តាមរយៈសៀវភៅសិក្សាកន្លងមក យើងសង្កេតឃើញថាព្រះបរមនាមព្រះមហាក្សត្រខ្មែរសម័យមុនអង្គរនិងអង្គរ តែមានពាក្យ «–វរ័្មន» នៅខាងចុង។ ប៉ុន្តែបើពិនិត្យតាមសិលាចារឹកបុរាណវិញ យើងឃើញសំណេរពាក្យនេះជា «–វម៌្ម» តែប៉ុណ្ណោះ។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ យើងនឹងបង្ហាញអំពីប្រភពពាក្យ «វរ័្មន» តាមរយៈសិលាចារឹកខ្មែរ។
នៅក្នុងវចនានុក្រមខ្មែរ ពន្យល់ពាក្យ «វរ្ម័ន» មានន័យថា ក្រោះ អាវក្រោះ ដែលមានប្រភពមកពីពាក្យសំស្ក្រឹតថា «វម៌ន៑»។ យើងចាប់ផ្ដើមស្គាល់និងសរសេរពាក្យនេះជា «វរ័្មន» តាមរយៈឯកសារបារាំងនិងសរសេរត្រាប់តាមសំណេរ «varman»។ យើងដឹងហើយថា អ្នកដែលចាប់ផ្ដើមស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរដែលមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ ដោយពឹងផ្អែកជាសំខាន់លើឯកសារសិលាចារឹកបុរាណខ្មែរ គឺក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវជាតិបារាំង។ កាលដើមឡើយ នៅពេលបកប្រែអត្ថបទឬសរសេរតាមលំនាំអត្ថបទអ្នកស្រាវជ្រាវទាំងនោះ យើងក៏សរសេរត្រាប់តាមសំណេរ «varman» មកជាខ្មែរថា «វរ្ម័ន» ដោយពុំបានមើលអក្ខរាវិរុទ្ធតាមរយៈសិលាចារឹកនោះឡើយ។ លោកស្រីបណ្ឌិត ពៅ សាវរស លើកឡើងថាអ្នកប្រាជ្ញខាងវិជ្ជាឥណ្ឌាជាន់មុន បានសរសេរពាក្យ «varman» មាន «–n» នៅខាងចុង ដោយសារភ្ជាប់រឿងនេះទៅនឹងវប្បធម៌ទមិឡដែលរមែងសរសេរបែបនោះ។
បើមើលតាមភ្នែកខ្មែរ និងពិនិត្យមើលអត្ថបទសិលាចារឹកខ្មែរបុរាណសម័យមុនអង្គរនិងអង្គរ យើងឃើញមានតែសំណេរ «–វម៌្ម» តែម្យ៉ាងប៉ុណ្ណោះ។ បន្ទាប់មក នៅសម័យក្រោយអង្គរ ពាក្យនេះក្លាយសំណេរមកជា «–ពម៌្ម» ដូចមាននៅក្នុងពង្សាវតារឬឯកសារផ្សេងៗសរសេរជា «–ពាណ៌»។ ដូច្នេះព្រះនាមព្រះបាទស្រីសុរិយោពាណ៌ គឺគួរតែជាពាក្យ «សុរិយោពម៌្ម» ដែលក្លាយមកពីពាក្យសម័យអង្គរថា «សូយ៌្យវម៌្ម» ដែលជាទំនៀមតមកពីសម័យអង្គរ ដូចជាព្រះនាម «ជ័យវម៌្ម» ដែលមានច្រើនអង្គដូច្នេះឯង។ នៅក្នុងសិលាចារឹកខ្មែរ ពុំមានសំណេរ «–វម៌ន៑» ឬ «–វម៌្មន៑» ឡើយ។
យើងដឹងស្ទើរគ្រប់គ្នារួចហើយថា នៅសម័យបុរាណ តាំងពីសម័យមុនអង្គរនិងអង្គរ ខ្មែរទទួលឥទ្ធិពលផ្នែកពាក្យសព្ទយ៉ាងច្រើនពីភាសាសំស្ក្រឹត។ យ៉ាងនេះក្ដី ខ្មែរពុំបានយកលក្ខណៈពាក្យសំស្ក្រឹតមកប្រើនោះទេ ពោលគឺខ្មែរប្រើតាមការស្រួលមាត់និងលក្ខណៈភាសាខ្មែរ ដែលយើងនិយមហៅថា «ខេមរនីយកម្ម»។ ពាក្យដើមរបស់សំស្ក្រឹត ដែលសរសេរជា «វម៌ន៑» ឬ «វម៌្មន៑» នោះ ខ្មែរពុំប្រើតាមឡើយ គឺប្រើត្រឹមតែ «វម៌្ម» ប៉ុណ្ណោះដោយពុំមាន «–ន» នៅខាងចុងឡើយ។ បើយើងមើលឱ្យវែងឆ្ងាយបន្តិចទៅទៀត យើងនឹងឃើញថា ពុំមែនមានតែករណីពាក្យ «វម៌្ម» នេះតែមួយប៉ុណ្ណោះទេ គឺមានពាក្យផ្សេងទៀតដូចខាងក្រោមនេះ៖
| ពាក្យសំស្ក្រឹត | ពាក្យខ្មែរបុរាណ |
| ឝម៌ន៑ | ឝម៌្ម(សម៌្ម) (K.134: 22&26, K.154B: 10 etc.) |
| ចក្រវត៌ិន៑ | ចក្រវត៌ិ្ត (K.235C: 73) |
| គុណទោឞទឝ៌ិន៑ | គុណទោឞទឝ៌ិ(គុណទោសទស៌ិ) (K. 340: 10 etc.) |
| វ្យវហារិន៑ | វ្យវហារិ/វ្យវហារិ (K.344: 6&9, K.249: 4) |
| ឝ្រេឞ្ឋិន៑ | ឝ្រេឞ្ឋ/ឝ្រេឞ្ឋិ(ស្រេស្ឋ/ស្រេស្ឋិ) (K.259S: 22, K.262: 26&34) |
សិលាចារឹក K.149
សិលាចារឹកK.713
សិលាចារឹកសម័យលង្វែក នៅប្រាសាទអង្គរវត្ត
ដូច្នេះ ម្ចាស់សំណេរអត្ថបទណា ដែលពឹងផ្អែកតែលើឯកសារបរទេស ដោយមិនបានពិនិត្យមើលលើសិលាចារឹកខ្មែរបុរាណ ឬក៏ពុំបានពិនិត្យអំពីលក្ខណៈភាសាខ្មែរ អាចនឹងសរសេរសងពាក្យទាំងនោះមកជាខ្មែរវិញដូចជា៖ សម៌ន/សរ្ម័ន(śarman) ចក្រវ៌ាតិន/ចក្រវាត៌ិន (cakravartin) គុណទោស៌ិន(guṇadoṣadarṣin) វ្យវហារិន(vyavahārin) និងស្រេស្ឋិន(śreṣṭhin) ពុំខាន។ លុះតែសរសេរ អាន និងប្រើតាមការត្រាប់សងសំណេរបរទេសដូច្នោះយូរៗទៅក៏ក្លាយជាទម្លាប់។ តើទម្លាប់បែបនេះ អាចកែបានឬពុំបាន?
អត្ថបទដើម៖ លោក ហ៊ុន ឈុនតេង
