គោកប្រដាក ជាទួលប្រាសាទមួយស្ថិតនៅក្នុងភូមិអូរញរ ឃុំបឹងព្រីង ស្រុកថ្មគោល ខេត្តបាត់ដំបង ពោលគឺស្ថិតនៅក្បែរព្រំប្រទល់ខេត្តបាត់ដំបង និងស្រុកមង្គលបុរី ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។ ទីនេះមានឈ្មោះហៅផ្សេងទៀតដូចជា គុកប្រដាក (Kŭk Pradak) គោកបណ្ដាក់ និងឃូប្រដាក ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ៣,៥គីឡូម៉ែត្រ និរតីភ្នំតូច និង១គីឡូម៉ែត្រ ខាងជើងភូមិស្នួលកោង។ ទាក់ទងនឹងស្ថាននាមនេះ ហាក់ពុំមានឯកសារស្រាវជ្រាវកន្លងមក បានលើកយកមកពន្យល់ឡើយ។ តាមរយៈផែនទីពីលើអាកាស ឃើញថានៅជ្រុងអាគ្នេយ៍គោកប្រដាក មានស្លាកស្នាមអាងស្ដុកទឹកពីបុរាណមួយដែលមានបណ្ដោយប្រមាណ៨៦០ម៉ែត្រ និងទទឹង២៨០ម៉ែត្រ។ អាងស្ដុកទឹករបៀបនេះ មានឈ្មោះហៅប្លែកៗគ្នាទៅតាមតំបន់ដូចជា បារាយណ៍ ទន្លេអុំ និងប្រដាក ជាដើម។ ដូច្នេះ ស្ថាននាម គោកប្រដាក អាចទាក់ទងជាមួយអាងស្ដុកទឹកនេះ ដូចគ្នានឹងករណីស្ថាននាម ព្រះដាក់ នៅក្នុងស្រុកបន្ទាយស្រី ខេត្តសៀមរាបផងដែរ។ បច្ចុប្បន្ន អាងស្ដុកទឹកនេះ បានក្លាយជាស្រែបង្កបង្កើនផលទៅហើយ។
![](https://asset.ams.com.kh/khmercivilization/media/data3m11e3-copy-1024x526.jpg)
ក្រៅពីសំណល់បុរាណវត្ថុមួយចំនួន គេធ្លាប់រកឃើញសិលាចារឹកមួយផ្ទាំង ដែលចារនៅលើមេទ្វារប្រាសាទខាងត្បូង មានចារឹកអក្សរចំនួន១៥បន្ទាត់ ចុះលេខបញ្ជីសារពើភណ្ឌសិលាចារឹក K.៨៧៨។ ដ្បិតតែសិលាចារឹកនេះ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវរបស់សាលាបារាំងចុងបូព៌ាប្រទេស (EFEO) បានផ្ដិតសំណៅតាំងពីឆ្នាំ១៩៣៧មកក្ដី រហូតមកដល់ឆ្នាំ១៩៥៣ ទើបលោកសាស្ត្រាចារ្យ ហ្សក សឺដែស ចុះផ្សាយអត្ថបទសិលាចារឹកនេះ នៅក្នុងសៀវភៅសិលាចារឹកនៃប្រទេសកម្ពុជា (IC) ក្បាលទី៥ របស់លោក។ បន្ទាប់មក លោកសាស្ត្រាចារ្យ ហ្វីលីព ចេណ្ណឺរ ក៏បានសិក្សានៅក្នុងស្នាដៃរបស់លោក Part xml, № 9 និងចុះផ្សាយក្នុងគេហទំព័រ http://sealang.net/ok/corpus.htm។
