ប៊ូគីណាហ្វាសូ (Burkina Faso) គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតក្នុងបណ្តាប្រទេសដែលមានការរីកចម្រើនខាងលោហៈកម្មដំបូងគេក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិកខាងលិចដូចជាប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា បេនីន ម៉ាលី តូហ្គោ ជាដើម។
![](https://asset.ams.com.kh/khmercivilization/media/Burkina-Faso-map-features-locator-1024x849.gif)
![](https://asset.ams.com.kh/khmercivilization/media/Screenshot-2023-06-15-155304.png)
នៅក្នុងប្រទេស ប៊ូគីណាហ្វាសូ មានតំបន់ចំនួន៥ដែលជាទីតាំងនៃស្ថានីយសំខាន់ៗនៃការស្ល និងការផលិតដែក។ ស្ថានីយទាំង៥នោះ គឺស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ សាហេលៀន (Sahelian) ដែលមានអាយុកាលស្ថិតក្នុងស.វ.ទី ៨មុនគ.ស.។ ស្ថានីយទាំង៥នោះរួមមាន ទីវហ្គា Tiwêga, យ៉ាម៉ាណេ (Yamané), គីនឌីបូ (Kindibo), បេកុយ (Békuy) និង ឌូរ៉ូឡា (Douroula)។ ឌូរ៉ូឡា គឺជាស្ថានីយដែលត្រូវបានស្គាល់ថា ជាកន្លែងដែលលេចឡើងនូវការស្លដែកមុនគេនៅក្នុងប្រទេស និងនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក។ ស្ថានីយដែលសម្គាល់ថាទីតាំងនៃការស្លដែកដ៏សំខាន់នោះគឺ តាមរយៈការរកឃើញនូវអាចម៍ដែក និងសំណល់នៃបំណែកចង្រ្កាន្តស្លដែកសល់នៅទីតាំងនោះផ្ទាល់ ដូចជាមាត់ចង្រ្កាន្ត បំពង់ខ្យល់ជាដើម។ ចំពោះបច្ចេកទេសនៃការស្លនៅតំបន់ទាំងនោះ គឺប្រើប្រាស់ចង្រ្កាន្តខ្ពស់ ( Haut fourneau) ឬហៅថា Bloomery ដែលត្រូវការដីឥដ្ឋលាយជាមួយនឹងទឹកធ្វើជាចង្រ្កាន្ត និងប្រើប្រាស់ធ្យូង និងរ៉ែ ក្នុងស្លឱ្យក្លាយទៅជាដែក ហើយក៏ត្រូវការកម្តៅលើសពី១០០០ °C។ តាមរយៈការសិក្សាបុរាណលោហវិទ្យា និងនរវិទ្យា នៅក្នុងអាហ្រ្វិក និងក្នុងប្រទេសប៊ូគីណាហ្វាសូ បានបង្ហាញពីដំណើរការនៃការស្លដែកបែងចែកជា៣ដំណាក់កាល៖
ដំណាក់កាលទី១៖ ស្វែងរករ៉ែដែក រួចដំឱ្យទៅជាបំណែកតូចៗ ( ងាយស្រួលស្ល)
ដំណាក់កាលទី២៖ ស្លក្នុងចង្រ្កាន្តខ្ពស់ក្នុងសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ឱ្យទៅជាដែកឆៅ (វត្ថុពាក់កណ្តាលសម្រេច) និងហូរចេញជាអាចម៍ដែក
ដំណាក់កាលទី៣៖ ការយកដែកឆៅទៅដំឱ្យក្លាយជាវត្ថុសម្រេច (ជាការងាររបស់ជាងដែក)។
ចង្រ្កាន្តគេសាងសង់ពីដីឥដ្ឋ ខ្ពស់ រាងមូល ដែលមានបំពង់ខ្យល់នៅពីក្រោម ហើយក៏មានរន្ឋសម្រាប់បង្ហូរអាចមន៌ដែក និងបើកចំហខាងលើសម្រាប់ចាក់ធ្យូង និងរ៉ែ។
ការលេចឡើងនូវបច្ចេកទេសស្លដែកក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តនៃទ្វីបអាហ្វ្រិកខាងលិចគឺ មានរយៈពេលយ៉ាងយូរដែលប្រហែលជាង ២៥០០ឆ្នាំ។ ការលើកឡើងបែបនេះ គឺតាមរយៈការសិក្សាទិន្ន័យផ្សេងៗដូចជា៖ បុរាណវិទ្យា នរវិទ្យា និងប្រវត្តិវិទ្យា ជាដើម។ បច្ចេកទេសនៃការស្លដែកនៅក្នុងនៅប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សជាតិ គឺមិនដូចគ្នានោះទេ ដោយតាមប្រទេស និងតាមតំបន់នៅក្នុងពិភពលោក គឺប្រើប្រាស់បច្ចេកទេសផ្សេងៗខុសៗគ្នា។ ចំពោះបច្ចេកទេសនៃការស្លដែកទាំងនោះ គឺមានភាពស្មុគស្មាញ ពិបាក ដែលត្រូវការអ្នកជំនាញ និងមានបច្ចេកទេសខ្ពស់ក្នុងការស្ល និងការដំ។ នៅក្នុងសង្គមនៃប្រទេសអាហ្វ្រិក ក៏ដូចនៅ ប៊ូគីណាហ្វាសូ មានការបែងចែកតួនាទីវណ្ណៈនៅក្នុងសហគមន៍នៃជាងដែក (ក្រុមមនុស្សមានចំណេះខាងដំដែក)។
![](https://asset.ams.com.kh/khmercivilization/media/site_1602_0004-1000-1505-20180305150716-680x1024.jpg)
![](https://asset.ams.com.kh/khmercivilization/media/site_1602_0005-1000-1333-20180305150752-768x1024.jpg)
![](https://asset.ams.com.kh/khmercivilization/media/site_1602_0012-1000-750-20180305152829.jpg)
![](https://asset.ams.com.kh/khmercivilization/media/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%97%E1%9F%81%E1%9E%91%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%85%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%92%E1%9E%80%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%9B%E1%9E%8A%E1%9F%82%E1%9E%80%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%93%E1%9E%BB%E1%9E%84%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%91%E1%9F%81%E1%9E%9F%E1%9E%A2%E1%9E%B6%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%9C%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B7%E1%9E%80%E1%9E%81%E1%9E%B6%E1%9E%84%E1%9E%9B%E1%9E%B7%E1%9E%85-747x1024.png)
ចង្រ្កាន្តស្លដែក និងប្រភេទនៃចង្រ្កាន្តស្លដែកក្នុងបណ្តាប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងលិច (ប្រភព៖ UNESCO &Martinelli)
សរុបមកតាមរយៈសេចក្តីបរិយាយខាងលើបានបង្ហាញថា ប៊ូគីណាហ្វាសូ គឺជាប្រទេសដែលមានការអភិវឌ្ឍបច្ចេកទេសស្ល និងដែកចាស់មួយក្នុងចំណោមបណ្តាប្រទេសដទៃទៀត ក្នុងតំបន់អាហ្រ្វិក ដោយមិនរាប់បញ្ចូល អេហ្សីប មេសូប៉ូតាមី ។ល។ តាមរយៈការសិក្សាបុរាណលោហៈវិទ្យា និងនរវិទ្យា ក៏បានបង្ហាញពីបច្ចេកទេស និងដំណើរការពីការស្ល និងផលិតដែកក្នុងតំបន់ផងដែរ។៕
អត្ថបទដោយ៖ លោក អេង តុលា