លុះក្រោយមក ក្សត្រីទាំងប្រាំមួយ ក៏ឡើងគាល់ស្តេចទៀត ដោយទូលថាៈ “ឥឡូវនេះណា ដោយហារាទាយដូច្នោះហើយ ទាំងប្រជារាស្រ្ត ទាំងមន្ត្រិសុទ្ធសឹងតែងសុំឲ្យព្រះអង្គបំបរបង់បុត្រ ព្រោះថាខ្លាចនឹងកើតទុក្ខភ័យនៅប្រាំពីរថ្ងៃទៀតនេះ សូមព្រះអង្គទ្រង់ព្រះចិន្តាផង…”។ អង្គក្សត្រសេនាកុត្តរាជសណ្តាប់រួច ក៏ព្រួយក្នុងព្រះហប្ញទ័យអាល័យបុត្រពេកណាស់ តែនឹងធ្វើម្តេច បើកម្មកមកាត់ផ្តាច់ ឲ្យត្រូវបំបរបង់ទាំងម្តាយទាំងកូនរស់រងទុក្ខកណ្តោចកណ្តែងយ៉ាងនេះ។ ព្រះអង្គសេនាកុត្តរាជ ទ្រង់យាងចូលក្រឡាបន្ទំពិលាបសោយសោកអាណិតអាល័យបុត្រ រហូតសន្លប់បាត់ស្មារតី ស្រីស្នំទាសាទាសីឃើញដូច្នោះ ក៏យកទឹកមកប្រោះព្រំ។ លុះដឹងព្រះកាយឡើងវិញ ក៏នៅតែសោយសោកនឹកអាណិតបុត្រទៀត។
កាលនោះដែរ អស់មហេសីទាំងប្រាំមួយបានប្រើឲ្យគេរួសរាន់បណ្តេញអគ្គមេហសីបទុមា និងកេសរបុប្ផាឲ្យបីបុត្រចាកចេញពីរាជវាំង។ ក្សត្រីបទុមាបានយាងទៅគាល់ព្រះស្វាមី នាងទួញសោកបោកប្រាណឳបព្រះបាទាទូលថាៈ
ទោសអ្វីខ្ញុំឆ្គាំឆ្គង ព្រះបាទបងពុំមេត្តា
កូនកើតនឹងនរណា ក៏ព្រះអង្គមិនប្រណី។
ព្រះអង្គសេនាកុត្តរាជទ្រង់ស្តាប់រួច ទ្រង់មានបន្ទូលថាៈ “ឳមាសបងអើយ នាងពុំមានទោសពៃរ៍អ្វីទេ កូនសោតក៏រឹតតែគ្មានទោស តើឲ្យបងធ្វើម្តេច បើហោរទាំងនោះទាយដូច្នេះ បងមិនស្អប់នាងទេ ព្រោះថានាងមានមារយាទល្អគាប់ជាងគេ តែបើនឹងទុកខ្លាចក្រែងមានទោសដល់នគរ ប្រជារាស្រ្ត ដូច្នេះបើបុណ្យបានសាងរួមគ្នាពីបុព្វេមានមែននោះ និងបានជួបវិញរួមបុត្រផង”។
ព្រះអង្គសេនាកុត្តរាជសោយសោកយ៉ាងខ្លាំងរហូតសន្លបបាត់ស្មារតី អស់ទាំងរាជទេពីយល់ដូច្នោះ ក៏លើកព្រះរាជាទៅក្រឡាបន្ទំ…។ ចំណែកបទុមាសោយសោកាហើយនិយាយថាៈ “ឳគេបំភ័យបំភ្លាត់ទាយកូនអញហើយ”។ ទើបនាងថ្វាយបង្គំលាអង្គក្សត្រស្វាមី វិលមកប្រាសាទវិញ នាងទួញអាឡោះអាល័យស្រណោះវិមានស្រីស្នំក្រមការ ស្រីស្រឹង្គារ គិតថាៈ ឳ!ហេតុកម្មវេរាអញឲ្យទុក្ខដល់បុត្រយ៉ាងនេះ៖
ឳមាសថ្លើមប្រមាត់ យើងនឹងព្រាត់ពីសីមា
ពុំយល់ព្រះបិតា ពីថ្ងៃនេះទៀងទៅហើយ។
ឳមានតែកេសរបុប្ផា និងកូនប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវទៅជាមួយម្តាយ។ ពួកស្រីស្នំទាំងអស់យល់ក្សត្រីមានទុក្ខ ក៏យំរៀបរាប់ថាៈ
