ភ្នំសំពៅស្ថិតនៅ ឃុំភ្នំសំពៅ ស្រុកបាណន់ ខេត្តបាត់ដំបង ដោយយើងអាចធ្វើដំណើរចេញពីខេត្តបាត់ដំបងតាមផ្លូវលេខ៥៧ មានចម្ងាយប្រមាណ ១២គីឡូម៉ែត្រ។ បច្ចុប្បន្នតំបន់ នេះមានប្រជាជនរស់នៅពាសពេញ និងជាតំបន់ដ៏មានសក្តានុពលខាងផ្នែកទេសចរណ៍ធម្មជាតិ ដ្បិតអីទីតាំងនេះសំបូរដោយភ្នំថ្មកំបោរ និងមានរូងភ្នំជាច្រើនដូចជាល្អាងផ្កាស្លា ល្អាងខ្យល់ ល្អាងស្ថានីយ។ ភ្នំថ្មកំបោរជាច្រើនដែលយើងឃើញនៅជុំវិញតំបន់ភ្នំសំពៅ នោះមានដូចជា ភ្នំក្រពើ, ភ្នំសំពៅ, ភ្នំក្ដោងសំពៅ, ភ្នំទ្រុងមាន់ទ្រុងទា, ភ្នំរំសាយសក់, សុវណ្ណមសា, ភ្នំសងក្បាល (នៅជិតស្រុកមង្គលបុរីសព្វថ្ងៃ ប៉ុន្តែអ្នកស្រុកហៅក្លាយមកថា “ភ្នំសងក្បាន”ទៅវិញ), ភ្នំសងក្បាន និងភ្នំក្រពាយនាង តែសព្វថ្ងៃគេហៅក្លាយមកថា “ភ្នំបន្ទាយនាង”។ ហើយម្យ៉ាងការហៅឈ្មោះភ្នំទាំងនេះ ក៏មានរឿងនិទានរៀបរាប់ពីមូលហេតុ នៃការកកើតភ្នំទាំងនេះផងដែរ។ ក្នុងអត្ថបទនេះនឹងបង្ហាញអំពីការរកឃើញប្រភេទផូស៊ីល ដ៏កម្រនឹងជួបប្រទះនៅតំបន់ភ្នំសំពៅ ហើយនឹងធ្វើការស្វែងយល់ថាតើភ្នំសំពៅពិតជាមានទំនាក់ទំនងនឹងសមុទ្រយ៉ាងដូ ចម្តេច?
ភ្នំសំពៅជាប្រភេទភ្នំថ្មកំបោរ ដែលមានអតីតកាលនៅក្នុងសមុទ្រ។ ភ្នំនេះមានអាយុកាលនៅស័កទី១ Paleozoic ក្នុងសម័យ Permian ដែលមានអាយុកាល ២៥១-២៩៩លានឆ្នាំមុន។ ហើយប្រទេសកម្ពុជាសម័យនោះអាចនៅជាសមុទ្រនៅឡើយ ដោយយោង តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីៗ ស្តីអំពីផូស៊ីលនៅកម្ពុជារបស់នាយកដ្ឋានតំបន់បេតិកភណ្ឌ អគ្គនាយកដ្ឋានសហគមន៍មូលដ្ឋាន នៃក្រសួងបរិស្ថាន។ យើងបានរកឃើញភស្តុតាងមួយចំនួនដែលអាចបញ្ជាក់ថា ភ្នំសំពៅពិតជាធ្លាប់នៅក្នុងសមុទ្រ។ នៅតាមដងផ្លូវឡើងទៅកាន់ព្រះវិហារមួយនៅលើកំពូលភ្នំសំពៅ យើងបានជួបប្រទះពពួកសត្វសមុទ្រដែលកប់នៅក្នុងថ្ម ដោយពពួកសត្វប្រភេទនេះមានឈ្មោះថា Brachiopods ដែលជាប្រភេទសត្វសមុទ្រមានសណ្ឋានប្រហាក់ប្រហែលនឹងងាវបច្ចុប្បន្ន តែវាមានរូបរាងស្ទើរមូល និងមានសំបកឆ្នូតៗ។ ពពួកនេះស្ថិតនៅក្នុងក្រុមជាមួយសត្វកាឈីវ ដែលមានសំបកដូចគ្រំតែមានជើងមួយដុះចេញមក ក្រុមនេះមានច្រើននៅស័កទី១ ចាប់ពីស័កទី២ និងបន្តមកពេលបច្ចុប្បន្នមានតិចតួចដែលនៅរស់រានមានជីវិត។
ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននៅប្រទេសកម្ពុជា យើងសង្កេតឃើញមានពួកកាឈីវដែលនៅមានលើទីផ្សារលក់ គ្រឿងសមុទ្រ តែក៏មិនទាន់ដឹងថានៅក្នុងសមុទ្រនៃប្រទេសកម្ពុជានៅមានប៉ុន្មានប្រភេទនោះទេ? ដ្បិតពួកកាឈីវជាប្រភេទសត្វដ៏ចំណាស់មួយ។ ក្រៅពីនេះយើងក៏បានជួបប្រទះ ពពួកផ្កាថ្ម២ប្រភេទផ្សេងគ្នាដែលបានកប់ជាប់នៅក្នុងថ្មផ្នែកនៃកំពូលភ្នំ (រូបលេខ៣-៤)។ ពពួកខ្លះទៀតយើងក៏ពុំទាន់បានកំណត់អត្តសញ្ញាណវាបាននៅឡើយ ដូចជាពពួកផូស៊ីលម៉្យាងមានរាងមូលដូចគ្រាប់ឃ្លី មានទំហ៊ំប៉ុនកូនដៃ ផ្នែកខាងក្នុងមានរាងជាស្រទាប់ដូចជារង្វង់ច្រើនជាន់(រូបលេខ៥)។ ផូស៊ីលមួយប្រភេទទៀតមានរាងដូចគ្រប់អង្ករ ដែលពេលខ្លះគេច្រឡំថាវាជាគ្រាប់ធញ្ញជាតិ និងពេលខ្លះគេថាពួកនេះជាផូស៊ីលស្រូវ ដែលយើងឃើញកប់ជាប់នឹងថ្មនៅភ្នំសំពៅដែរ។ យើងពិបាកក្នុងការជឿថាទឹកសមុទ្រអាចឡើងដល់កំពូលភ្នំសំពៅ តែជាការពិតណាស់សណ្ឋានដីមានការប្រែប្រួល ខ្លះក៏ងើបឡើង ឬស្រុតចុះក្នុងពេលណាមួយ។ រីឯសណ្ឋានដីភ្នំសំពៅក៏ដូចគ្នា មានន័យថាក្នុងពេលមួយក៏មានការរុញឡើងនៃស្រទាប់ផែនដីផងដែរ(រូបលេខ៧)។
ដូច្នេះយើងអាចយល់បានថាពពួកសត្វដែលយើងឃើញកកនៅជាប់ភ្នំនេះ ដើមឡើយក្នុងពេលដែលពួកវានៅមានជីវិត អាចស្ថិតនៅកម្រិតណាមួយដែលទាបជាងពេលបច្ចុប្បន្ន។ ភ្នំទាំងឡាយដែលមានរៀបរាប់ខាងលើដូចជា ភ្នំសំពៅ ភ្នំក្តោង ភ្នំបន្ទាយនាង(ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ) គឺជាស្ថានីយផូស៊ីលសត្វ សមុទ្រ ហើយបង្ហាញទាំងនេះជាពត៌មានបឋមនៅឡើយ។
អត្ថបទដោយ៖ លោក លឹម វណ្ណាច័ន្ទ
