របាំភោគផល

ដូចជាប្រទេសដទៃទៀតនៅក្នុងពិភពលោកដែរ កម្ពុជាមានជនជាតិភាគតិចជាច្រើន ដែលរស់នៅក្នុងតំបន់ខ្ពង់រាបនិងតំបន់ភ្នំ ជាពិសេសក្នុងភូមិភាគផ្នែកឦសាន​ មានគ្រឹង ទំពួន កាចក់ កាវ៉ែត ចារ៉ាយ លុន ព្រៅ និងព្នងជាដើម។ ជនជាតិដើមភាគតិចទាំងនេះ មានទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីដែលមានអាយុកាលចាស់ ដែលគេគោរព អនុវត្ត និងថែរក្សាតកូនតចៅរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នកាល។ សក្ខីភាពនៃការគោរពនិងថែរក្សាវប្បធម៌ ទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីនេះ គឺរបាំនិងតន្ត្រីដែលខ្ញុំនឹងរៀបរាប់ខាងក្រោម។ លើសពីនេះទៅទៀត អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ ក៏បានយកចិត្តទុកដាក់ ស្រាវជ្រាវ​ ប្រមូលទិន្នន័យ ចងក្រងជាឯកសារ ដើម្បីការសិក្សា ការពារ លើកស្ទួយ និងផ្សព្វផ្សាយវប្បធម៌ជនជាតិដើមភាគតិចបន្តទៅថ្ងៃអនាគតទៀត។

នៅពេលដែលអរិយធម៌ មានការផ្លាស់ប្តូរនិងវិវត្ត ជនជាតិភាគតិចនៅតែបន្តនិងអនុវត្តវប្បធម៌ និងទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីរបស់គេ ជាពិសេសអ្នកដែលរស់នៅក្នុងតំបន់ឆ្ងាយដាច់ស្រយាលពីទីក្រុង ដោយពុំបានទទួលឥទ្ធិពលបរទេសច្រើន។ ដោយសារកត្តានេះហើយ ទើបយើងមានវាសនានិងឱកាសបានឃើញនូវទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី និងសិល្បៈរបស់ជនជាតិភាគតិច រួមមានរបាំនិងតន្ត្រីជាអាទិ។

«សិល្បៈ ជាកញ្ចក់ឆ្លុះសង្គម» ពោលគឺសិល្បៈជនជាតិដើមភាគតិច ឆ្លុះបញ្ចាំងពីសង្គមរបស់គេ ទៅតាមពេលវេលានិងទីកន្លែង។ រស់នៅក្នុងនិងជាមួយនឹងធម្មជាតិ របាំជនជាតិភាគតិច មានភាពរឹងមាំឆ្លុះបញ្ចាំងពីកម្លាំងនិងភាពខ្លាំងក្លា តស៊ូប្រឈមនឹងធម្មជាតិ។ សម្លៀកបំពាក់ តន្ត្រី និងខ្លឹមសាររបាំ បង្កប់នូវអត្ថន័យសង្គម ចិត្តសាស្ត្រ និងប្រវត្តិសាស្ត្រដែលមានអាយុកាលដ៏យូរលង់។ លើសពីនេះទៅទៀត យើងសង្កេតឃើញថា របាំជនជាតិភាគតិច បង្កប់នូវលក្ខណ៍និងការបម្រើជំនឿសាសនានៅក្នុងសង្គមរបស់គេ ជាងសម្រាប់ការកែកម្សាន្តសុទ្ធសាធ។

ជនជាតិភាគតិច ដែលរស់នៅតំបន់ភ្នំភូមិភាគឦសាន ក្នុងខេត្តរតនគិរី និងមណ្ឌលគិរិនៃប្រទេសកម្ពុជា សម្តែងរបាំជាច្រើន មានរបាំសែនព្រេនព្រលឹងស្រូវ របាំអបអរសាទរពិធីសែនភូមិ របាំបុកស្រូវ របាំបូតស្រូវ របាំកាប់ក្របី របាំដំដែក និងរបាំអបអរសាទរឆ្នាំថ្មី ជាដើម។ នៅក្នុងខេត្តរតនគិរីនិងមណ្ឌលគិរី គេសម្តែងរបាំដ៏ស្រស់ទាក់ទាញទស្សនិកជនមួយដែលមានឈ្មោះថា «របាំភោគផល» ដោយបកស្រាយនិងបង្ហាញពីការជ្រើសរើសរកដីល្អដើម្បីធ្វើកសិកម្មតាមរយៈកាយវិការនិងក្បាច់របាំ ដែលជាទំនៀមទម្លាប់របស់ជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងតំបន់នេះមកជាច្រើនតំណមកហើយ។