ឳម្ចាស់ថ្លៃសប្បុរស ទោះយើងខុសប៉ុន្មានក្តី
ព្រះអង្គគួរប្រណី អត់ទោសយើងពុំក្រោធា។
ឥឡូវត្រូវប្រាសព្រាតអង្គម្ចាស់ហើយ សូវស្លាប់ទៅល្អជាងរស់នៅទូលទុក្ខ…។ ក្សត្រីបទុមា និងកេសរបុប្ផាយល់ពួកស្រីស្នំកើតទុក្ខដូច្នេះ រឹតតែកើតទុក្ខទ្វេរឡើង សោយសោករហូតសន្លប់បាត់ស្មារតី ពួកស្រីស្នំឃើញក៏យកទឹកមកផ្តិតព្រះភក្ត្រឲ្យបានដឹងព្រះកាយឡើងវិញ…។ ចំណែកអស់រាជទេពីទាំប្រាំមួយដឹងថា បើមិនព្រមចេញទេនោះ ត្រូវអូសដៃទម្លាក់ពីលើមក…។ កាលនោះអស់ទាហាន បានប្រើពាក្យមិនគប្បីចំពោះក្សត្រីតែបទុមាក្សត្រី ប្រាប់ថានឹងចរចេញទៅ បន្ទាប់ពីរៀបចំប្រដាប់ប្រដារួច។ លុះរៀបចំរួចហើយ បទុមាបានឲ្យកេសរបុប្ផាស្ពាយកញ្ជើមាសដែលវេចខ្ចប់ រួចពសីហ៍បុត្រ និងកាន់ខ្យងស័ង្ខ ចំណែកនាងបីព្រះពោធិសត្វចុះចាកពីប្រាសាទ។
បទុមា និងកេសរបុប្ផាបានចាកចេញពីរាជវាំង ធ្វើដំណើរកាត់ព្រៃព្រឹក្សារហូតដល់និគ្រោធមួយ នាងបានចូលស្នាក់អាស្រ័យក្រោមព្រះជ្រៃ នាងដាក់បុត្រចុះ ហើយនាងគង់សម្រាកកាយ…។
ព្រះសុរិយាអស្តង្គត ព្រះចន្ទយាងបំភ្លឺរាត្រី ក្នុងរាត្រីនោះដែរជាថ្ងៃពេញបូណ៌មី ព្រះចន្ទជះពន្លឺភ្លឺថ្លាយ៉ាងស្រទន់ សត្វបក្សាបក្សីឆ្លើយឆ្លងកងរំពងពេញព្រៃ បទុមជាយាឮសម្លេងសត្វយំ ក៏ពិលាបនឹកស្រណោះដល់ប្រាសាទវិមានដែលធ្លាប់រស់នៅសុខសាន្ត។ ពេលនោះមានតែឆាយាព្រះជ្រៃនិគ្រោធជាទិព្វប្រាសាទ មានដីជាគ្រឹះបន្ទំហើយ…នាងគិតថាៈ “ឳអញអើយ! គិតទៅហេតុតែកម្មវេរាឲ្យប្រាស់ព្រាត់យ៉ាងនេះ អាសូរបុត្រនៅតូចណាស់ មិនគួរឡើយបិតាមិនគិតឈ្វេងយល់ បែរជាមកបំបរបង់សោះ…”។
នាងបទុមាលើកបុត្របីថ្នមថើបអង្អែលពោលថាៈ
ឳមាសថ្លៃម្តាយអើយ កើតមកហើយគួរនឹងស្កល់
ក្សេមក្សាន្តនាមណ្ឌល ប្រាង្គប្រាសាទសុខសប្បាយ។
ឥឡូវកម្មកូនភ្ញា ឯងឲ្យឃ្លាឃ្លាតឋានហើយ
ព្រលឹងមាសម្តាយអើយ សមលំបាកស្ងួនម្តាយក្រៃ។