សិលាចារឹកនេះ មានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅមហាសករាជឆ្នាំ៨១៨ (គ.ស.៨៩៦) និងមហាសករាជឆ្នាំ៨២០ (គ.ស.៨៩៨) ដែលស្ថិតនៅក្នុងរាជ្យព្រះបាទស្រីយសោវម៌្មទេវទី១ (គ.ស.៨៨៩-៩១០)។ ប៉ុន្តែតាមទម្រង់អក្សរដែលចារ អាចសង្កេតបានថាជាអក្សរនៅចន្លោះរវាងចុងស.វ.ទី១០ និងដើមស.វ.ទី១១ ទៅវិញទេ។ ដូច្នេះមានន័យថា អត្ថបទនេះ ជាអត្ថបទចាររំលឹកពីព្រឹត្តិការណ៍ ដែលកើតឡើងតាំងពីរាជ្យរបស់ព្រះបាទស្រីយសោវម៌្មទេវទី១ នាចុងសតវត្សទី៩មកម្ល៉េះ។
អត្ថបទនេះចាប់ផ្ដើមរំលឹកកាលពីឆ្នាំ៨៩៦ នាពេលដែលធ្វើបុណ្យឆ្លងប្រាសាទស្រីយសោធរវ្រឹសទ្ធ្វជ ម្រតាញខ្លោញរុទ្របានថ្វាយតង្វាយក្នុងព្រះបរមនាមព្រះបាទស្រីយសោវម៌្មទេវទី១ ចំពោះប្រាសាទ និងថ្វាយតង្វាយទាំងនោះ ដែលមានដូចជាស្រែនិងខ្ញុំបម្រើ ដល់ប្រាសាទព្រះគម្ដែងអញស្រីរុទ្រស្វាមីចាត់ចែងគ្រប់គ្រង។ នៅឆ្នាំ៨៩៨ ម្រតាញខ្លោញរុទ្របានទូលសុំព្រៃនិងដីទំពួននៅខេត្តបូព៌ាទិស ថ្វាយដល់ព្រះគម្ដែងស្រីរុទ្រស្វាមី។ ព្រះមហាក្សត្រត្រាស់បង្គាប់ឱ្យម្រតាញស្រិវិក្រមាយុធ ចុះទៅដណ្ដឹងអ្នកស្រុកអំពីទំហំដីនោះ ដោយបោះបង្គោលព្រំដី។ ម្រតាញខ្លោញរុទ្រក៏បានថ្វាយតង្វាយមានស្លា១ស្មែង ដូង២ និងសំពត់ស២ ដល់ប្រាសាទព្រះគម្ដែងស្រីយសោធរវ្រឹសទ្ធ្វជ ផងដែរ។
នៅផ្នែកខាងចុងបញ្ចប់ គឺជាការបញ្ជាក់ពីការងាររបស់ក្រុមអ្នកបម្រើដែលត្រូវធ្វើ និងពាក្យផ្ដាសាដល់នរណាដែលពុំធ្វើតាមរណ្ដាប់បូជាដែលបានរៀបចំនោះ ត្រូវធ្លាក់ទៅនរកទាំង៧សន្ដាន ដរាបណាព្រះចន្ទ្រនិងព្រះអាទិត្យនៅតែគង់នៅ។
លោក ហ្សក សឺដែស បានចោទជាសំណួរមន្ទិលសង្ស័យ ដោយមិនប្រាកដថាប្រាសាទព្រះគម្ដែងស្រីយសោធរវ្រឹសទ្ធ្វជ និងប្រាសាទព្រះគម្ដែងអញស្រីរុទ្រស្វាមី ជាប្រាសាទដែលមានទីតាំងនៅផ្សេងពីគ្នា ឬនៅទីតាំងតែមួយ តែមានក្ដីឬប្រាង្គពីរ។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ពាក្យ «វ្រឹសទ្ធ្វជ» មានន័យថា (ទេព)ដែលមានគោឧសភជាសម្គាល់ គឺជាព្រះនាមមួយបែបទៀតរបស់ព្រះឥសូរ ដូចនាម រុទ្រស្វាមី។
