅ នោះគេនឹងធ្លាក់ខ្លួនឈឺ រហូតដល់ស្លាប់ក៏មាន ឬជាពិសេសបណ្តាលឱ្យយល់សប្តិឃើញក្របី។ មកដល់ប្រការត្រង់នេះ គួរនឹងយើងពិចារណាបានដល់រឿងសេចក្តីស្លាប់ ដ្បិតក្នុងជំនឿដើមក្របីជាជំនិះរបស់ព្រះយមដែលជាទេពនៃសេចក្តីស្លាប់។ ដោយឡែកចំពោះគ្រឿងសំណែនបច្ចុប្បន្ន ជាពិសេសនៅក្នុងរដូវចូលឆ្នាំចិន ដែលគេតែងឃើញរៀបចំជាទូទៅសម្រាប់ថ្វាយអ្នកតាព្រះចៅរួមមាន ផ្កាភ្ញី ផ្លែឈើ (៣មុខឬ៥មុខ) នំពងទា ក្រដាសសែនកាត់ឆុង និងទៀនធូប។ គ្រឿងសំណែនទាំងអស់នោះ គេរៀបជាចំណែកក្នុងថាស សម្រាប់ដាក់ថ្វាយនៅអាសនៈសំខាន់ៗ។ ប៉ុន្តែសំណែនយ៉ាងពិសេសដែលគេពុំដែលភ្លេច គឺសាច់ជ្រូកបីជាន់(ឆៅ) ពងទា(ឆៅ) និងមឹកក្រៀម(យៀវហ៊ឺ)សម្រាប់យកទៅថ្វាយក្នុងមាត់ឬដាក់លើក្បាលរូបសំណាកខ្លាសនិងតោទាំងគូ។ ចំពោះរបៀបចូលទៅគោរពបូជានោះសោត ជាធម្មតាពេលចូលដល់បរិវេណអាស្រមអ្នកតាព្រះចៅ គេត្រូវចូលអុជធូប(៣ឬ៥សសៃ)សំពះទេវតាជាមុន រួចទើបចូលទៅដាក់ដង្វាយផ្លែឈើ និងនំចំណីផ្សេងៗនៅលើតុថ្វាយអ្នកតាព្រះចៅ។
អ្នកមានជំនឿចូលទៅអុជធូបបួងសួងថ្វាយទេវតានៅអាស្រមអ្នកតាព្រះចៅ
បន្ទាប់ពីថ្វាយផ្លែឈើ និងនំនែកផ្សេងៗដល់អ្នកតាព្រះចៅរួចហើយ គេត្រូវចូលទៅឱ្យលោកអាចារ្យ(?)ធ្វើកិច្ចកាត់គ្រោះ។ កិច្ចនេះគេយកសាច់ជ្រូកបីជាន់ ពងទាឆៅ និងយៀវហ៊ឺថ្វាយរូបសំណាកអ្នកតាខ្លាស និងតោទាំងគូ។ តាមទម្លាប់ គេត្រូវរៀបចំសំណែនទាំងនោះ ព្រមទាំងក្រដាសសែន (ក្រដាសកាត់ឆុង) ដែលមានសរសេរឈ្មោះ ថ្ងៃខែឬឆ្នាំកំណើត និងអាសយដ្ឋានដាក់ក្នុងថាស ឬកន្ទោង១។ រៀបចំស្រេចហើយ គេអុជធូប៣សសៃ បួងសួងសុំសេចក្តីសុខ សុំធ្វើកិច្ចកាត់ឆុង ជម្រះឧបទ្រពចង្រៃឱ្យជ្រះស្រឡះក្នុងឆ្នាំថ្មី រួចហើយគេយកសាច់ជ្រូកថ្វាយមាត់ខ្លាស និងមាត់តោ ព្រមទាំងគោះបំបែកពងទា និងចុក្រោយគេថ្វាយយៀវហ៊ឺដល់រូបសំណាកខ្លាស និងតោទាំងគូ។ ក្រោយមក អាចារ្យយកក្រដាសសែនកាត់ឆុងដែលមានរូបខ្លា ទៅបបោសពីក្បាលចុះមកក្រោម ឱ្យបានយ៉ាងតិច១២ដង រួចបញ្ចេរ(ជួនកាលបញ្ចេរអង្ករ)គ្រោះចេញពីក្នុងខ្លួនប្រាណអ្នកមានជំនឿ ហើយយកក្រដាសនោះទៅដុត។ កិច្ចនៅត្រង់នេះ គេជឿថាតោនិងខ្លាទាំងនោះនឹងជួយរំដោះគ្រោះ(កាត់ឆុង) បណ្តេញឧបទ្រពចង្រៃ ហើយនាំមកនូវសិរីសួស្តីក្នុងឆ្នាំថ្មី។ ចុងបញ្ចប់ទើបគេចូលទៅអុជធូបតាឥសី និងយាយទេព។
ជារួមមក ជំនឿនិងការសែនថ្វាយនៅអាស្រមអ្នកតាព្រះចៅវត្តភ្នំ ហាក់ដូចជាមានការវិវឌ្ឍច្រើនបើធៀបនឹងការសិក្សាកន្លងមក ជាពិសេសទិដ្ឋភាពក្នុងរដូវចូលឆ្នាំប្រពៃណីចិន។ ក្នុងបរិបទនេះ អ្នកខ្លះយល់ថាជាការទទួលឥទ្ធិពលជំនឿ និងប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ចិនបន្ថែមលើជំនឿដូនតា ដែលទំនងពុំខុសពីក្នុងបុរាណកាលខ្មែរទទួលឥទ្ធិពលជំនឿ និងសាសនាពីឥណ្ឌា មកគោរពប្រតិបត្តិរួមគ្នាជាមួយជំនឿដើមរបស់ខ្លួនឡើយ។ ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក្តី សំណែនពិសេសៗដូចរៀបរាប់ខាងលើ គេក៏សង្កេតឃើញមានប្រើក្នុងកិច្ចមង្គលរបស់ខ្មែរខ្លះទៀត ដូចជាប្រើនៅក្នុងរៀបរណ្តាប់ជំនូនថ្ងៃមង្គលការជាដើម៕
អត្ថបទដោយ៖ ហៀន សុវណ្ណមរកត