ដោយបុណ្យបារមីព្រះពោធិសត្វ ទើបទេវតាទាំងឡាយមកជួយថែរក្សាកុំឲ្យមានសត្វមកយាយីបានឡើយ។ ហើយក៏បានធ្វើឲ្យក្តៅដល់ព្រះឥន្រ្ទ ស្តេចទ្រង់បើកទិព្វចក្ខុមើលយល់ថា ស័ង្ខសិល្បជ័យចំណេរក្រោយទៅ នឹងត្រាស់ជា “ព្រះពុទ្ធ” ដូច្នេះអញគួរជួយបំពេញបារមីឲ្យបានដូចក្តីប្រាថា្ន។ គិតស្រេចហើយ ព្រះឥន្ទ្រទ្រង់មានបន្ទូលថាៈ “ហៃពិស្ណុការ ចូរហោះទៅសាងប្រាសាទប្រណីតមួយថ្វាយព្រះពោធិសត្វ” ព្រះពិស្ណុការទទួលរាជបញ្ជាហើយ ទ្រង់ហោះមកសាងប្រាសាទយ៉ាងល្អប្រណីតគ្មានប្រដូចឡើយ។ និម្មិតដើមឈើហូបផ្លែមានដូចជា ដើមគូលែន ពុទ្រា ខ្វិត មាក់ប៉ែន និងដើមឈើជាច្រើនមុខដុះតម្រៀបជាជួរ និងហៅអស់កូនទេវតា មកចាំលេងបន្លែងជាមួយព្រះពោធិសត្វ និងមានភ្លេងចាំប្រគំថ្វាយជារៀងរាល់ថ្ងៃ…។
លុះរៀបចំរួចហើយ ព្រះពិស្ណុការក៏ហោះទៅឋានទិព្វវិញ។ ចំណែកបទុមា និងកេសរបុប្ផា លុះព្រឹកព្រាងហើយក៏សំពះលាអស់រុក្ខទេវតាថែរក្សាទីនោះ លើកបុត្របីធ្វើដំណើរទៅមុខទៀត កាត់ព្រៃព្រឹក្សាជ្រលងដងអូរ។ ដោយបុណ្យបារមីព្រះពោធិសត្វ ទើបមានបក្សាបក្សី ម្រឹគីម្រឹគា ហែហមជាមួយជាច្រើន…មានទាំងសត្វបក្សាធំតូចហើរបាំងជាម្លប់មិនឲ្យត្រូវថ្ងៃផង ដោយយល់ដូច្នោះបទុមាទួញសោកពោលថាៈ “នេះហេតុហៅបុណ្យ កូនដែលល្អត្រកាលគ្មានប្រៀប មិនគួរឡើយព្រះអង្គបែរបំបរបង់ដូច្នេះទេ…”។
បទុមា និងកេសរបុប្ផា ត្រាច់ក្នុងព្រៃជ្រៅរហូតទៅដល់ទីឋានមណ្ឌលដ៏ល្អត្រកាលដូចទេវតានិម្មិត។ បទុមាគិតថា “ឳទីស្ថានដ៏ល្អវិសេសនេះ ជារបស់នរណាទៅ តើជារបស់គ្រុឌឬយក្សទៅ មើលចុះមានទាំងសព្វគ្រប់ប្រដាប់ទាំងអស់ សូម្បីតែដើមឈើ ក៏ដុះរៀបរយល្អដែរ”។ ក្សត្រទាំងពីរ ក៏ចូលទៅដល់មណ្ឌលនោះ ទើបយល់ថាជាឋានទេវតានិម្មិតច្បាស់ ព្រោះមានទាំងរោងរាជសីហ៍ ហើយគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់សុទ្ធតែល្អប្រណីត នាងបីបុត្រចូលទៅក្នុងមណ្ឌលបេះផ្លែផល្លាសោយ។ លុះចូលដល់ក្នុងមណ្ឌលក៏មានទេវតាមកគាល់ និងប្រគំភ្លេងថ្វាយជារៀងរាល់ថ្ងៃមិនដែលខានឡើយ…។
រយៈពេលប្រាំពីរឆ្នាំបានកន្លងផុតទៅយ៉ាងឆាប់រហ័ស បុត្របទុមាបានចម្រើនធំមានរូបរាងល្អប្រពៃ ប្រៀបបាននឹងព្រះឥន្រ្ទសួគ៌ា ចំណែករាជសីហ៍ក៏ចម្រើនវ័យដែរ ស័ង្ខសិល្បជ័យតួអង្គព្រះពោធិសត្វធំដឹងក្តី យល់តែមាតាទាំងពីរមិនឃើញមាននរណាសោះ ក៏ក្រាបបង្គំទូលសួរមាតាថាៈ “ហេតុអ្វីឋាននេះពុំមានមនុស្សដទៃ ឃើញតែមាតាទាំងពីរដូច្នេះ?” បទុមាឮបុត្រសួរដូច្នោះ ក៏ឳបបុត្ររួចវាចារថាៈ “កូនអើយ! ស្តាប់ម្តាយណា