សិលាចារឹកវន្ទាដល់ឥសីជៃមិនិ

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩២៧ អ្នកស្រាវជ្រាវ​បាន​រកឃើញថ្មមានចារឹក​ “ឱជៃមិនយេស្វាហា” នៅ​ក្នុង​កំណាយដឹកនាំដោយលោក Victor Go​loubew នៅខាងជើងប្រាសាទ S1 ក្នុង​តំបន់ប្រាសាទ​សំបូរព្រៃគុក។ ថ្មនេះមានខ្នាត ៣៣ ស.ម. x ៣៣ ស.ម. x  ១២ ស.ម. រាងបួនជ្រុងសំប៉ែត លុងជារាងបួនជ្រុងកណ្ដាល ដែលគេសង្ស័យ​ជា​ថូថ្មសម្រាប់ធ្វើពិធីបូជាយជ្ញឬហោមតាមរយៈព្រះអគ្គី។ សិលាចារឹកនេះចារនៅគ្រប់ជ្រុងថ្មទាំងបួន មានលេខសម្គាល់​ស្ទួនគឺ K.៦០៩ និង K.៩៤២ បាន​សិក្សា​ដោយលោក ល្វីស៍ ហ្វីណូត៍ ​​ចុះផ្សាយក្នុងព្រឹត្តិបត្រសាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេស នៅក្នុងឆ្នាំ១៩២៨។

សិលាចារឹកខ្លីនេះមានន័យថា “ឱម! សូមវន្ទាចំពោះឥសីជៃមិនិ!” ឬ “ឱម! សូមមានតេជះចំពោះឥសីជៃមិនិ” គឺជាពាក្យសូត្រ​​បួងសួងឬវន្ទាចំពោះ “ឥសីជៃមិនិ” ដែលជាឥសីសម័យវេទមួយអង្គ។ តាមប្រពៃណីឥណ្ឌា គេជឿថា​ឥសីនេះមានជីវិតរស់​នៅស.វ.ទី៤មុនគ្រិស្ដសករាជ និងជាអ្នកនិពន្ធ​គម្ពីរ​ “មីមាំសាសូត្រ” ឬ “ជៃមិនិសូត្រ” ជាអត្ថបទសំខាន់នៃ “បូវ៌មី​មាំសា” ដែល​ជាសាលា​មួយក្នុងចំណោម​សាលាទស្សនវិជ្ជាទាំងប្រាំមួយនៅឥណ្ឌា។ “ជៃមិនិសូត្រ” គឺជាគម្ពីរសំស្ក្រឹតបុរាណ​មួយខាងវិជ្ជា​ទស្សន៍ទាយ និងមើលអំពីតារាសាស្ត្ររបស់ព្រហ្មញ្ញសាសនា។ វិជ្ជាអំពីតារាសាស្ត្រនេះ មានសារៈសំខាន់​ណាស់​សម្រាប់ធ្វើពិធីបូជានានា ដ្បិត​ពិធីនានាត្រូវធ្វើនៅវេលាល្អ ឬក៏ពេល​មាន​បាតុ​ភូតធម្មជាតិសំខាន់ៗកើតឡើងដូចជា​វិសុវ ចន្ទ្រគ្រាស សូរ្យគ្រាសជាដើម។ ដូច្នេះហើយ ទើប​មានការគោរពចំពោះឥសីអង្គនេះ ដូចឃើញមានចារឹកវន្ទាដល់ព្រះអង្គ​​នៅលើថូថ្មសម្រាប់បូជាព្រះអគ្គីនោះផង។ យ៉ាងនេះក្ដី យើងជួបប្រទះសិលាចារឹកបែបនេះ​នៅស្រុកខ្មែរសម័យបុរាណតែសម័យមុនអង្គរប៉ុណ្ណោះ មកដល់សម័យអង្គរ យើងលែង​ឃើញមានចារឹកបែបនេះទៀតហើយ។

នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ អ្នកស្រាវជ្រាវបានប្រទះឃើញសិលាចារឹកមួយផ្ទាំង នៅវត្តមួយនា​ជើងភ្នំដា ស្រុកអង្គរបុរី​ ដែលចុះលេខសម្គាល់​ក្នុងបញ្ជីសារពើភណ្ឌសិលាចារឹកគឺ Ka.២៩ និង K.១២១៦។ យោងតាមលក្ខណៈអក្សរ សិលាចារឹកនេះស្ថិតនៅក្នុងស.វ.ទី៦-៧ គឺ​ជាសិលាចារឹកទី២ដែលមានពាក្យវន្ទាចំពោះព្រះឥសីជៃមិនិ​។ អត្ថបទនេះចារផ្ទាំងថ្មីស៊ីសរាងបួនជ្រុង នៅផ្នែកខាងលើជ្រុងខាងឆ្វេងមាន​ឆ្លាក់​រូបវជ្រ ឯខាងស្ដាំមានរូប​ខ្យងសង្ខ ចំណែកផ្នែកខាងក្រោមជ្រុងខាងឆ្វេងមានរូប​ចក្រ ឯខាងស្ដាំមានត្រីសូល៍។ កេតនភណ្ឌទាំងបួននេះ គឺជារបស់ព្រះឥសូរផង​​(វជ្រនិងត្រីសូល៍) និងព្រះនារាយណ៍ផង(សង្ខនិងចក្រ)។ នៅលើផ្ទៃថ្មនោះមានចារឹកអក្សរមួយឃ្លាថា “នមោ​ ជៃមនយេ ស្ដនយិត្នវេ ស្វាហា ” ដែលមានន័យថា “សូមនមស្ការ​ចំពោះឥសីជៃមិនិ សូមវន្ទាព្រះផ្គរ” ឬអាចប្រែម្យ៉ាងទៀតថា “សូមនមស្ការចំពោះព្រះឥសីជៃមិនិនិង​ព្រះផ្គរ​ សូមមានជ័យ!”។

