អ្នកតាទ្វារ ជាប្រជុំអ្នកតាដែលមានឈ្មោះផ្សេងៗ ស្ថិតក្នុងភូមិសាស្រ្តភ្នំទ្វារនៃខេត្តកំពត លើកំណាត់ផ្លូវជាតិលេខ៣ នៅក្បែរដើមផ្លូវបំបែកអង្គឌួងឆ្ពោះទៅអតីតរាជធានីឧត្តុង្គ។ ក្នុងចំណោមអ្នកតាទាំងនោះ ក៏មានយាយម៉ៅផងដែរ ជាអមនុស្សដែលអ្នកដំណើរ និងមនុស្សផងទាំងឡាយគោរព ហើយជាពិសេសសូម្បីតែថ្នាក់ដឹកនាំខេត្ត តែងចូលអុជធូបបូជាមិនដែលរំលង។ ក្នុងពេលថ្មីៗនេះមុនថ្ងៃប្រកាសទទួលតួនាទីជាអភិបាល នៃគណៈអភិបាលខេត្តកំពត ឯកឧត្តម ម៉ៅ ធនិន និងសហការីក៏បានអញ្ជើញមកអុជធូបគោរព ប្រណិប័តន៍នៅត្រង់ទីអ្នកតាទ្វារដែរ។ ជំនឿ និងការប្រតិបត្តិនេះគេឃើញមានជាប់ហូរហែតាំងពីដើមរៀងមក ទាំងក្នុងជំនឿអ្នកដំណើរ និងថ្នាក់ដឹកនាំខេត្ត ដ្បិតក្នុងអាណត្តិអភិបាលខេត្តខ្លះ លោកបានរៀបចំកសាងជាអាស្រម និងអាសនៈថ្វាយជាដើម។
ក្នុងសៀវភៅប្រជុំរឿងព្រេងខ្មែរដំណាលថា កាលផ្លូវជាតិលេខ៣ មិនទាន់ស្ថាបនា នៅត្រង់ចំណុចអ្នកតាទ្វារមានតែផ្លូវរទេះគោកាត់ព្រៃស្រោងស្ងាត់ជ្រងំ និងប្រកបដោយសត្វព្រៃកាចសាហាវជាច្រើន។ ថ្ងៃមួយមានតាម្នាក់ឈ្មោះ “ក្រហមក” និងប្រពន្ធឈ្មោះ “យាយម៉ៅ” បានធ្វើដំណើរកាត់ព្រៃនោះ។ មកដល់ត្រង់ចំណុចភ្នំទ្វារ យាយតា និងអ្នករួមដំណើរបានលាកញ្ចប់បាយបរិភោគ ស្រាប់តែដំរីមួយហ្វូងចេញមកដេញធ្វើឱ្យម្នាក់ៗប្រឹងរត់ប្រាសយកតែអាយុរៀងខ្លួន។ ចំណែកយាយម៉ៅរត់ទៅក៏ជួបនឹងខ្លាធំមួយ ហើយត្រូវខ្លាខាំស្លាប់ទៅ។ លុះចំណេរតមក អ្នកស្រុកភូមិជិតឆ្ងាយដែលធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់កន្លែងនោះខ្លាចរអា និងបារម្ភជួបគ្រោះថ្នាក់ ហើយម្នាក់ៗតែងតែបន់ស្រន់សុំឱ្យបានសេចក្ដីសុខសប្បាយដោយមានដាក់ដង្វាយផ្សេងៗតាមដែលខ្លួនមាន។
បើពិនិត្យលក្ខណៈភូមិសាស្រ្តត្រង់ចំណុចភ្នំទ្វារ គេឃើញថាគឺជាច្រកភ្នំពីរជួបគ្នាកើតជាជម្រាលផ្លូវចោត និងកោងបន្តិច អាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់ការបើកបរឆ្លងកាត់ទៅមកជាយថាហេតុ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះមាននិទានមួយទៀតដំណាលថា កាលពីរាជ្យព្រះបាទឣង្គឌួង ទ្រង់បានចាត់ការធ្វើផ្លូវពីឧត្តុង្គកាត់មកកំពត លុះដល់ច្រកភ្នំទ្វារក៏កើតជំងឺចាញ់ស្លាប់មនុស្សឣ្នកធ្វើការឣស់ជាច្រើន។ រីឯក្នុងកំណត់ហេតុធ្វើដំណើររបស់លោក អាដេម៉ា ឡឺក្លែរ (Adhémard Leclère) ជាអតីតរេស៊ីដង់ប្រចាំខេត្តកំពតសម័យបារាំងមាននិយាយអំពីទ្វារខេត្ត (porte de la province) នៃខេត្តកំពតដែលទំនងចង់សំដៅលើភ្នំទ្វារនេះដែរ។ មុនទសវត្សទី៩០ គេដឹងថាទីនេះក៏ជាច្រកតែមួយគត់ដែលក្រុមឧទ្ទាមខ្មែរក្រហមឆ្លងកាត់ទៅមកដែរ ហើយពួកគេតែងបង្កអសន្តិសុខដល់អ្នកដំណើរជារឿយៗ។
បច្ចុប្បន្នស្ថានភាពផ្លូវត្រង់ច្រកភ្នំទ្វារល្អប្រសើរ តែគំនិតធ្លាប់គិតថា “ជាកន្លែងគ្រោះថ្នាក់” នៅដក់ក្នុងចិត្តអ្នកដំណើរ នាំឱ្យគេតែងចុះអុជធូបសុំសេចក្តីសុខសុវត្ថិភាពគ្រប់ដំណើរទៅមក។ រីឯរូបសំណាកអ្នកតាតម្កល់នៅទីនេះមានច្រើន តែដូចបានបញ្ជាក់ខាងលើថាគេស្គាល់ច្បាស់គឺ “យាយម៉ៅ” ហើយគេសាងអាស្រមមួយដាច់ដោយឡែកដែរ។ ចំពោះដង្វាយដែលគេតែងថ្វាយក្រៅពីស្លាធម៌ និងចេកទុំ គឺទឹកអប់ ក្រាស កញ្ចក់ និងប្រេងម្ស៉ៅ ដ្បិតគេយល់ថាយាយម៉ៅជាអមនុស្សត្រូវការភាពស្អាត។ ម្យ៉ាងទៀតគេដឹងថា ដង្វាយពិសេសដែលគេតែងបូជាចំពោះយាយម៉ៅ គឺរូបអង្គជាតិបុរស ដ្បិតក្នុងនិទានថាយាយម៉ៅពុំដែលស្កប់នឹងចំណង់កាមឡើយ។ ប៉ុន្តែពុំដឹងហេតុផលអ្វីឱ្យប្រាកដ ទើបនៅទីនេះគេពុំសូវឃើញមានដង្វាយពិសេសថ្វាយយាយម៉ៅ ហូរហៀរដូចនៅច្រកភ្នំពេជ្រនិល និងនៅដែនកោះតាមសមុទ្រ។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ជំនឿប្រតិបត្តិអ្នកតាផ្សេងៗនៅច្រកភ្នំទ្វារ រួមទាំងយាយម៉ៅទុកប្រៀបដូចជាម្ចាស់ស្រុកប៉ែកសមុទ្រ ដែលគេត្រូវគោរពគំនាប់មុននឹងឆ្លងចេញចូលច្រកទ្វារខេត្តនេះ៕
————————————————–
Neak Ta Tvear and belief in practicing