បិតារបស់បុត្រព្រះនាមសេនាកុត្តរាជ សោយរាជ្យនៅបញ្ចាលនគរ ទ្រង់មានប្ញទ្ធិអំណាចខ្លាំងលើសក្សត្រនានា។ ទ្រង់មានមហេសីប្រាំពីរអង្គ រួមទាំងមាតាផង សុទ្ធតែមានបុត្រម្នាក់មួយអង្គ ដោយបុត្រកើតមកមានកាន់ស័ង្ខសិល្បជ័យនៅដៃដូច្នេះ គេខ្លាចបុត្រដណ្តើមរាជ្យអំណាចពីកូនគេ ទើបគេឲ្យហោរាទាយបំភ័យ ហើយឲ្យបិតាបំបរបង់យើងមកទីនេះ បិតាមានក្តីករុណាណាស់ តែក៏មិនអាចទប់ទល់នឹងពាក្យញុះញុងរបស់គេបានឡើយ”។ រាជកុមារបានស្តាប់មាតារៀបរាប់ហើយ ក្នុងព្រះទ័យកើតទុក្ខឥតល្ហែ ក៏ក្រាបបង្គំមាតាចេញទៅលេងតែឯកឯង ពេលខ្លះក៏សាកល្បងថ្លែងសរសិល្ប៍ផង…។
យើងស្លេះត្រឹមនេះមិននិយាយ សូមងាកមកមើលអ្នកថ្មើរព្រៃម្នាក់ បានធ្វើដំណើរកាន់ធ្នូនៅដៃស្វែងរកម្រឹគ លុះដើរតាមដានម្រឹគយូរទៅ ក៏បានទៅដល់ទីលំនៅព្រះស័ង្ខសិល្បជ័យ…។ ព្រានយល់មណ្ឌលទិព្វថ្លៃ ព្រានភិតភ័យគិតថាៈ “ឳតើនរណាអេះ! មកតាំងឋាននៅទីនេះអស្ចារ្យណាស់ ប្រៀបបានដែនពណ្ណរាយ តើជាអ្នកមានបុណ្យឬ? ពេលនេះបើអញចូលទៅ ក្រែងគេឃើញអញជាព្រាន គេចាប់អញកាត់សិរសាប្រល័យចោល បើដូច្នេះអញគួរលាក់ខ្លួនលបមើលវិញ”។
គិតស្រេចព្រាន ក៏លបចូលទៅអែបប្រាសាទដើម្បីលបមើល ហើយក៏បានឃើញរាជកុមារ ក្សត្រីបទុមា កេសរបុប្ផា និងរាជសីហ៍ ព្រានបានឃើញដូច្នោះក៏គិតថាៈ “ឳនេះជាមណ្ឌលនាងបទុមាទេតើ អញស្មានថាជារបស់នរណា តែថានាងសុទ្ធតែស្រី ហេតុអ្វីក៏មានប្រាសាទស្អាតម្ល៉េះ ឳនេះប្រហែលជាកូននោះជាអ្នកមានបុណ្យពិតប្រាកដហើយ ទើបទេវតាមកនិម្មិតឲ្យដូច្នេះ អញគិតស្មានថានាងទៅណាបាត់ហើយ តាមពិតមកនៅសោយសុខទីនេះសោះ អញគួរតែយករឿងនេះទៅទូលក្សត្រីទាំងប្រាំមួយអង្គឲ្យបាន ជ្រាប”។
គិតស្រេច ព្រានចង្រៃសាមាន្យក៏ចាកចេញពីទីនោះ ហើយខិតខំធ្វើដំណើររយៈពេលប្រាំពីរថ្ងៃទើបដល់នគរ។ ហើយក៏ម្នីម្នាឡើងគាល់ក្សត្រីទាំងប្រាំមួយអង្គា ទូលពីដំណើររឿងដែលខ្លួនបានឃើញ។ ក្សត្រីទាំងប្រាំមួយស្តាប់ហើយមានបន្ទូល “បើដូច្នោះយើងគួររកមធ្យោបាយដើម្បីប្រល័យឲ្យបាន”។ (ព្រានទូលតប) “មិនបានទេ! ព្រោះថាទីនោះមានទេវតាថែរក្សាល្អណាស់ គ្មានសត្រូវណាទៅបៀតបៀនបានឡើយ”។
(សូមរងតាមដានរឿង ស័ង្ខសិល្បជ័យ ភាគទី៦ នៅសប្តាហ៍ក្រោយ)
រៀបរៀងដោយ៖ កញ្ញា មាស សុភាព
