បណ្តាសា គឺជាពាក្យផ្តន្ទា ជេរប្រទេច សំបូងសង្រូងឲ្យគេវិនាសហិនហោច។ ក្នុងសម័យបុរាណគេសរសេរថា ”សាប ឬសាបថ”។ ពាក្យនេះបច្ចុប្បន្នសរសេរថា “ស្បថ” មានន័យថា ប្រកាសសេចក្តីពិតត្រង់។ នៅក្នុងសិលាចារឹក ពាក្យបណ្តាសាតែងលេចឡើងអមជាមួយពាក្យឱ្យពរ ប៉ុន្តែអត្ថបទនេះនឹងលើកមកបង្ហាញតែអំពីពាក្យបណ្តាសាប៉ុណ្ណោះ។ ពាក្យបណ្តាសា បានលេចឡើងក្នុងសិលាចារឹកខ្មែរតាំងពីសម័យមុនអង្គរ។ សិលាចារឹកដែលចាស់ជាងគេ គឺសិលាចារឹកទួលគោកព្រះ ចុះកាលបរិច្ឆេទឆ្នាំ៥៧៩សក ត្រូវនឹងឆ្នាំ៦៥៧នៃគ្រិស្តសករាជ។
តើហេតុអ្វីបានជាមានការដាក់បណ្តាសាក្នុងសិលាចារឹកខ្មែរ?
ពាក្យបណ្តាសា បានលេចឡើងនៅភាគខាងចុងនៃអត្ថបទសិលាចារឹក ដែលភាគច្រើននិយាយទាក់ទងនឹងការស្ថាបនាប្រាសាទ ការធ្វើបដិមា និងការថ្វាយដង្វាយផ្សេងៗទៅដល់ទេព ឬប្រាសាទ ដោយព្រះមហាក្សត្រ ព្រះគ្រូ និងមន្រ្តីជាដើម។ គេដាក់បណ្តាសាទៅដល់មនុស្សណាម្នាក់ ឬក្រុមណាមួយដែលបំផ្លាញ ”បុណ្យ“ ឬ ”ធម៌” ឬពាក្យដែលកាន់តែសម័ញ្ញទៀតនោះហៅថា “សមិទ្ធផល” ដែលគេបានធ្វើឱ្យធ្លាក់នរក រងការកាត់ទោសពីសំណាក់ព្រះយម និងចិត្រាគុប្ត ( អ្នកកាន់បញ្ជីកម្មរបស់មនុស្ស)។
ពាក្យបណ្តាសា មានច្រើនបែបច្រើនទម្រង់ ហើយក៏គួរឱ្យភ័យខ្លាចបំផុតដែរ។ ឧទាហរណ៍សិលាចារឹក គុកប្រដាក និយាយពីការស្ថាបនាប្រាសាទ និងព្រះសិវលិង្គ ព្រមទាំងបញ្ជាក់ជាចុងក្រោយថា “នេះជាបណ្តាសារបស់ព្រាហ្មណ៍ អាចារ្យ បណ្ឌិត” ទៅដល់អ្នកដែលលោភយកបុណ្យនេះឲ្យធ្លាក់ទៅ នរករៅរវ (ដែលលូរ ដែលស្រែក) និងនរក ផ្សេងៗទៀតជាមួយនឹងបុព្វបុរសរបស់ខ្លួន។ ដោយឡែកសិលាចារឹក គុកព្រីងជ្រុំ K.៩២ ផ្នែក C បន្ទាត់ទី២៣ និង២៤ គេដាក់បណ្តាសាឱ្យមនុស្សដែលមានកំហុសនោះធ្លាក់ចុះទៅក្នុងរណ្តៅអវចី (គ្មានទីជ្រកពួន មានរយៈពេល៤០០០ឆ្នាំនរក ដែលមួយថ្ងៃមួយយប់ស្មើនឹង៥៧៦ ០០០ ០០០ឆ្នាំមនុស្ស) ដោយដាំក្បាលទៅមុន។ បណ្តាសានេះគឺមានលក្ខណៈពិសេស ហើយធ្លាប់ប្រើប្រាស់ច្រើននៅក្នុងគំនិតរបស់អ្នកស្រុកឥណ្ឌា។ គេដាក់បណ្តាសាឲ្យអ្នកធ្វើអំពើអាក្រក់ ឬបំផ្លាញបុណ្យធ្លាក់ទៅនរកកាលសូត្រ (ខ្សែបន្ទាត់ខ្មៅ ដែលមានរយៈពេល១០០០ឆ្នាំនរក ដែលមួយថ្ងៃមួយយប់ស្មើនឹង ១២ ៩៦០ ០០០ ០០០ ០០០ឆ្នាំមនុស្ស)ដោយដាំក្បាលចុះទៅមុនត្រូវអាចម៍ឆ្កែ)។ នៅលើចម្លាក់នរកសួគ៌ ថែវខាងត្បួងរបស់ប្រាសាទអង្គរវត្ត ក៏មានបង្ហាញសត្វឆ្កែចំនួន៦ក្បាល ដែលគេដឹងថាម្ចាស់ឆ្កែគឺតាកឹង (យមបាល)។ ឆ្កែនេះមាននាទីចាំយាមផ្លូវនរក ស្វែងរកសត្វនរក និងនាំសារផងដែរ។