Neak Ta Tvear is a group of Neak Ta with various names located in the Phnom Tvear area of Kampot province on National Road 3 near the crossroad of Ang Duong to the former capital of Udong. One of them, Yeay Mao is of spirit who people are respected by travelers and people, especially even the provincial leaders often burn incense and never miss. Recently, before the announcement of the position of Governor of Kampot Province, H.E. Mao Thunin and his colleagues also came to light incense to worship at the Neak Ta Tvear. This belief and practice have been seen from the past, both in the beliefs of travelers and provincial leaders, because in some mandates of the provincial governor, he organized the construction of hermitages and altars for Neak Ta.
In the compilation book of Khmer legends indicate that at the point of Neak Ta Tvear, there was only a cart road through the dense forest, quiet and full of wild animals. One day, an old man named Krahorm Kar (red neck) and his wife “Yeay Mao” were walking through the forest. Arriving at the Tvear mountain, this couple and the passengers were having food. Suddenly, a herd of elephants came out to chase them and they tried to run for their lives. As for Yeay Mao met a big tiger and was bitten to death by a tiger. Later, the villagers who pass by are afraid and worried about danger. They always pray for peace and offered various offerings.
If exam at the geography at the point of Phnom Tvear, it is seen that the path of two mountains obtained steep slope and a slight curve, which can eventually cause danger to travelers. In addition, there is another legend that during the reign of King Ang Duong, he built a road from Oudong to Kampot and cause workers to fell ill and died at the Phnom Tvear gate. In the record of Adhémard Leclère, a former resident of Kampot province in the French period, there is a mention of the gate of Kampot province, which is likely to refer to this Phnom Tvear gate. Before the 1990s, it was known that this gate was also the only crossing point for the Khmer Rouge rebels, and they often caused insecurity to travelers.
Nowadays, the condition of the road at the Phnom Tvrea gate is better, but the idea that “it is a dangerous place” is still in the minds of travelers, so they always light incense to ask for peace and safety on every trip. As well, there are many statues of Neak Ta kept here, but as mentioned above, they are well known as “Yeay Mao” and they built a separate hermitage. As for the offerings, besides Sla Dharma and ripe bananas, they offered perfume, comb, mirror and powdered, because people understood that Yeay Mao needs to be cleansed. Furthermore, the special offering for Yeay Mao is Linga. But there is no reason for sure, thus there are not many special offerings to Yeay Mao as at Phnom Pich Nil and at the islands along the sea. However, the beliefs of other Neak Ta at the gate of Phnom Tvear, including Yeay Mao, are ideally consideration as the owners of the sea zone, who must be respected before entering and exiting the provincial gate.
អត្ថបទដើម៖ កញ្ញា ហៀន សុវណ្ណមរកត
