ចារឹកលើវត្ថុលោហៈក្នុងរាជ្យព្រះបាទជ័យវម៌្មទី៧ (ភាគ២)

២- ចារឹកលើភាជន៍សំរិទ្ធ K. ១០៥៥

ចារឹកខ្លីនេះ ចារលើភាជន៍លោហៈ (ចាន ឬ ផ្ដិតសំរិទ្ធ) រកឃើញនៅទីតាំងជាមួយចារឹក K. ១០៥៣គឺជាអតីតអារោគ្យសាលា ឬ មន្ទីរពេទ្យ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទជ័យវម៌្មទី៧ ពោលគឺនៅស្ថានីយ៍បុរាណវិទ្យាលេខ១១ ស្ថិតនៅបរិវេណក្រុងព្រះរថ ដងស្រីមហាពោធិ៍ ឃុំគោកប៉ីប ស្រុកស្រីមហោសថ (ព័ត៌មានដើមថា ស្រុកស្រីមហាពោធិ៍) ខេត្តប្រាចីនបុរី ប្រទេសថៃ។ បច្ចុប្បន្ន វត្ថុនេះរក្សាទុកនៅក្នុងសារមន្ទីរខេត្តប្រាចីនបុរី ប្រទេសថៃ។ ភាជន៍នេះ មានកម្ពស់ ៧ ស.ម. ទទឹង ១៨ ស.ម. និងបរិមាត្រ ៥៩ ស.ម.។

ចារឹកនេះ សិក្សាដំបូងដោយលោក ហ្សង់ ប៊័រស៊ើលីយ៉េរ (Jean Boisselier) នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧២ ក្នុងអត្ថបទស្ដីអំពី កិច្ចបេកសកម្មបុរាណវិទ្យាបារាំងនៅប្រទេសថៃ។ បន្ទាប់មក នៅប្រទេសថៃ ក៏មានការសិក្សាអំពីចារឹកនេះដូចគ្នា និងមាននៅលើគេហទំព័ររបស់មជ្ឈ-មណ្ឌលជាតិពន្ធុវិទ្យាសិរិនថនផងដែរ។

ចារឹកខ្លីនេះ ចារប្រាប់ពីភាជន៍សំរិតនេះ ជាតង្វាយរបស់មន្ត្រីម្នាក់មានងារនិងឈ្មោះថា «គម្ដែងអញស្រីវីរេន្ទ្រាធិបតីវម៌្ម» ថ្វាយចំពោះទេព «គម្ដែងជគតស្រីវីរេសូរ» នៅតំបន់ «សំវោក» ក្នុងមហាសករាជឆ្នាំ ១១០៩ ត្រូវនឹងគ្រិស្ដសករាជឆ្នាំ ១១៨៧។

ក្នុងសិលាចារឹកខ្លីនេះ មានការគួរកត់សម្គាល់មួយចំនួនលើផ្នែកអក្ខរាវិរុទ្ធ និងស្ថាននាម។ ចំពោះអក្ខរាវិរុទ្ធ សង្កេតឃើញមានពាក្យចំនួនពីរគឺ «វិរេស្វរ» និង «សក» ដែលតាមទម្លាប់ក្នុងសិលាចារឹកដទៃៗធ្លាប់ជួបប្រទះកន្លងមក គឺគួរតែមានអក្ខរាវិរុទ្ធតាមបែបសំស្ក្រឹតជា «វីរេឝ្វរ» ដ្បិតជាពាក្យបង្កើតមកពី «វីរ» ផ្សំនឹង «ឦឝ្វរ» ។ ចំណែកឯពាក្យ «សក៑» ក៏ច្រើនតែប្រទះសំណេរជា «ឝក»។ ចំពោះបញ្ហានេះ បង្ហាញពីការចាប់ផ្ដើមក្នុងការប្រែប្រួលសំណេរពីបែបសំស្ក្រឹតមកជាសំណេរបែបខ្មែរ ពោលគឺបង្ហាញពីការធ្លាក់ចុះនៃការប្រើតួអក្សរ «ឝ» មកប្រើតួអក្សរ «ស»។ ក្នុងចារឹកតែមួយនេះ ពាក្យ «ឝ្រី» នៅតែប្រើតួអក្សរ «ឝ» ដដែល។ ម្យ៉ាងសំណេរ «សក៑» ដែលដាក់សញ្ញាវិរាមនៅលើអក្សរ «ក» នេះ ក៏អាចជាភស្ដុតាងស្ដីពី ឯកព្យាង្គនីយកម្ម លើពាក្យសំស្ក្រឹតផងដែរ។ «ឝក» ក្នុងពាក្យសំស្ក្រឹតត្រូវអានពីរព្យាង្គថា (ឝៈ-កៈ)។ តាមរយៈសំណេរ «សក៑» ទំនងជាអានតែមួយព្យាង្គថា (ស័ក/សាក់) (?) ដ្បិតតួនាទីរបស់សញ្ញាវិរាម គឺបង្ហាញថាព្យញ្ជនៈដែលមានវិរាម ជាព្យញ្ជនៈសុទ្ធ ពុំមានស្រៈ និងជាព្យញ្ជនៈប្រកបផងដែរ។