ចំណែកសិលាចារឹក K.៣៨៨ និយាយពីការធ្វើអំណោយបុណ្យជារបស់របរជាច្រើនដល់វណ្ណៈ៤ ហើយថាអ្នកណាដែលដកហូតទ្រព្យ ឬបំផ្លាញបុណ្យនេះចុះទៅនរកជាមួយញាតិការទាំង៧សន្តាន ក្នុងនោះមាននរកជាន់ទី៣ដ៏គួរឲ្យភ័យខ្លាច (វែតរណីទី គឺស្ទឹងវៃតរណី) ជាន់ទី៤ដែលសាហាវឃោរឃៅ (កូដសលមលី គឺ នរកព្រៃរកាដែលមានបន្លា) ទី៦ (និរចឆ្វាស គឺនរកដែលគ្មានដណ្ហើម) ទី៧ (ឧចឆ្វាស គឺនរកដកដង្ហើមធំ) ជាន់ទី១០ (អស្ឋិភង្គ គឺនរកបំបែកឆ្អឹង) និងនរកផ្សេងៗទៀត ។
ក្នុងចំណោមបណ្តាសាជាច្រើនទម្រង់ មានបណ្តាសាមួយដែលបានប្រើជាញឹកញាប់ ហើយកំរិតទោសក៏ធ្ងន់ធ្ងរ។ ឧទាហរណ៍សិលាចារឹកប្រាសាទភ្នំសណ្តក K.១៩៥ ផ្នែក C បានដាក់បណ្តាសាដល់អ្នកដែលមិនធ្វើតាមបន្ទូលព្រះមហាក្សត្រ ឲ្យធ្លាក់ទៅនរកជាមួយញាតិសណ្តានចំនួន១០០០កំណើត រហូតដល់ព្រះច័ន្ទ និងព្រះអាទិត្យលែងមាន ទើបអាចរួចទុក្ខទោសនោះបាន។ បណ្តាសាបែបនេះ មានកំរិតធ្ងន់ធ្ងរណាស់ អ្នកណា ក្រុមណាដែលត្រូវបណ្តាសារបៀបនេះហើយ សេចក្តីសង្ឃឹមថានឹងរួចទោសនោះសឹងតែគ្មានឡើយ។
នៅសម័យកណ្តាល ពាក្យបណ្តាសាក៏មានច្រើនបែបច្រើនទម្រង់ដូចសម័យមុនអង្គរ និងសម័យអង្គរដែរ ប៉ុន្តែជាទម្រង់បែបព្រះពុទ្ធសាសា។ ឧទាហរណ៍សិលាចារឹកអង្គរវត្តលេខ៤ និយាយពីការកសាងព្រះពុទ្ធ អំពីមាស ប្រាក់ ការសង់ចេតីយ និងប្រោសខ្ញុំ។ គេដាក់បណ្តាសាថា អ្នកដែលធ្វើឲ្យអន្តរាយទាននេះ អ្នកទាំងអំបាលនោះនឹងធ្លាក់ទៅចតុរាបាយភូមិ ចុះមហាអវចីនរក កុំបីឲ្យព្រះពុទ្ធដែលបានត្រាស់ដូចជាគ្រាប់ខ្សាច់ប្រោសអ្នកនោះបានឡើយ។ ចំណែកសិលាចារឹកលេខ២១ និយាយពីការធ្វើបុណ្យ ហើយប្រោសខ្ញុំ បានបញ្ជាក់ថា អ្នកដែលមកជំទាស់ទទែងធ្វើឲ្យខូចបុណ្យ ឲ្យរន្ទះទាំងអនន្ទចក្រវាឡ កុំបីបាញ់ដើមឈើឡើយ ឲ្យបាញ់តែអ្នកនោះសព្វៗជាតិកំណើត។ ពុំនោះសោតឲ្យទៅសោយទុក្ខវេទនានៅនាបញ្ចនន្ទរិកអស់កាលដ៏យូរលង់ ទៀតសោតព្រះពុទ្ធត្រាស់ដូចជាគ្រាប់ខ្សាច់កុំប្រោសអ្នកនោះបានឡើយ។ សរុបមក បណ្តាសាជាពាក្យបន្លាចដោយយកសាសនាជាគោល។ ជាពាក្យដែលដូនតាខ្មែរសំបូងសង្រូងឡើងដាក់ទោសដល់ជនទាំងឡាយណាដែលធ្វើឱ្យខូចខាត វិនាស អន្តរាយ ដល់បុណ្យ ឬសមិទ្ធផលដែលដូនតាបានកសាងឡើងដោយសេចក្តីជ្រះថ្លា។ ជាសណ្តាប់ ឬធម៌ដែលបានបង្កើតឡើងសម្រាប់មនុស្ស និងសង្គមទាំងមូល។ ការបំផ្លាញកេរ្តិ៍ដូនតានឹងត្រូវបណ្តាសាធ្លាក់នរកដ៏ឈឺចាប់អស់កល្បជានិច្ច និងមិនអាចស្រោចស្រង់បាន ដូច្នេះនរជនគួររក្សាកេរ្តិ៍ដូនតាឱ្យគង់វង្ស និងបានសោយសួគ៌។
—————————————————–
The curse of ancestor
The curse of the ancestor Curse is a word or an expression of a wish that misfortune, evil and doom. In Khmer inscriptions curse was written as “Sāpa or Sāpatha”. Nowadays, this word is written as Spath means an oath or a vow. In inscriptions, the curse appears together with a good wish, “Vara”. The earliest information about cursing has found in the Toul Kok Preah inscription, dated to 579 Çaka (657 CE). Why cursing expressed in Khmer inscriptions?