![](https://asset.ams.com.kh/khmercivilization/media/CAM17141-1-copy-1024x640.jpg)
១– អត្ថបទសិលាចារឹកជាអក្សរខ្មែរទំនើប
១- ៨១៨ឝកនុធូលិវ្រះបាទឝ្រីយឝោវម៌្មទេវឱ[យ៑]ស្រេជេ[ង៑]៥គម្រ្យាង៑នុខ្ញុំ–សត្តប្រមាន៑
២- ជេង៑តរាញ៑ទក្ឞីណាម្រតាញ៑ខ្លោញ៑រុទ្រនាឆ្លោង៑ប្រាសាទវ្រះកម្រតេង៑អញ៑ឝ្រីយឝោ
៣- ធរវ្ឫឞទ្ធ្វជជ្វន្តវ្រះកម្រតេង៑អញ៑ឝ្រីរុទ្រស្វាមិតបុន្យម្រតាញខ្លោញ៑រុទ្រ◦ឃោលំវិនារា
៤- (យន)ឃោជេន៑ឃោឝីខាឝក្តីឃោកន៑ហិ◦តៃកន្ទេង៑តៃឆ្នេំតៃភទ្រតៃនៃតៃកំមហ៑តៃសំអប៑
៥- តៃបំនង៑តៃប្រ្វោតតៃកំវ្រៅ៙៨២០នុម្រតាញ៑ខ្លោញ៑រុទ្រស្វំប្រសាទវ្រៃភូមិតំវោន៑ប្រមាន៑បូ
៦- វ៌្វទិឝឱយ៑តវ្រះកម្រតេង៑ឝ្រីរុទ្រស្វាមិ◦វ្រះអាជ្ញាប្រេម្រតាញឝ្រីវីក្រមាយុធវ្យា
៧- បារនាទោទៅឱយ៑ឝបតអនក្តស្រុក៑ប្វាន៑តោយ៑តង៑ត្យង៑អំម្រុងភូមិតំវោន៑សង្គោល៑
៨- ឱយ្តវ្រះកំម្រតេង៑អញ៑រុទ្រស្វាមិ◦គោល៑តិបូវ៌្វប្រសប៑ល៌ំបេង៑◦គោល៑តិទក្ឞិណប្រសប៑
៩- ត្រវាង៑វ្រាហ្មណគោល៑តិបឝ្ចិមល្វោះតផ្លូតទិង៑គោល៑តិឧត្តរលោះតផ្លូប្រសប៑សាធុបល្លីយ
១០- ឃោលំវិវិនយោឃោចន្ទ្រវលឃោវន្វន៑ឃោមន្ទាតៃលង្គាយ៑តៃវិចិត្រតៃគោលិតៃតិថ៌តៃមធុរា
១១- កល្បនាម្រតាញ៑ខ្លោញ៑រុទ្រតវ្រះកំម្រតេង៑អញ៑ឝ្រីយឝោធរវ្ឫឞទ្ធ្វជ◦ស្លាចេង៑ម្វាយ៑តោង៑វ្យ
១២- រ៑(វាត៑)សោវ្យរវ្វំអាច្តិហៅអនក៑វ្រះ(បិ)ប្រេទៃតិលេង៑ជ្វន៑ទីក៑នុឱយ៑ស្លាមហានវមីគុស៑អន៑ក៑ភទ្រ
១៣- បត្តនប្រមាន៑ជេងវ្នំឃោកន៑សិប៑ឃោកំវ្រៅឃោកំបុរ៑តៃជានុឝ្រីយតៃភទ្រតៃបរោង៑នេះគិតឱយ៑ស្ឭក
១៤- វិនៅម្វាយ៑សហស្រតគិមាឃគិនាស្វតន្ត្រអន៑ក៑វ្រះតវ្រាហ្មណាចាយ៌្យតស្ដាបវត៌្តមាន◦នៅអន
១៥- ក្តវ្វំថ្វេរោះកល្បនានេះគេទៅតនរកសប្តបុរុឞាន្តរយាវត៑ចន្ទ្រាទិត្យមាន៙
២- អត្ថបទប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរទំនើប
(១-៥) មហាសករាជឆ្នាំ៨១៨ នូវធូលីព្រះបាទស្រីយសោវម៌្មទេវ(ទី១) (ស្ដេចប្រទាន)ស្រេ៥ជើង(ឯ)គម្រ្យាង ខ្ញុំបម្រើ– (នៅ)ប្រមាណជើងត្រាញ់ (ជា)តង្វាយរបស់ម្រតាញរុទ្រ នា(ឱកាស)ឆ្លងប្រាសាទព្រះគម្ដែងអញស្រីយសោធរវ្រឹឞទ្ធ្វជ (និង)ថ្វាយ(តង្វាយទាំងនេះ)ដល់(ប្រាសាទ)ព្រះគម្ដែងអញស្រីរុទ្រស្វាមី ដ៏ជាបុណ្យរបស់ម្រតាញខ្លោញរុទ្រ។ (ខ្ញុំបម្រើមាន) ឃោលំវិនារាយន ឃោជេន ឃោសិខាសក្ដិ ឃោកន្ហិ តៃកន្ទេង តៃឆ្នើម តៃភទ្រ តៃនៃ តៃកំមះ តៃសំអប់ តៃបំនង តៃប្រួត តៃកំព្រៅ។
(៥-១២) មហាសករាជឆ្នាំ៨២០ នូវម្រតាញខ្លោញរុទ្រសុំព្រះរាជទានព្រៃ(និង)ដីទំពួន(នៅ)ខេត្ត/តំបន់បូព៌ាទិស ឱ្យដល់ព្រះគម្ដែងស្រីរុទ្រស្វាមី។ (ព្រះបាទស្រីយសោវម៌្មទេវទី១ចេញ)ព្រះអាជ្ញា(ត្រាស់)ប្រើម្រតាញស្រីវិក្រមាយុធ(ជា)មន្ត្រីថ្នាក់ទី២ ទៅឱ្យអ្នកស្រុកទាំងបួនស្បថនិងដណ្ដឹងសួរពីទំហំដីទំពួន ដើម្បីសង់បង្គោល(ព្រំដី)ឱ្យដល់ព្រះគម្ដែងអញរុទ្រស្វាមី។ បង្គោលដីនៅទិសខាងកើតប្រសព្វនឹងរលំបេង បង្គោលដីខាងត្បូងប្រសព្វនឹងត្រពាំងព្រាហ្មណ៍ បង្គោលដីខាងលិចដល់ផ្លូវទទឹង បង្គោលដីខាងជើងដល់ផ្លូវប្រសព្វនឹងសាធុបល្លីយ។ (អ្នកបម្រើនៅទីនោះមាន)ឃោលំវិវិនយោ ឃោចន្ទ្រវល ឃោវន្វន ឃោមន្ទា តៃលង្គាយ តៃវិចិត្រ តៃគោលិ តៃតិថ៌ តៃមធុរា។ តង្វាយរបស់ម្រតាញខ្លោញរុទ្រ ថ្វាយចំពោះប្រាសាទព្រះគម្ដែងអញស្រីយសោធរវ្រឹសទ្ធ្វជ (មាន)ស្លា១ចែង(/ស្មែង) ដូង២ សំពត់(?)ស២។ (១២-១៥) ពុំអាចហៅអ្នកបម្រើព្រះដើម្បីប្រើ(ធ្វើការ)ដទៃ(ផ្សេងឡើយ) ឱ្យ(ប្រើ)ជូនទឹកនិងឱ្យស្លាមហានវមីតែប៉ុណ្ណោះ។ អ្នក(បម្រើននៅ)ភទ្របត្តន(ឯ)ខេត្ត/តំបន់ជើងភ្នំ(មាន) ឃោកន្សិប ឃោកំព្រៅ ឃោកំបោរ តៃជានុស្រី តៃភទ្រ (និង)តៃបរោង (ទាំងប៉ុន្មាននាក់)នេះ គឺអ្នកថ្វាយស្លឹកព្នៅ១០០០(សន្លឹក)នៅខែមាឃ គឺជាអ្នកបម្រើព្រះរបស់ព្រាហ្មណ៍និងអាចាយ៌្យដែលនៅចាំស្ដាប់ព័ត៌មាន។ នូវអ្នកពុំធ្វើដូចរណ្ដាប់បូជានេះ អ្នកនោះធ្លាក់ទៅនរក៧សន្ដាន ដរាបណាព្រះចន្ទ្រនិងព្រះអាទិត្យនៅតែមាន។
អត្ថបទដោយ៖ លោក ហ៊ុន ឈុនតេង