ឯតួអក្សរវិញ ឃើញថាមានទម្រង់ជាអក្សរជ្រៀង ដែលខុសប្លែកពីតួអក្សរជ្រុងដែលឃើញភាគច្រើនប្រើសម្រាប់តែចារឹករបស់ព្រះមហាក្សត្រ។ ដូច្នេះ តួអក្សរទាំងពីរនេះ មានចរិតប្រើប្រាស់ផ្សេងគ្នា នៅក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវម៌្មទី៧។ តួអក្សរជ្រៀង សម្រាប់មន្ត្រី(និងមហាជនទូទៅ?)ប្រើប្រាស់ ឯតួអក្សរជ្រុង សម្រាប់ព្រះមហាក្សត្រប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការ។

ឥឡូវនេះ ត្រឡប់មកចាប់អារម្មណ៍ស្ថាននាមនៅក្នុងចារឹកនេះវិញ ឃើញមានពាក្យ «សំវោក» ដែល ធ្លាប់ជួបប្រទះនៅក្នុងសិលាចារឹកជាច្រើន ដែលបង្ហាញថាពាក្យនេះ គឺជាស្ថាននាមផង និងជានរនាមផង។ ខាងក្រោមនេះ គឺជាដំណកស្រង់ព័ត៌មានពាក្យ «សំវោក» នៅក្នុងសិលាចារឹកនានា៖

ស្ថាននាម

សិលាចារឹកទួលប្រាសាទ (K. ៧២) ស.វ.ទី១០-១១ បានបង្ហាញពី «លោញឥន» ជាមេទ័ពម្នាក់(សេនាបតី)នៅតំបន់សំវោក។
សិលាចារឹកប្រាសាទបាសែត (K. ២០៦) មហាសករាជ៩៦៤ បង្ហាញពី «ខ្លោញពល»(មេកងទ័ព)ម្នាក់មកពីតំបន់សំវោក ជាអ្នកចូលរួមចារសិលាចារឹកនៅប្រាសាទបាសែត។

នរនាម

សិលាចារឹកនៅសំបូរព្រៃគុក (K. ៦០៧) ស.វ.ទី៧ បង្ហាញពីអ្នកបម្រើស្រីម្នាក់ឈ្មោះ «សំវោក» (កុសំវោក៑)។
សិលាចារឹកវត្តសំបួរមាស (K. ៦៦៤) ស.វ.ទី៧-៨ បង្ហាញពីមន្ត្រីម្នាក់ឈ្មោះ «សំវោក» (ក្លោញ៑សំវោក៑)។
សិលាចារឹកពពេល (K. ៧១៩) ស.វ.ទី៧ បង្ហាញថាពាក្យនេះ ជាឈ្មោះអ្នកបម្រើប្រុសម្នាក់ (វាសំវោក៑)។
សិលាចារឹកប្រាសាទបាយ័ន (K. ២៩៣-៥) ស.វ.ទី១២-១៣ បង្ហាញថាពាក្យនេះ ជាព្រះនាមរបស់ទេពមួយអង្គ ដែលទំនងជាអតីតមហាក្សត្រមួយអង្គ(?) (កម្រតេង៑ជគត៑វ្រះបាទសំវោក៑)។

ពាក្យ «សំវោក» នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះ មានសំណង់ឃ្លាបញ្ជាក់បានថាជាទីតាំងឬជាស្ថាននាមមួយកន្លែង។ ទីតាំងនេះ ពុំទាន់ដឹងច្បាស់ថានៅទីណាប្រាកដនោះឡើយ។ តើទីតាំងនេះ ត្រូវនឹងទីតាំងរកឃើញភាជន៍សំរិទ្ធនេះ ឬនៅតំបន់ក្បែរៗនេះ?

អត្ថបទជាអក្សរខ្មែរទំនើប

១- (ជំន្វន)វ្រះកម្រតេង៑អញ៑ឝ្រីវីរេន្ទ្រាធិបតិវម៌្មតកម្រតេង្ជគត៑ឝ្រីវីរេស្វរនាសំវោក្ត

១១០៩សក៑ ○

អត្ថបទសម្រួលជាភាសាខ្មែរទំនើប

ជំនូន(របស់)គម្ដែងអញស្រីវីរេន្ទ្រាធិបតីវម៌្ម(ថ្វាយ)ចំពោះគម្ដែងជគតស្រីវីរេសូរនៅឯសំវោកក្នុងមហាសករាជ(ឆ្នាំ)១១០៩៕