ចំពោះលក្ខណៈពិសេសនិងធាតុផ្សំដ៏សំខាន់របស់របាំភោគផល មានដូចជា៖ អ្នករាំស្រីប្រុស ស្លៀកពាក់សម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីជនជាតិដើមរបស់ខ្លួនគឺស្រីៗ ស្លៀកសំពត់ជនជាតិ ឯបុរសស្លៀកឬរុំក្រណាត់ប៉ឹង លែងខ្លួនខាងលើទទេ។ នៅក្នុងរបាំ គេឃើញមានក្រឡានិងកាយវិការដាំស្រូវ បូតស្រូវ ការប្រមូលផល ដោយមានរាំប្រទាក់ដៃគ្នាបែប «របាំច្រវ៉ាក់» (Chain Dance) ដែលគេអាចសង្កេតឃើញមានរាំនៅក្នុងពិធីប្រពៃណីជនជាតិផ្សេងៗ មានពិធីសពជាដើម​កំដរដោយវង់គង ដែលជាវង់ភ្លេងសំខាន់ជាងគេនៅក្នុងចំណោមជនជាតិភាគតិចនាភូមិភាគឦសាននៃកម្ពុជានេះ។ អ្នករាំប្រុសគ្រប់គ្នាស្ពាយកាផា ឯអ្នករាំស្រីពាក់សៀវនៅនឹងចង្កេះ ដែលជាឧបករណ៍ជាតិពន្ធុប្រើប្រាស់សម្រាប់ដាក់ស្រូវឬបន្លែផ្លែផ្កាផ្សេងៗ។

យើងក៏អាចសន្មត់ចាត់ទុករបាំនេះ ជារបាំប្រពៃណីជនជាតិ ជានិម្មិតរូបតំណាងឱ្យជីវិតជនជាតិដើមភាគតិច កសិកម្មបុកដាំ ព្រមទាំងការបកស្រាយអំពីសេចក្តីសប្បាយរីករាយក្រោយពីការងារបានចប់រួចស្រេច និងបានទទួលផលល្អសម្បូណ៌ហូរហៀរ ក៏ដូចជាសាមគ្គីភាពដ៏ជិតស្និទ្ធរវាងសមាជិក ក្រុមគ្រួសារ និងសហគមន៍ជនជាតិទាំងមូលផងដែរ៕

———————————-

GOOD CROPS DANCE

Like many countries in the world, Cambodia is home to many ethnic groups. Although they bear differences, their traditions, customs, beliefs, and lifestyles are respected. As living proof of this respect, ethnic minority dances and music are researched, collected, studied, and included in the Khmer dance repertories.

While modern civilization continues to evolve, the tribal inhabitants continue to practice their traditional customs, at one point in time, as if nothing else is going on in the world. Because of the conservation of their traditions, we are able to witness their indigenous and original dances.

“Art reflects the society.” In this very sense, ethnic art reflects the ethnic society in time and space. Living in natural surroundings, the tribesmen’s dances are vivid, temperamental, strong, primeval, and filled with the zest for living. Their colorful costumes, music, and motifs are implanted with sociological, psychological, and historical backgrounds of centuries past, all of which are true to the original form. The tribal dances appear to be more animalistic and seasonal, performed for a particular purpose rather than for pure entertainment.

The ethnic groups, who inhabit the forest-clad hilly plateau of Cambodia, perform several dances, including the Worship of the Soul of Rice Dance, Felicitation of Village Worship Ceremony Dance, Rice-pounding Dance, Rice-harvest Dance, Buffalo-sacrifice Dance, Ironsmith Dance, Felicitation of the New Year Dance, and Chain Dance. ​In the provinces of Ratanakiri and Mundulkiri, a picturesque dance called Robaim Phok Phall or Good Crops Dance, which depicts a delightful episode of choosing the fields for crops, is often performed. The dance presents the idea of the productive harvest and expresses it through dance movements and gestures. It has been the tradition of the ethnic groups of this region for ages.  

អត្ថបទដើម៖ បណ្ឌិត សំ សំអាង