The curse appears in the last paragraph of a great number of Khmer inscriptions, both Old Khmer and Sanskrit language. Those inscriptions tend to mention the erection of the temple, the statue of the deity, and various offerings from the Kings and the officials. The curse appointed to someone who destroys good deeds or the Dharma (order) that was sacredly and carefully made go to hells and got a judgment from Yama (God of death and judgment) and Chitragupta (a recorder of the acts of the people).
Cursing was expressed in different forms depending on the belief and the religion. The most serious and painful cursing in the Pre-Angkorian and Angkorian periods is related to the number and level of the hell. Also, closely related to the offender and his family. For instance, the Kuk Pradak inscription mentions a curse that the offender will go the hell names Rurava (Screaming). He did not go alone, but together with his ancestors. Similarly, Kuk Pring Chrum inscription, K.92 curses the offender to dive in the hell names Avici (No settlement), and the head will hit the dog feces.
Also, Phnom Sandak inscription, K.195 curses the offender go to hell together with 7 lines of family members for 1000 births, and could not be released if the moon and sun still present.
In contrast, in the middle period, cursing appeared in a Buddhist context. They cursed people who destroy the good deeds to attain the hells, missed a chance to be released by the Buddha, and got destroyed by the lightning. For instance, inscription number 21 curses the offender to attain 4 great hells and Avici. The Buddha as the grains of the sand will never save them. Countless lightings in the world will shot them every birth.
In conclusion, the arms of cursing in Khmer inscription was to scare, precautionary, and inform the people not to destroy the property or the good deeds of the people for the society. In another word, banning the destruction of cultural heritage.
អត្ថបទដើម៖ កញ្ញា មាស សុភាព
