ពាក្យពីរម៉ាត់នៅក្នុងចំណងជើងរបាំត្រុដិនាងម៉េវ គឺ៖ «ត្រុដិ» មានន័យថា «បំបែក» ឬ «កាត់ផ្តាច់» និង «ម៉េវ» សំដៅទៅលើសត្វឆ្មាឬសូរសត្វឆ្មាយំ។ ខ្មែរយើងមានជំនឿថា សត្វឆ្មាអាចចងពឿរនឹងមនុស្សលោក ជាមួយអ្នកដែលបានប្រព្រឹត្តបាបកម្មអ្វីមួយទៅលើសត្វឆ្មា។ ដូច្នេះហើយបានជាយើងធ្លាប់បានឮចាស់ៗហាមកូនចៅមិនឲ្យធ្វើបាបសត្វឆ្មា រហូតដល់មានពេលខ្លះអ្នកដែលមានការលំបាកអ្វីមួយនៅពេលឈឺមុននឹងស្លាប់ គេថាអ្នកនោះបានធ្វើបាបសត្វឆ្មាពីពេលមុនមក។
នៅក្នុងខេត្តមួយចំនួនមាន ខេត្តសៀមរាបនិងបន្ទាយមានជ័យនារដូវរីងស្ងួតហួតហែង អ្នកស្រុកអ្នកភូមិ ក៏ចាប់ឆ្មាដែលជាធម្មជាតិគឺខ្លាចទឹក មកដាក់នៅក្នុងទ្រុង ហើយក៏ស្រោចឬបាញ់ទឹកទៅលើវា ដោយមានទាំងពិធី តន្ត្រី និងរបាំអមទៅជាមួយផង។ គេធ្វើដូច្នេះដើម្បីឲ្យឆ្មាមានការឈឺចាប់ ដើម្បីឲ្យឆ្មាទៅសូមទេវតាព្រះឥន្ទ្រព្រះព្រហ្មព្រមទាំងវត្ថុស័ក្តិសិទ្ធឲ្យបង្កើតជាភ្លៀងដល់សហគមន៍និងប្រជាពលរដ្ឋ។
ក្នុងការរៀបចំពិធី ជាដំបូងគេពូនធ្វើភ្នំខ្សាច់ធំមួយនៅចំកណ្តាលទីធ្លាអមដោយភ្នំខ្សាច់បួនតូចៗទៀតព្រមទាំងមានត្រី អណ្តើក និងក្រពើហែបហែលនៅជុំវិញភ្នំខ្សាច់ទាំងនោះផង។ គេក៏អុជទៀនធូបដោតនៅលើភ្នំខ្សាច់ហើយបួងសួងដល់ទេវតានិងវត្ថុស័ក្តិសិទ្ធសូមឲ្យមានភ្លៀង។
នៅពេលជាមួយគ្នានេះ នៅឯព្រះវិហារនៃវត្តនៅក្នុងភូមិ ព្រះសង្ឃសូត្រធម៌ស្វាធ្យាយប្រោះព្រំទឹកមន្តទៅលើសិល្បករសិល្បការិនីដែលនឹងទៅសម្តែង។ ក្រោយពីអ្នកសម្តែងបានចាកចេញពីវត្តហើយ ព្រះសង្ឃក៏នៅតែសូត្រធម៌និងពោលពាក្យថា «ត្រីរ៉ស់» រហូតដល់អ្នកសម្តែងត្រឡប់មកដល់វត្តវិញ។
ក្រុមសិល្បៈលេងភ្លេង ច្រៀង និងរាំពីភូមិមួយទៅភូមិមួយរហូតដល់មានភ្លៀងធ្លាក់ជោគជាំនៅក្នុងស្រែរបស់គេ។ អ្នកសម្តែងមិនត្រូវបំបែកគ្នាទៅផ្ទះរៀងៗខ្លួនឡើយរហូតដល់ព្រះសង្ឃបានសូត្រមន្តបួងសួងនិងប្រោះព្រំទឹកមន្តឲ្យពរដល់អ្នកសម្តែងទើបអាចត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញបាន។ បើពុំដូច្នោះទេ គេមានជំនឿថាឧបទ្រពចង្រៃអពមង្គលនឹងនៅមានជាប់នៅនឹងខ្លួនរបស់គេ។
តួនិងអ្នកសម្តែងរបាំត្រុដិនាងម៉េវមាន៖ ឆ្មា១ យក្ស២ជាអ្នកសែងឆ្មា អ្នកបាចទឹកម្នាក់ អ្នកជញ្ជាត់ត្រីកាន់ឈ្នាង២នាក់ និងអ្នកកាន់ល្អីឬផ្តឹលដើម្បីដាក់ប្រាក់ដែលបានពីពិធីនិងរបាំម្នាក់។ ឯវង់តន្ត្រីមាន៖ អ្នកច្រៀង២នាក់ (ស្រីម្នាក់និងប្រុសម្នាក់) ទ្រ១ ប៉ីប្របុស១ និងស្គរដៃ២។
——————————————-
Trodd Neang Mev Dance
Words in the Trodd Neang Mev Dance title suggest the following: Trodd meaning “to break” or “to cut off;” Neang meaning “lady;” and Mev referring to a cat or its call. Many Khmers believe that cats can put a curse on humans, those who commit bad or inhumane acts or treatments toward cats. For that reason, our elderly often warn children not to harm cats. They even go so far as to claim that the elderly who later in life has some complicated health problems, is caused by the evil acts s/he may have committed toward cats when s/he was young.
In the provinces of Siem Reap and Banteay Mean Chey, during drought, villagers catch a cat, which is afraid of water (by nature), and put it in a cage and on the ground where it cannot escape, then pour and spray water over it, with a ceremony along with music and dance. This is to inflict pain on the cat in order for the cat to appeal to Gods Indra and Brahma and the sacred powers to produce rain for the community and people.
In preparing for the ceremony, first people make one large sand mountain surrounded by four small ones in a pool, also made of sand. Aquatic lives are included with fish, turtles, and crocodiles swimming around the five sand mountains. Candles and incense sticks are lit on the mountains with prayers to the Gods and sacred powers to produce rain. At the same time, in the temple shrine, monks chant, pray, and spray waters on performers who set out to perform. After the performers leave the temple, the monks recite the mantras “trey rah” (mudfish) until the performers return to the temple. The performers play music, sing, and dance from village to village until much rain falls on the rice fields. The performers cannot break away from one another; they are prohibited to go into their house before the monks pray, spray waters, and give them blessings, as people believe that there is bad luck and misfortune remaining with them otherwise.
អត្ថបទដើម៖ បណ្ឌិត សំ សំអាង