ក្រោយមក មានថូថ្មបូជាព្រះអគ្គីសម័យមុនអង្គរ​ ដែលមានចារឹកដូចគ្នានឹងសិលាចារឹក​ K.៦០៩ និង K.៩៤២ មួយទៀត បានដឹងឮដល់អ្នកស្រាវជ្រាវ ប៉ុន្ដែនៅពុំមានចុះលេខបញ្ជីសារពើភណ្ឌសិលាចារឹក​នៅឡើយទេ។ ថ្មនេះរកឃើញ​នៅ​គុកត្រពាំងស្រុក ជាទីរកឃើញសិលាចារឹក K.៩១ និងជាបុរាណដ្ឋានតាំងពីសម័យមុនអង្គរមកម្ល៉េះ។ ថ្មនេះមានទំហំតូចល្មម ត្រឹមតែ​ ២០ ស.ម. x ២០ ស.ម. x ១៥,៥ ស.ម. ប៉ុណ្ណោះ។  នេះជាថូថ្មសម្រាប់បូជាព្រះអគ្គីទីពីរដែលមានចារឹកអក្សរ និងជាចារឹកទីបីដែលមានពាក្យវន្ទាចំពោះឥសីជៃមិនិ។ គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថា ពាក្យ “ឱ” ដែលចារនៅខាងដើមឃ្លា គឺជាព្យាង្គសក្ដិសិទ្ធិ​ តែងប្រើនៅខាងដើមសូត្រឬមន្ត្រគាថា។ ពាក្យនេះនិយមប្រើនៅក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា និងពុទ្ធសាសនា ព្រមទាំងជេនសាសនាផងដែរ។ ចំណែកឯពាក្យ “ស្វាហា” វិញ ក៏ជាពាក្យសំខាន់​មួយដែរ។ ពាក្យនេះ ច្រើនប្រើតែនៅខាងចុងសូត្រឬមន្ត្រគាថាប៉ុណ្ណោះ។ គេសូត្រពាក្យនេះនៅខាងចុង នៅពេលធ្វើពិធីបូជាយជ្ញតាមរយៈព្រះអគ្គី និងពិធីបូជាផ្សេងៗ។ វចនានុក្រមខ្មែរបានពន្យល់ពាក្យនេះថា «ពាក្យឧទាន (ប្រើតាមលទ្ធិព្រាហ្មណ៍ ) សម្រាប់បន្លឺក្នុងវេលាគោរពការបូជាទេវតាឬបូជាព្រះអគ្និ មានសេចក្តីថា “សូមគោរព!” ឬថា “សូមឲ្យមានតេជះ!; សូមឲ្យមានជោគជ័យ!”»។

———————————–

The inscriptions venerate to hermit Jayamini

In 1927, an inscription K.607/K.924, written on a rectangular stone jar that might be used in ritual practice for God Agni (Fire) unearthed from the archaeological study by Victor Goloubew from group S1 of Sambo Prei Kuk temple and published in 1928. This discovery provides very crucial information about a great Indian hermit “Jayamini”, who was living in the Veda period, 4 BC. He was a writer of “Mimamsa Sutra” or “Jayamini Sutra”, which was a crucial text of the early school of “Purva Mimamsa”. The text relates to horoscope and Hindu cosmology, which were important for worship and ritual practices.

Significantly, his present was very important in ancient Cambodia because not only one inscription, but other inscriptions about him were found. For instance, an inscription Ka. 29/K.1216 written on a rectangular stone slab with 4 attributes of Lord Shiva and Vishnu. It found in 1998 at Phnom Da, Angkor Borei district and could be dated to the 6-7th century. Another inscription K.91 found at Kuk Trapang Sruk, dated to the pre-Angkorian period. It was again written on a square stone jar that used for worshipping God Agni.

Based on the word “Om” addresses before the name, hermit “Jayamini” was not only important in India but also important and well-known in ancient Cambodia. Also, he was respected not very much different from God.

អត្ថបទដើម៖ លោក ហ៊ុន ប៊ុនឈុនតេង